Franczyza od A do Z, czyli co warto o niej wiedzieć?

Coraz częściej słyszysz enigmatycznie brzmiące pojęcie i zastanawiasz się, czym jest franczyza? To sprawdzony model biznesowy, który pozwala rozpocząć działalność pod szyldem znanej marki i tym samym zminimalizować ryzyko niepowodzenia. Jako początkujący przedsiębiorca otrzymujesz dostęp do sprawdzonych rozwiązań, wsparcie merytoryczne i pozycję silnej marki, co znacząco zwiększa szanse na sukces Twojego biznesu. Brzmi zachęcająco, prawda? Dowiedz się więcej!

Czym jest franczyza i jakie są podstawowe zasady modelu?

Franczyza to model biznesowy, w którym przedsiębiorca działa pod szyldem znanej marki o ugruntowanej pozycji. Co ważne – koncepcja biznesowa i tzw. know-how są „zapożyczone”, ale wszystkie działania przedsiębiorca prowadzi we własnym imieniu. Jak działa franczyza w praktyce? Franczyzodawca przekazuje prawo do korzystania ze swojej marki oraz zapewnia wsparcie operacyjne, a franczyzobiorca zobowiązuje się do przestrzegania obowiązków wynikających z umowy. To ona precyzuje obowiązki obu stron na gruncie prawnym.

Rodzaje franczyzy

Franczyza może przybierać różne formy w zależności od specyfiki działalności, zakresu przekazywanej wiedzy czy sposobu organizacji systemu. Poniżej wyjaśniamy, co wyróżnia poszczególne rodzaje franczyz.

Klasyfikacja franczyz według rodzaju działalności

Ze względu na rodzaj działalności w ramach modelu franczyzowego wyróżnia się:

• franczyzę dystrybucyjną – franczyzobiorca otrzymuje prawo do sprzedaży produktów franczyzodawcy w określonej lokalizacji, wraz z kompleksowym wsparciem w zakresie zarządzania asortymentem i zapasami. Franczyzodawca przekazuje szczegółową wiedzę dotyczącą merchandisingu, czyli sposobu ekspozycji towarów, a także określa standardy obsługi klienta i politykę cenową. W ramach tego modelu szczególnie popularne są salony prasowe, punkty sprzedaży detalicznej czy franczyzowe sklepy ogólnospożywcze. Kluczowe znaczenie ma w ich przypadku odpowiednie zarządzanie towarem i jego rotacją;
• franczyzę usługową – skupia się na świadczeniu usług według ściśle określonych standardów i procedur franczyzodawcy. W tym modelu franczyzobiorca otrzymuje kompleksowe know-how dotyczące sposobu świadczenia usług, wraz ze szczegółowymi wytycznymi dotyczącymi obsługi klienta i kontroli jakości. Franczyzodawca zapewnia również system szkoleń dla personelu oraz wsparcie marketingowe. Ten typ franczyzy dominuje w gastronomii, gdzie kluczowe znaczenie mają standaryzacja i powtarzalność usług, a także w sektorze edukacyjnym (szkoły językowe) czy usługach specjalistycznych (salony fryzjerskie czy biura nieruchomości). W przypadku franczyzy usługowej szczególnie istotne jest przestrzeganie standardów jakości, ponieważ bezpośrednio wpływają one na zadowolenie klientów i reputację całej sieci.

Klasyfikacja franczyzy według know-how

Pod względem zakresu know-how franczyzy można podzielić na 2 rodzaje:

• franczyza dystrybucji produktu – koncentruje się na sprzedaży produktów franczyzodawcy według określonych standardów i procedur. W tym modelu otrzymujesz szczegółowe wytyczne dotyczące sposobu prezentacji i ekspozycji produktów, standardów obsługi klienta, technik sprzedaży oraz zarządzania zapasami. Ten rodzaj franczyzy jest szczególnie popularny w branży odzieżowej, spożywczej i kosmetycznej, gdzie największe znaczenie mają odpowiednia prezentacja towaru i profesjonalna obsługa klienta.
• franczyza koncepcji działalności – to znacznie bardziej rozbudowany model współpracy. Obejmuje przekazanie całościowej koncepcji funkcjonowania firmy, systemu zarządzania personelem, metod kontroli jakości oraz strategii marketingowej i promocyjnej. W tym przypadku franczyzodawca dzieli się z Tobą pełną wiedzą o prowadzeniu danego typu działalności: od procesów rekrutacyjnych, przez zarządzanie zespołem, po szczegółowe procedury księgowe i administracyjne. Ten model jest charakterystyczny dla branży gastronomicznej i usługowej, gdzie sukces zależy od precyzyjnego odwzorowania sprawdzonego modelu biznesowego.

