Działalność nierejestrowana i praca świadczona osobiście

6 min

mężczyzna uśmiecha się, stojąc przed tablicą - obok młode osoby, które prowadzą dyskusję

Działalność nierejestrowana jest stosunkowo nowym sposobem rozliczania przychodów, który ustawodawca proponuje osobom nieprowadzącym działalności gospodarczej i osiągającym niewielkie zyski. Często bywa przy tym mylona z działalnością wykonywaną osobiście. Choć pod pewnymi względami są do siebie podobne, nie należy ich mylić. Zwłaszcza że możliwe jest łączenie tych dwóch źródeł przychodu.

Praca świadczona osobiście – charakterystyka

Zgodnie z art. 10 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych działalność wykonywana osobiście jest jednym ze źródeł przychodu, jaki może uzyskać osoba fizyczna. Nie jest więc tym samym, co pozarolnicza działalność gospodarcza, działy specjalne produkcji rolnej, stosunek pracy czy emerytura lub renta. W art. 13 tej samej ustawy znajdziesz szczegółową listę przychodów, które mieszczą się w tej kategorii. Przychód z działalności wykonywanej osobiście to m.in. zyski:

  • z prowadzonej osobiście działalności artystycznej, naukowej, literackiej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej; 
  • z tytułu udziału w konkursach z dziedziny dziennikarstwa, kultury i sztuki oraz nauki;
  • z udziału w eksperymentach, z uprawiania sportu, stypendiów sportowych oraz wynagrodzenia sędziów za prowadzenie zawodów sportowych;
  • otrzymywane przez osoby pełniące obowiązki społeczne lub obywatelskie;
  • z działalności duchownych, które pochodzą z innego źródła niż umowa o pracę;
  • wynikające z czynności zleconych przez organy władzy lub administracji państwowej, w tym przychody biegłych, płatników i inkasentów należności publicznoprawnych; 
  • osiągane przez osoby wchodzące w skład rad nadzorczych, zarządów lub innych organów stanowiących osób prawnych, niezależnie od sposobu ich powoływania; 
  • uzyskiwane w ramach umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze;
  • z tytułu usług wykonywanych na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia, jeśli są uzyskiwanie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osób prawnych i ich jednostek organizacyjnych, przedsiębiorstw w spadku lub właściciela nieruchomości, zarządcy albo administratora zajmujących się nieruchomością, w której są wynajmowane lokale.

Opodatkowanie działalności wykonywanej osobiście opiera się na skali podatkowej. Oznacza to, że osoba, która ją wykonuje, będzie płacić 12% podatku w przypadku dochodów (a więc przychodów pomniejszonych o koszty uzyskania) do progu wynoszącego 120 000 zł oraz 32% podatku od nadwyżki. Przysługuje również prawo do zastosowania kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 zł. 

Innym zagadnieniem jest działalność wykonywana osobiście a ZUS. W niektórych przypadkach konieczna może okazać się rejestracja do ubezpieczeń i opłacenie z tego tytułu składek. Składki ZUS od działalności wykonywanej osobiście, jeżeli będą należne, opłaca płatnik, czyli np. przedsiębiorca zlecający wykonanie czynności w ramach umowy zlecenia. Zwróć uwagę, że działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez przedsiębiorcę i wymagająca rejestracji w CEIDG oznacza, że staje się on płatnikiem składek i ma obowiązek opłacania ich zarówno za siebie, jak i zatrudnione osoby.

Co to jest działalność nierejestrowa?

Działalność nierejestrowa została wprowadzona w życie w ramach Ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Co do zasady spełnia kryteria dotyczące działalności gospodarczej, a więc ma charakter zarobkowy, jest prowadzona we własnym imieniu w sposób ciągły i zorganizowany, jednak ze względu na ograniczony zakres działania i niskie przychody nie jest uważana za działalność gospodarczą.

To oznacza, że osoba, która decyduje się ją prowadzić, nie musi rejestrować działalności gospodarczej w CEIDG, a więc również brać na siebie większości obowiązków przedsiębiorcy.

Podstawowym ograniczeniem jest limit przychodów. Pierwotnie wynosił połowę wysokości minimalnego wynagrodzenia miesięcznie, a od 1 lipca 2023 roku jest to 75% tej sumy.

W 2024 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi:

  • od 1 stycznia 4 242 zł brutto;
  • od 1 lipca 4 300 zł brutto.

A to oznacza, że misięczny limit dla działalności nierejestrowanej w 2024 r. będzie równy:

  • od 1 stycznia do czerwca - 3 181,50 zł;
  • z kolei od 1 lipca - 3 225 zł.

Nie wszystkie rodzaje działalności mogą być wykonywane w ten sposób: działalność nierejestrowa nie obejmuje m.in. działalności wymagającej zezwoleń czy koncesji albo typów działalności, które Ustawa prawo przedsiębiorców określa jako działalność gospodarczą. 

