Ryzyko ESG – co to jest i jak może wpływać na funkcjonowanie firmy?

Na rynkową i finansową pozycję przedsiębiorstw wpływa wiele czynników. Coraz ważniejszą rolę odgrywają kwestie środowiskowe, społeczne i ład korporacyjny, które kryją się pod skrótem ESG. Umiejętna ocena ryzyka ESG pozwoli Ci wywierać pozytywny wpływ na Twoje otoczenie, dostrzec szanse na rozwój firmy i uniknąć potencjalnych zagrożeń. Wiedza na ten temat będzie pomocna, nawet jeśli prowadzisz niewielki biznes.

Co to jest ryzyko ESG?

Aby organizacje mogły się rozwijać i umacniać swoją pozycję, konieczne jest przewidywanie ryzyk i odpowiednie zarządzanie nimi. Obecnie coraz więcej mówi się o ryzyku ESG. Wynika to nie tylko ze zmieniających się, coraz bardziej restrykcyjnych przepisów, ale również oczekiwań i presji wywieranej przez klientów i inwestorów. 

Aby poprawnie ustalić potencjalne zagrożenia w obszarze ESG, najpierw trzeba zrozumieć, co to ESG i jakie ma znaczenie dla współczesnego biznesu. Skrót odnosi się do trzech kategorii czynników: 

• E (environmental) – środowiskowych i związanych z klimatem, 
• S (social) – dotyczących społeczeństwa, 
• G (governance) – w zakresie ładu korporacyjnego.

Zebrane w takim ujęciu informacje pozwalają określić, w jaki sposób działalność firmy przekłada się na te trzy kluczowe obszary i jakie działania przedsiębiorstwo podejmuje w celu wdrażania odpowiednich standardów. Na ryzyko ESG należy patrzeć dodatkowo z dwóch perspektyw – wpływu Twojego biznesu na otoczenie (tzw. inside-out) oraz wpływu czynników zewnętrznych na Twoją działalność (tzw. outside-in).

Niefinansowe aspekty funkcjonowania firmy są ważne z perspektywy interesariuszy, w tym przede wszystkim potencjalnych inwestorów, ale również samych konsumentów, pracowników czy nawet dostawców. Warto też wiedzieć, że istniejące regulacje nakładają szereg wymogów na banki. Co to oznacza? Otóż ryzyko ESG jest uwzględniane przy ocenie ryzyka kredytowego ich klientów, a więc wpływa np. decyzję o przyznaniu finansowania na określone inwestycje czy o cenie kredytu.

Właściwe zarządzanie tym ryzykiem, uwzględniające również raportowanie niefinansowe, jest istotne także z perspektywy czysto ekonomicznej. Podwyższony poziom ryzyka ESG może bezpośrednio wpływać na możliwości operacyjne, koszty (np. wysokość marży kredytu) i zyski firm. Zdolność do identyfikacji zagrożenia i przeciwdziałanie mu odgrywa więc coraz ważniejszą rolę.

Wpływ kwestii środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym na prawidłowe funkcjonowanie przedsiębiorstwa

Zapewnienie zrównoważonego rozwoju i wdrożenie procesów redukujących negatywny wpływ na środowisko i społeczności to jedne z najważniejszych obowiązków współczesnych przedsiębiorstw. Już teraz przyjrzyj się w jaki sposób wykorzystujesz zasoby naturalne, czy właściwie gospodarujesz odpadami, jak możesz zmniejszyć emisję zanieczyszczeń oraz co pozytywnego możesz zrobić dla społeczności lokalnej. Kilka przykładów takich działań znajdziesz w tym artykule.

A w jaki sposób ryzyko ESG może wpłynąć na funkcjonowanie Twojego biznesu? Wśród bezpośrednich czynników można wyróżnić między innymi:

• Wpływ ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak powodzie, susze czy huragany, towarzyszących zmianom klimatycznym. Mogą utrudnić lub nawet uniemożliwić prowadzenie działalności gospodarczej. Potencjalne zagrożenia należy uwzględnić w ocenie ryzyka ESG. Co ciekawe, kwestia zmian klimatycznych – z uwagi na gwałtowność tych procesów – jest obecnie jednym z najlepiej zdiagnozowanych ryzyk. 
• Zakłócenia w dostawie energii i wzrost cen: wydatki związane z zakupem energii elektrycznej i ryzyko związane z ograniczeniami w jej dostawach są dużym zagrożeniem. Jednocześnie możesz je bilansować poprzez wybór energooszczędnych rozwiązań oraz inwestycje dające niezależność energetyczna.
• Przerwane łańcuchy dostaw: w ryzyku ESG należy uwzględnić również potencjalne problemy z dostawami – od kwestii organizacyjnych przez napięcia geopolityczne aż po wyzwania, z którymi mierzą się kontrahenci. Tu również należy wziąć pod uwagę ryzyko ESG – znalezienie odpowiedzialnych partnerów przełoży się na większą stabilność.
• Potencjalna odpowiedzialność prawna za naruszenia: działanie zgodne z prawem wymaga dostosowania się do wielu przepisów i standardów. Naruszenia mogą oczywiście wiązać się z koniecznością płacenia kar czy odszkodowań.
• Ograniczone finansowanie: prawidłowa ocena ryzyka ESG jest wymogiem wielu inwestorów. Nierzetelne firmy mogą mieć problemy z pozyskaniem dodatkowych funduszy.

