Działalność nierejestrowana i praca świadczona osobiście

Działalność nierejestrowana jest stosunkowo nowym sposobem rozliczania przychodów, który ustawodawca proponuje osobom nieprowadzącym działalności gospodarczej i osiągającym niewielkie zyski. Często bywa przy tym mylona z działalnością wykonywaną osobiście. Choć pod pewnymi względami są do siebie podobne, nie należy ich mylić. Zwłaszcza że możliwe jest łączenie tych dwóch źródeł przychodu.

Praca świadczona osobiście – charakterystyka

Opodatkowanie działalności wykonywanej osobiście opiera się na skali podatkowej. Oznacza to, że osoba, która ją wykonuje, będzie płacić 12% podatku w przypadku dochodów (a więc przychodów pomniejszonych o koszty uzyskania) do progu wynoszącego 120 000 zł oraz 32% podatku od nadwyżki. Przysługuje również prawo do zastosowania kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 zł. 

Innym zagadnieniem jest działalność wykonywana osobiście a ZUS. W niektórych przypadkach konieczna może okazać się rejestracja do ubezpieczeń i opłacenie z tego tytułu składek. Składki ZUS od działalności wykonywanej osobiście, jeżeli będą należne, opłaca płatnik, czyli np. przedsiębiorca zlecający wykonanie czynności w ramach umowy zlecenia. Zwróć uwagę, że działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez przedsiębiorcę i wymagająca rejestracji w CEIDG oznacza, że staje się on płatnikiem składek i ma obowiązek opłacania ich zarówno za siebie, jak i zatrudnione osoby.

Co to jest działalność nierejestrowa?

To oznacza, że osoba, która decyduje się ją prowadzić, nie musi rejestrować działalności gospodarczej w CEIDG, a więc również brać na siebie większości obowiązków przedsiębiorcy.

Nie wszystkie rodzaje działalności mogą być wykonywane w ten sposób: działalność nierejestrowa nie obejmuje m.in. działalności wymagającej zezwoleń czy koncesji albo typów działalności, które Ustawa prawo przedsiębiorców określa jako działalność gospodarczą. 

Podstawowym obowiązkiem osób decydujących się na prowadzenie działalności nierejestrowej jest prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży, która ma m.in. umożliwiać weryfikację, czy nie przekroczono wskazanego w Ustawie limitu. Na żądanie kupującego konieczne jest wystawianie faktur lub rachunków. Podatnik musi również rozliczać dochody z tego tytułu.

Czy można łączyć działalność nierejestrową i pracę świadczoną osobiście?

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby łączyć ze sobą kilka źródeł przychodu z różnych zakresów. Działalność świadczona osobiście i działalność nierejestrowana nie są tu żadnym wyjątkiem. Przychody w ich ramach nie ulegają zsumowaniu. Działalność osobista – np. w ramach umowy o dzieło – nie będzie miała więc wpływu na limit przychodów w ramach działalności nierejestrowanej. Oba typy działania mogą się także wzajemnie uzupełniać. O ile praca wykonywana osobiście jest zazwyczaj świadczona na rzecz podmiotów gospodarczych, w ramach działalności nierejestrowanej możesz działać zarówno na rzecz firm, jak i konsumentów. Dzięki temu będziesz w stanie rozliczać się z różnymi typami klientów bez konieczności zakładania firmy, o ile nie przekroczysz limitu przychodów lub nie prowadzisz działalności, która wymaga rejestracji.

Warunki łączenia działalności nierejestrowanej i pracy świadczonej osobiście

Podstawowym obowiązkiem podatnika działającego zarówno w ramach działalności nierejestrowanej, jak i pracy świadczonej osobiście, jest rzecz jasna rozliczenie się z fiskusem. W obu przypadkach należy zastosować skalę podatkową. W jej ramach możesz rozliczyć także inne źródła przychodów opodatkowane w ten sposób, np. z tytułu umowy o pracę czy działalności gospodarczej przy wykorzystywaniu opodatkowania na zasadach ogólnych. 

Jeżeli jedynym źródłem dochodów podatnika jest działalność wykonywana osobiście, podatek należy rozliczyć na formularzu PIT-37, wykazując przychód, koszty jego uzyskania, dochód oraz pobrane w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy. W przypadku osiągnięcia przychodów również z innych źródeł, np. działalności nierejestrowej czy stosunku pracy, należy zastosować druk PIT-36. W tym celu przewidziano rubrykę „Działalność wykonywana osobiście, o której mowa w art. 13 ustawy”. 

Przychody z działalności nierejestrowanej powinny zostać wykazane w formularzu PIT-36. W tym przypadku również można wskazać przychód, koszty jego uzyskania i dochód (w tej formie rozliczenia nie uwzględnia się zaliczek w ciągu roku podatkowego), jednak odpowiedni wiersz to  „Działalność nierejestrowana, określona w art. 20 ust. 1ba ustawy”

Jak widać, poprawne rozliczenie zobowiązań względem fiskusa opiera się na poprawnym rozpoznawaniu źródła, z jakiego pochodzi przychód. Dzięki temu możliwe będzie uniknięcie pomyłek i poprawne rozliczenie z fiskusem. 

Łączenie różnych źródeł dochodów a podatki

Różne źródła dochodów mogą być opodatkowane w różny sposób. Np. przedsiębiorca, składając oświadczenie o zmianie formy opodatkowania, może poza skalą podatkową wybrać podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Podatnicy zarabiający na prywatnym najmie nieruchomości rozliczają się natomiast ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W niektórych przypadkach może się więc okazać, że poszczególne źródła dochodów będą wymagać niezależnego rozliczania zaliczek w trakcie roku podatkowego, a następnie złożenia odrębnych deklaracji PIT.

Zwróć także uwagę, że o tym, z jakim źródłem dochodu i z jaką umową mamy faktycznie do czynienia, decydują m.in. okoliczności jej zawarcia. Umowa zlecenie może obowiązywać zarówno w przypadku działalności wykonywanej osobiście, jak i działalności gospodarczej czy działalności nierejestrowej. Choć odpowiedzialność za jej wykonanie będzie spoczywać na tej samej osobie i zakładać uzyskanie takiego samego efektu, różnie może prezentować się rozliczenie dochodu, w tym również zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. To natomiast wpłynie na wynagrodzenie, jakie pozostanie w kieszeni osoby wykonującej pracę. Urzędnicy, np. w toku czynności kontrolnych, mogą również uznać, że umowa zlecenie czy umowa o współpracę pomiędzy przedsiębiorcami spełnia kryteria umowy o pracę (np. odbywa się pod kierownictwem i w ustalonych przez pracodawcę miejscu i czasie). W takiej sytuacji strony mogą zostać zobowiązane do wywiązania się ze swoich obowiązków, np. uregulowania zaległych składek na ubezpieczenia społeczne.