Na czym polega ESG i co oznacza dla Twojej firmy?

Filary koncepcji ESG

Koncepcja ESG obejmuje trzy filary:
●    E (ang. environmental) – środowisko;
●    S (ang. social responsibility) – społeczeństwo;
●    G (ang. corporate governance) – ład korporacyjny.

E - środowisko

E dotyczy szeroko pojętego wpływu Twojej firmy na środowisko naturalne. Obszary tego wpływu najłatwiej analizować z perspektywy 6 celów środowiskowych celów, do których odnosi się Taksonomia UE¹.

Te cele to:

1. łagodzenie skutków zmian klimatu;
2. dostosowanie do zmian klimatycznych;
3. ochrona zasobów wodnych i morskich;
4. przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym;
5. zapobieganie zanieczyszczeniom;
6. ochrona ekosystemów i różnorodności biologicznej.

Ocieplanie się klimatu jest faktem, co potwierdza międzyrządowy zespół ds. zmian klimatu - IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change), skupiający ponad 270 naukowców i naukowczyń z całego świata. Dlatego ograniczenie emisji CO2 oraz innych gazów cieplarnianych jest jednym z głównych obszarów zainteresowania regulacji ESG w obszarze ograniczania negatywnych skutków zmian klimatu.

Ślad węglowy przedsiębiorstwa liczony jest w trzech zakresach:

Przykładowe działania, które pomogą obniżyć ślad węglowy Twojej firmy to:

• wymiana floty na niskoemisyjną (samochody elektryczne lub hybrydowe);
• wymiana oświetlenia w biurach na oświetlenie LED;
• inwestowanie we własne, odnawialne źródła energii;
• skracanie łańcucha dostaw np. poprzez poszukiwanie lokalnych dostawców.

Drugi istotny obszar działań to redukcja wpływu firmy na środowisko poprzez wprowadzenie elementów tzw. gospodarki cyrkularnej, inaczej gospodarki obiegu zamkniętego.

Przykładowe działania z tego obszaru to:

• restrykcyjna segregacja i recycling odpadów w przedsiębiorstwie;
• korzystanie z usług opartych o tzw. refill (np. środki czystości są dostarczane do firmy w dużych, wielorazowych kanistrach);
• w gastronomii: obniżona cena kawy lub innego produktu spożywczego dla klientów, którzy przyjdą z własnym kubkiem lub opakowaniem;
• digitalizacja procesów wcześniej opartych o dokumenty papierowe.

Wiele powyższych propozycji z obszaru „E” to działania nie tylko ekologiczne, ale też ekonomiczne z punktu widzenia firmy, zarówno w kontekście kosztów, jak i kwestii wizerunkowych. 

Kiedy mówimy o kwestiach środowiskowych, nie możemy zapomnieć o bioróżnorodności. Bioróżnorodność (różnorodność biologiczna), to termin oznaczający zróżnicowanie ekosystemów, gatunków i genów na Ziemi lub w określonym siedlisku.

Przykładowym działaniem z tego obszaru może być zastąpienie równo przystrzyżonego trawnika przed siedzibą firmy miniaturową łąką kwietną, która wesprze dzikie zapylacze. W obszarze bioróżnorodności łatwo niestety o pomyłkę. Na przykład wiele popularnych inicjatyw opartych o sadzenie drzew nie przynosi korzyści lub nawet szkodzi. To samo dotyczy inwestowania w ule z pszczołą miodną, która nie jest gatunkiem zagrożonym i może wręcz wypierać gatunki dzikie.

Dlatego zanim zdecydujesz się na jakiekolwiek działania na rzecz bioróżnorodności, poczytaj i dowiedz się więcej na temat dostępnych opcji oraz zapoznaj się ze stronami organizacji, które działają w tym obszarze od lat. W przeciwnym razie możesz narazić firmę na ryzyko tzw. greenwashingu, czyli rozdźwięku między deklaracjami firmy dotyczącymi środowiska, a faktycznymi działaniami. O greenwashing możesz zostać posądzony także, jeżeli będziesz reklamować swoje produkty jako zielone lub zrównoważone bez zgodności z unijną Taksonomią (o tym akcie prawnym dowiesz się więcej w dalszej części artykułu). Jeżeli nie masz pewności, że Twój zielony komunikat jest w stu procentach zgodny z obowiązującymi regulacjami ESG, zachowaj ostrożność. W przeciwnym razie możesz narazić firmę na karę lub ryzyko reputacyjne.