Rzecz jasna ryzyko ESG może zagrażać działalności również pośrednio, wpływając na relacje z klientami czy potencjalnymi pracownikami. Raport EY i ING „Biznes dla klimatu” potwierdza zmianę priorytetów. Zgodnie nim 69% ankietowanych uważa, że znane marki powinny skupić się na zrównoważonym rozwoju. Ponadto ponad połowa uczestników badania jest gotowa zapłacić więcej za produkt, jeśli przyniesie to korzyści dla społeczeństwa lub środowiska naturalnego². 

Ryzyko ESG a system zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie

Jak widzisz, zwracanie uwagi na kwestie środowiskowe, społeczne i obejmujące ład korporacyjny wpisuje się w oczekiwania nie tylko inwestorów, ale również klientów. Dlatego każde przedsiębiorstwo – niezależnie od rozmiaru czy branży – powinno wdrażać i realizować strategię pozwalającą prawidłowo określać oddziaływanie w tych trzech perspektywach i przewidywać potencjalne zagrożenia. Samo ryzyko ESG powinno być traktowane jako jedno z najistotniejszych ryzyk biznesowych na współczesnym rynku.

Brak właściwego zarządzania ryzykiem ESG może prowadzić nie tylko do problemów wizerunkowych, ale również prawnych i regulacyjnych, a w konsekwencji do strat finansowych. Ostatecznie może nawet uniemożliwić dalsze prowadzenie biznesu. Włączenie kwestii środowiskowych i społecznych do ram zarządzania ryzykiem ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia długoterminowego zrównoważonego rozwoju i sukcesu firmy.

Zwróć uwagę, że opracowanie raportów ESG, w tym również ocena ryzyka, powinno odbywać się w oparciu o wymierne wskaźniki i odpowiednie metodologie. Korzystanie z prawidłowo zdefiniowanego zestawu parametrów pozwoli na jeszcze bardziej miarodajną ocenę ryzyka i potencjalnych konsekwencji ponoszonych przez przedsiębiorstwo. Dlatego też tak ważną rolę odgrywa doświadczenie zajmujących się tym obszarem specjalistów i wprowadzanie jakościowych rozwiązań.

Jakie branże są szczególnie narażone na czynniki ryzyka ESG?

Każda firma jest narażona na ryzyka ESG. Oczywiście w niektórych branżach mogą wiązać się ze znacznie wyższymi kosztami, a profil ryzyka jest bardziej rozbudowany. Dotyczy to np. przedstawicieli sektora energetycznego, w tym przedsiębiorstw, które prowadzą działalność w zakresie wydobycia i przetwórstwa paliw kopalnych czy wytwarzania energii elektrycznej. Innym przykładem jest ryzyko fizyczne, a więc np. niedobór wody i negatywny wpływ na rolnictwo, albo fale upałów i obniżenie wydajności pracowników w branży budowlanej.

W sposób szczególny konieczność oceny ryzyka ESG i przeciwdziałania im dotyczy banków i instytucji finansowych. Jest to także jeden z pierwszych sektorów, który ze względu na szczególny charakter działalności musi już teraz stosować zaawansowane metody zarządzania ryzykiem ESG. Europejskie banki – zgodnie z zaleceniami EBA (European Banking Authority, a więc Europejskiego Nadzoru Bankowego) oraz EBC (Europejskiego Banku Centralnego), oceniają ryzyko w ośmiu kluczowych obszarach. Odnoszą się one między innymi do transparentności, sprawowania odpowiedniego nadzoru, raportowania czy standaryzacji. Każdy bank będzie również zobowiązany do przeprowadzania stress testów klimatycznych. 

Kwestie zgodności z założeniami ESG i wdrażania odpowiedniej strategii mogą być również istotne z perspektywy przedsiębiorstw poszukujących w banku finansowania. Kredytobiorcy cechujący się wyższą wiarygodnością w tym zakresie coraz częściej mogą liczyć na lepsze warunki. W wielu bankach dostępne są specjalne, atrakcyjne modele finansowania dla inwestycji wspierających transformację w kierunku zero-emisyjności. Specjalne procedury wdrażają również ubezpieczyciele – ubezpieczenie ryzyka powiązanego z obszarem ESG może przybierać inną formę niż w przypadku innych czynników. Prawidłowa analiza zagrożeń będzie więc bez wątpienia odgrywać coraz większą rolę i wpływać między innymi na sposób i zasady wypłaty odszkodowań czy ponoszenia przez strony odpowiedzialności.

¹ https://www.businesswire.com/news/home/20220609005182/en/Worldwide-Spending-on-ESG-Business-Services-Is-Forecast-to-Reach-158-Billion-in-2025-According-to-IDC

² https://www.ey.com/pl_pl/climate-change-sustainability-services/raport-ey-ing-biznes-dla-klimatu