Podstawowym obowiązkiem osób decydujących się na prowadzenie działalności nierejestrowej jest prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży, która ma m.in. umożliwiać weryfikację, czy nie przekroczono wskazanego w Ustawie limitu. Na żądanie kupującego konieczne jest wystawianie faktur lub rachunków. Podatnik musi również rozliczać dochody z tego tytułu.

Czy można łączyć działalność nierejestrową i pracę świadczoną osobiście?

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby łączyć ze sobą kilka źródeł przychodu z różnych zakresów. Działalność świadczona osobiście i działalność nierejestrowana nie są tu żadnym wyjątkiem. Przychody w ich ramach nie ulegają zsumowaniu. Działalność osobista – np. w ramach umowy o dzieło – nie będzie miała więc wpływu na limit przychodów w ramach działalności nierejestrowanej. Oba typy działania mogą się także wzajemnie uzupełniać. O ile praca wykonywana osobiście jest zazwyczaj świadczona na rzecz podmiotów gospodarczych, w ramach działalności nierejestrowanej możesz działać zarówno na rzecz firm, jak i konsumentów. Dzięki temu będziesz w stanie rozliczać się z różnymi typami klientów bez konieczności zakładania firmy, o ile nie przekroczysz limitu przychodów lub nie prowadzisz działalności, która wymaga rejestracji.

Warunki łączenia działalności nierejestrowanej i pracy świadczonej osobiście

Podstawowym obowiązkiem podatnika działającego zarówno w ramach działalności nierejestrowanej, jak i pracy świadczonej osobiście, jest rzecz jasna rozliczenie się z fiskusem. W obu przypadkach należy zastosować skalę podatkową. W jej ramach możesz rozliczyć także inne źródła przychodów opodatkowane w ten sposób, np. z tytułu umowy o pracę czy działalności gospodarczej przy wykorzystywaniu opodatkowania na zasadach ogólnych. 

Jeżeli jedynym źródłem dochodów podatnika jest działalność wykonywana osobiście, podatek należy rozliczyć na formularzu PIT-37, wykazując przychód, koszty jego uzyskania, dochód oraz pobrane w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy. W przypadku osiągnięcia przychodów również z innych źródeł, np. działalności nierejestrowej czy stosunku pracy, należy zastosować druk PIT-36. W tym celu przewidziano rubrykę „Działalność wykonywana osobiście, o której mowa w art. 13 ustawy”. 

Przychody z działalności nierejestrowanej powinny zostać wykazane w formularzu PIT-36. W tym przypadku również można wskazać przychód, koszty jego uzyskania i dochód (w tej formie rozliczenia nie uwzględnia się zaliczek w ciągu roku podatkowego), jednak odpowiedni wiersz to  „Działalność nierejestrowana, określona w art. 20 ust. 1ba ustawy”

Jak widać, poprawne rozliczenie zobowiązań względem fiskusa opiera się na poprawnym rozpoznawaniu źródła, z jakiego pochodzi przychód. Dzięki temu możliwe będzie uniknięcie pomyłek i poprawne rozliczenie z fiskusem. 

Łączenie różnych źródeł dochodów a podatki

Różne źródła dochodów mogą być opodatkowane w różny sposób. Np. przedsiębiorca, składając oświadczenie o zmianie formy opodatkowania, może poza skalą podatkową wybrać podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Podatnicy zarabiający na prywatnym najmie nieruchomości rozliczają się natomiast ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W niektórych przypadkach może się więc okazać, że poszczególne źródła dochodów będą wymagać niezależnego rozliczania zaliczek w trakcie roku podatkowego, a następnie złożenia odrębnych deklaracji PIT.

Przykładowo: działalność wykonywana osobiście, np. dochody z zasiadania we władzach spółki czy z tytułu usług świadczonych w ramach umów cywilnoprawnych, wymagają złożenia PIT-36, działalność rozliczana podatkiem liniowym PIT-36L, a ryczałt za wynajem mieszkania PIT-28.

Zwróć także uwagę, że o tym, z jakim źródłem dochodu i z jaką umową mamy faktycznie do czynienia, decydują m.in. okoliczności jej zawarcia. Umowa zlecenie może obowiązywać zarówno w przypadku działalności wykonywanej osobiście, jak i działalności gospodarczej czy działalności nierejestrowej. Choć odpowiedzialność za jej wykonanie będzie spoczywać na tej samej osobie i zakładać uzyskanie takiego samego efektu, różnie może prezentować się rozliczenie dochodu, w tym również zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. To natomiast wpłynie na wynagrodzenie, jakie pozostanie w kieszeni osoby wykonującej pracę. Urzędnicy, np. w toku czynności kontrolnych, mogą również uznać, że umowa zlecenie czy umowa o współpracę pomiędzy przedsiębiorcami spełnia kryteria umowy o pracę (np. odbywa się pod kierownictwem i w ustalonych przez pracodawcę miejscu i czasie). W takiej sytuacji strony mogą zostać zobowiązane do wywiązania się ze swoich obowiązków, np. uregulowania zaległych składek na ubezpieczenia społeczne.