Klasyfikacja franczyzy według systemów

Ze względu na system organizacyjny mówi się o 3 rodzajach franczyz: 

Jak wygląda współpraca na zasadach franczyzy w Polsce?

Franczyza w Polsce rozwija się bardzo dynamicznie, szczególnie w sektorach handlu i usług. Współpraca zwykle opiera się na jasno określonych zasadach. 

1. Franczyzodawca oferuje szkolenia i wsparcie, czyli kompleksowe przygotowanie do prowadzenia biznesu, w tym szkolenia z procedur, standardów obsługi i zarządzania;
2. Franczyzobiorca ma obowiązek przestrzegać standardów marki, czyli ściśle trzymać się wytycznych dotyczących wystroju lokalu, obsługi klienta i jakości produktów/usług.
3. Działania marketingowe są prowadzone wspólnie, co oznacza, że przedsiębiorca korzysta z centralnie prowadzonych kampanii reklamowych i materiałów promocyjnych marki.
4. Wsparcie operacyjne obejmuje pomoc w codziennym zarządzaniu biznesem i rozwiązywaniu problemów.

Umowa franczyzy sklepu i innych działalności – najważniejsze kwestie

W umowie franczyzowej powinny być uregulowane wszystkie najważniejsze aspekty dotyczące współpracy między stronami. Są to przede wszystkim:

• zakres przekazywanego know-how - szczegółowy opis wiedzy i procedur, które otrzymuje franczyzobiorca;
• wysokość opłat – zarówno wstępnej opłaty licencyjnej, jak i późniejszych, bieżących opłat franczyzowych;
• okres obowiązywania umowy – standardowo jest to 5–10 lat² (z możliwością przedłużenia);
• zasady korzystania ze znaków towarowych – precyzyjne wytyczne używania logo, nazwy i elementów identyfikacji wizualnej;
• standardy prowadzenia działalności – dokładne procedury operacyjne
• warunki rozwiązania umowy – okoliczności i konsekwencje zakończenia współpracy.

Jaka franczyza się opłaca? Omówienie kosztów, korzyści i wyzwań modelu

To, czy franczyza, np. biura podróży, się opłaca, zależy od wielu czynników. Po pierwsze musisz wiedzieć, że franczyza bez wkładu własnego praktycznie nie istnieje, ale niektóre sieci oferują stosunkowo niskie progi wejścia. Przy wyborze partnera zwróć szczególną uwagę na:

• wielkość inwestycji początkowej – może wynosić od kilkudziesięciu tysięcy do nawet miliona złotych, w zależności od branży i marki. Obejmuje opłatę licencyjną, wyposażenie lokalu i początkowe zapasy.
• wysokość opłat licencyjnych, prowizji, kosztów marketingowych czy opłaty za system IT;
• potencjał rozwoju rynku – zbadaj lokalną konkurencję, demografię i trendy konsumenckie w Twojej lokalizacji;
• wsparcie franczyzodawcy – sprawdź zakres szkoleń, pomocy operacyjnej i marketingowej oraz dostęp do know-how;
• wyniki innych franczyzobiorców – poproś franczyzodawcę o dane dotyczące średnich obrotów i zyskowności istniejących placówek.

Oczywiście prowadzenie działalności w modelu franczyzowym ma szereg zalet i wad, które warto dokładnie przeanalizować przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu takiej współpracy.

Przykłady znanych i udanych franczyz w Polsce i pomysły na rozkręcenie biznesu w tym modelu

W Polsce sukces odniosły różnorodne franczyzy, a najbardziej znane to:

Pamiętaj, że sukces w systemie franczyzowym zależy nie tylko od siły marki, ale przede wszystkim od Twojego zaangażowania i umiejętności zarządzania biznesem.

^{1 https://franchising.pl/abc-franczyzy/12589/comiesieczny-wydatek-franczyze/}

^{2 https://www.wiadomoscihandlowe.pl/franczyza-w-handlu/co-wspolnego-maja-ze-soba-szachy-choreografia-taneczna-i-franczyza-2499453}