S – społeczeństwo

Wytyczne z obszaru S dotyczą zarówno pracowników i klientów, jak i szerszego otoczenia – lokalnych społeczności i społeczeństwa w ogóle. 

Rzecz jasna przestrzeganie przepisów prawa pracy oraz BHP w przedsiębiorstwie jest podstawowym standardem. Wewnątrz firmy działania z obszaru S dotyczą także dobrostanu psychicznego oraz fizycznego pracowników.

Istotny jest także kontekst zewnętrzny i to, w jaki sposób Twoja firma oddziałuje na lokalną społeczność. Oba obszary można łączyć np. w formie wolontariatów pracowniczych, które jednocześnie pozytywnie wpływają na pracowników oraz otoczenie.

Przykładowe działania z obszaru S to:

• zapewnienie pracownikom dostępu do prywatnej opieki medycznej oraz wsparcia psychologicznego;
• inwestycja w rozwój pracowników, udostępnienie szkoleń i programów rozwojowych;
• budowanie partnerskich relacji firmy z lokalnymi społecznościami;
• wolontariaty pracownicze (w tym: na rzecz lokalnej społeczności);
• dbałość o prawa człowieka i prawa pracownicze w całym łańcuchu dostaw.

G – ład korporacyjny

Wbrew nazwie, ten obszar nie dotyczy tylko największych firm. ESG, tak jak każdy inny obszar działania firmy, musi być odpowiednio zarządzany, aby działania realizowane na rzecz społeczeństwa i środowiska przynosiły pożądane korzyści.

Podstawą, na której oparta jest każda organizacja - także firma - są wartości i etyka. To one są drogowskazem dla pracowników wskazującym, jakie wartości są ważne i jakie zachowania pożądane w firmie. Braki w tym obszarze mogą prowadzić do wystąpienia zachowań nieetycznych, takich jak:

• konflikt interesów;
• nepotyzm;
• korupcja;
• mobbing;
• przywłaszczenie dóbr (kradzież);
• zatajanie informacji.

Być może dostrzegasz, że powyższe zachowania godzą w obszar S. I słusznie. Rolą obszaru G jest stworzenie systemu zabezpieczeń, dzięki któremu chronione są wartości istotne z perspektywy pracowników oraz całego społeczeństwa. 

Według badania UN Global Compact² podejmowanie działań na rzecz etyki ma pozytywny skutek dla organizacji, a szczególnie pozytywnie wpływa na:

• wizerunek firmy;
• relacje w firmie między pracownikami a przełożonymi;
• relacje między pracownikami.

Przykładowe działania z obszaru G, które możesz wdrożyć to:

• jasno zdefiniowany i skomunikowany kodeks etyki;
• edukacja pracowników na temat konfliktu interesów, mobbingu oraz innych zachowań niepożądanych;
• stworzenie kanałów, umożliwiających pracownikom zgłaszanie nieprawidłowości, zarówno w sferze biznesowej, procesowej, jak i pracowniczej.

Czym różni się ESG od CSR? Najważniejsze regulacje

Opisany w poprzednim rozdziale zakres ESG prawdopodobnie kojarzy Ci się z pokrewnym, starszym pojęciem, jakim jest CSR (ang. Corporate Social Responsibility – społeczna odpowiedzialność biznesu). Czy ESG to nowa nazwa CSR?  Zdecydowanie nie. W odróżnieniu do miękkiego CSR, koncepcja ESG jest umocowana w licznych europejskich regulacjach, które nakładają na firmy szereg obowiązków.

Najważniejsze z nich to:

• Taksonomia (UE 2020/852) – rozporządzenie, które ustanawia kryteria do ustalenia, czy dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo. Ma ułatwiać wprowadzenie ogólnounijnych norm dla zrównoważonych środowiskowo produktów finansowych, a docelowo oznakowań formalnie stwierdzających zgodność z tymi normami w całej UE, ułatwić inwestorom porównanie różnych produktów finansowych i ograniczyć greenwashing na rynku finansowym.
  • Wejście w życie: taksonomia obowiązuje od 01.01.2022 roku.
• CSRD (UE 2022/464) – dyrektywa, która zmienia obecną, dotycząca raportowania niefinansowego (Dyrektywa NFRD). Wprowadza obowiązek ujawniania informacji o zrównoważonym rozwoju przedsiębiorstw zgodnie z nowo powstającymi Europejskimi Standardami Raportowania Zrównoważonego Rozwoju (European Sustainability Reporting Standards, ESRS). To odpowiedź na wyzwania rynku związane z dostępnością i porównywalnością danych ESG.
  • Wejście w życie: pierwsze raporty zgodne z CSRD zostaną opublikowane w roku 2025 (za rok 2024) przez podmioty obecnie objęte obowiązkami dotyczącymi ujawniania danych niefinansowych. Rok później, w 2026 pierwsze raporty zgodne z tą dyrektywą wydadzą wszystkie duże firmy, a w roku 2027 MŚP notowane na giełdzie.
• SFDR (UE 2019/2088) – dyrektywa w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych. Ma pomóc wyeliminować greenwashing i ujednolicić kryteria definiowania zrównoważonych produktów finansowych. Dyrektywa nie obejmuje produktów kredytowych. Nakłada na instytucje rynku finansowego obowiązek ujawniania określonych informacji na stronach www, w dokumentach przedumownych oraz w raportach rocznych.
  • Wejście w życie: dyrektywa obowiązuje od 10.03.2021 roku.

Kogo dotyczy ESG?

Regulacje z obszaru ESG są kierowane bezpośrednio do państw członkowskich UE oraz największych korporacji, objętych CSRD oraz SFRD. Pośrednio jednak ESG dotknie także mniejszych podmiotów. Istnieje kilka kanałów transmisji tego wpływu.

Zgodnie z CSRD Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) od 2026 roku raporty obejmujące czynniki pozaśrodowiskowe będą musiały publikować firmy zatrudniające powyżej 250 pracowników, a następnie obowiązek ten będzie rozszerzany na mniejsze podmioty (MŚP notowane na giełdzie). Twoja firma najprawdopodobniej nie należy do żadnej z tych kategorii. Brak obowiązku raportowego nie oznacza jednak, że ESG nie dotyczy Twojej działalności. Wiele dużych firm już teraz dąży do raportowania czynników ESG w całym łańcuchu dostaw. Oznacza to, że aby zostać podwykonawcą lub dostawcą dużej korporacji, mniejsze firmy będą musiały spełnić określone standardy.

Z kolei zgodnie z SFRD bank będzie musiał ocenić, czy cel finansowania jest zgodny z taksonomią UE. Z tego powodu w aplikacjach kredytowych mogą pojawić się dodatkowe pytania z obszaru ESG. Co więcej wiele banków już teraz oferuje produkty kredytowe powiązane ze zrównoważonym rozwojem. Jeżeli planujesz inwestycję w odnawialne źródła energii lub uzyskasz rating ESG prawdopodobnie będziesz mieć możliwość skorzystania z preferencyjnych warunków finansowania. 

Kolejnym argumentem za wprowadzaniem ESG w Twojej firmie są zmieniające się postawy klientów indywidualnych. Zgodnie z raportem EY i ING „Biznes dla klimatu. Raport o zmianie priorytetów”:

• aż 69% respondentów uważa, że znane marki powinny skupiać się na zrównoważonym rozwoju;
• ponad połowa uczestników badania stwierdza, że jest w stanie zapłacić za produkt więcej, jeżeli wpływa to pozytywnie na społeczeństwo lub środowisko naturalne³. 

Jak zacząć wprowadzić ESG w swojej firmie?

Przede wszystkim rozpocznij od wprowadzenia dobrych praktyk we wszystkich trzech obszarach – od zarządzania firmą przez politykę dotyczącą zatrudnienia i wspierania inicjatyw społecznych po kwestie klimatyczne. Istotnym obszarem są również inwestycje mające na celu zapewnienie jak najbardziej ekologicznych, niskoemisyjnych rozwiązań. 

Inspiracji możesz szukać w raportach firm, które już teraz objęte są obowiązkiem raportowania niefinansowego. Jeżeli myślisz poważnie o ESG, zapoznaj się ze wspomnianymi wcześniej regulacjami, a także ze wszystkimi celami zrównoważonego rozwoju ONZ (ang. Sustainable Development Goals – tzw. SDGs). Więcej na temat wdrażania zasad ESG przeczytasz także w Przewodniku: Jak być bardziej eko.

¹ Taksonomia (UE 2020/852) – rozporządzenie, które ustanawia kryteria do ustalenia, czy dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo.

² https://www.standardetyki.org/wp-content/uploads/2017/10/Badanie-Standard-Etyki-w-Polsce.pdf

³ www.ey.com/pl_pl