Czy ten artykuł był przydatny?
średnia: 0 | 0 ocen

Przeglądaj tematy

  • #na startwięcej artykułów z tagiem:#na start
  • #bizneswięcej artykułów z tagiem:#biznes
  • #podatkiwięcej artykułów z tagiem:#podatki
  • #marketingwięcej artykułów z tagiem:#marketing
  • #prawowięcej artykułów z tagiem:#prawo
  • #strategiawięcej artykułów z tagiem:#strategia
  • #pracownicywięcej artykułów z tagiem:#pracownicy
  • #księgowośćwięcej artykułów z tagiem:#księgowość
  • #wideowięcej artykułów z tagiem:#wideo
  • #finansowaniewięcej artykułów z tagiem:#finansowanie
  • #sprzedażwięcej artykułów z tagiem:#sprzedaż
  • #ekowięcej artykułów z tagiem:#eko
  • #markawięcej artykułów z tagiem:#marka
  • #ESGwięcej artykułów z tagiem:#ESG
  • #pomysł na bizneswięcej artykułów z tagiem:#pomysł na biznes
  • #e-commercewięcej artykułów z tagiem:#e-commerce
  • #zmiany w prawiewięcej artykułów z tagiem:#zmiany w prawie
  • #wsparcie dla firmwięcej artykułów z tagiem:#wsparcie dla firm
  • #internetwięcej artykułów z tagiem:#internet
  • #automatyzacjawięcej artykułów z tagiem:#automatyzacja
  • #przewodnikwięcej artykułów z tagiem:#przewodnik
  • #AIwięcej artykułów z tagiem:#AI
  • #samodzielna księgowośćwięcej artykułów z tagiem:#samodzielna księgowość
  • #SEOwięcej artykułów z tagiem:#SEO
  • #ZUSwięcej artykułów z tagiem:#ZUS
  • #leasingwięcej artykułów z tagiem:#leasing
  • #service designwięcej artykułów z tagiem:#service design
  • #instrukcjawięcej artykułów z tagiem:#instrukcja
  • #dokumentywięcej artykułów z tagiem:#dokumenty
  • #oszczędnościwięcej artykułów z tagiem:#oszczędności
  • #kredytwięcej artykułów z tagiem:#kredyt
  • #RODOwięcej artykułów z tagiem:#RODO
  • #fakturywięcej artykułów z tagiem:#faktury
  • #bankowośćwięcej artykułów z tagiem:#bankowość
  • #dotacjewięcej artykułów z tagiem:#dotacje
  • #technologiewięcej artykułów z tagiem:#technologie
  • #ITwięcej artykułów z tagiem:#IT
  • #google analyticswięcej artykułów z tagiem:#google analytics
  • #kontrahentwięcej artykułów z tagiem:#kontrahent
  • #media społecznościowewięcej artykułów z tagiem:#media społecznościowe
  • #ochrona środowiskawięcej artykułów z tagiem:#ochrona środowiska
  • #Polski Ładwięcej artykułów z tagiem:#Polski Ład
  • #umowywięcej artykułów z tagiem:#umowy
  • #analizawięcej artykułów z tagiem:#analiza
  • #ubezpieczeniewięcej artykułów z tagiem:#ubezpieczenie
  • #faktoringwięcej artykułów z tagiem:#faktoring
  • #badaniewięcej artykułów z tagiem:#badanie
  • #długiwięcej artykułów z tagiem:#długi
  • #USwięcej artykułów z tagiem:#US
  • #konkurencjawięcej artykułów z tagiem:#konkurencja
  • #wynagrodzeniawięcej artykułów z tagiem:#wynagrodzenia
  • #podcastwięcej artykułów z tagiem:#podcast
  • #CEIDGwięcej artykułów z tagiem:#CEIDG
  • #inwestycjewięcej artykułów z tagiem:#inwestycje
  • #urlopywięcej artykułów z tagiem:#urlopy
  • #płynność finansowawięcej artykułów z tagiem:#płynność finansowa
  • #webinarwięcej artykułów z tagiem:#webinar
  • #zdolność kredytowawięcej artykułów z tagiem:#zdolność kredytowa
  • #zakupywięcej artykułów z tagiem:#zakupy
  • #REGONwięcej artykułów z tagiem:#REGON
  • #kosztywięcej artykułów z tagiem:#koszty
  • #współpracawięcej artykułów z tagiem:#współpraca
  • #SEMwięcej artykułów z tagiem:#SEM
  • #gwarancjawięcej artykułów z tagiem:#gwarancja