Czym jest podatek PIT i kto musi go płacić?

Einstein powiedział kiedyś, że najtrudniejszą rzeczą jest zrozumieć podatek dochodowy. Udowodnimy Ci, że nie miał racji, a rozliczenia podatkowe wcale nie są tak skomplikowane, jak mogą się wydawać.

Podatek dochodowy od osób fizycznych – co to jest podatek PIT?

Podatek PIT (personal income tax) należy do grupy podatków bezpośrednich – podobnie jak CIT (corporate income tax). Obciąża on określone dobra (przychody) jednostki (osoby fizycznej).

Stawki podatku dochodowego różnią się:

• dla rozliczenia według skali podatkowej obowiązuje stawka 12% od kwot do 120 tys. zł dochodu rocznie oraz 32% od kwot będących nadwyżką tej sumy;
• dla podatników korzystających z podatku liniowego stawka opodatkowania wynosi 19% bez względu na dochody;
• dla rozliczających się na podstawie ryczałtu stawek jest kilka: od 2% do 20%, przy czym ich wysokość zależy od rodzaju prowadzonej działalności.

Co podlega podatkowi PIT i kto go płaci?

Zgodnie z art. 9.1. obowiązującej Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych: „opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku”^[1].

PIT (personal income tax) pobierany jest zarówno od polskich rezydentów podatkowych, jak i od osób, które nie mają polskiej rezydencji. W tym drugim przypadku podatek dochodowy dotyczy on jedynie przychodów uzyskiwanych na terytorium RP.

Rozliczenie podatku PIT

Roczne rozliczanie podatku dochodowego od osób fizycznych to obowiązek każdego obywatela. Należy go dopełnić do końca kwietnia (lub pierwszych dni maja, jeśli ostatni dzień kwietnia jest wolny), przy czym rozliczenie zawsze dotyczy roku poprzedniego.

Ulgi podatkowe – kto może z nich skorzystać?

Szeroko rozumiane ulgi podatkowe to temat, który cieszy się zainteresowaniem. Nic w tym dziwnego. Jeśli tylko można zapłacić niższy podatek od osób fizycznych, warto wykorzystać możliwości, jakie stwarzają przepisy. W 2022 r. lista ulg i preferencji podatkowych uległa wydłużeniu. Są one dostępne dla:

• rozliczających się wspólnie z dzieckiem (dotyczy samotnych rodziców);
• rodzin wielodzietnych, które mają czworo i więcej dzieci;
• młodych do 26. roku życia – są oni całkowicie zwolnieni z podatku  do kwoty rocznego dochodu 85 528 zł;
• emerytów, którzy zamiast przejść na emeryturę, zdecydują się pozostać aktywni zawodowo;
• rozliczających się wspólnie z małżonkiem.

Zerknijmy teraz na ulgi:

• termomodernizacyjna (do kwoty 53 tys. zł), którą można rozliczać przez sześć lat od daty wykonania prac;
• na leki;
• na sprzęt rehabilitacyjny;
• na internet;
• z tytułu wpłat na IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego);
• odliczenie – strata podatkowa;
• na złe długi.

Jeśli nie wiesz, czy masz prawo do ulgi, zasięgnij porady np. w biurze rachunkowym lub u księgowej. Pamiętaj, że nieuprawnione lub nieudokumentowane skorzystanie z ulgi może wiązać się z koniecznością dopłaty do niesłusznie uszczuplonego podatku. Podatki mają to do siebie, że czasem jeden drobny szczegół przesądza o tym, czy ulga nam przysługuje, czy też nie.

Kiedy i w jaki sposób płaci się podatek PIT?

O tym, do kiedy należy rozliczyć PIT, decyduje specjalny kalendarz podatnika. Poszczególne terminy zależą m.in. od źródła uzyskiwanych przychodów (umowa o pracę, umowa-zlecenie, działalność gospodarcza). Ponieważ lista ta jest obszerna, skupmy się na dwóch-trzech źródłach. Pozostałe można sprawdzić na stronie: https://www.podatki.gov.pl/pit/.

Jedno nie ulega wątpliwości: w najlepszej sytuacji są osoby zatrudnione na umowę o pracę. Wówczas to pracodawca zajmuje się wszystkim w ich imieniu.

A kiedy płacisz podatek dochodowy z tytułu działalności? Przedsiębiorca ma tutaj wybór. Może opłacać podatek co miesiąc lub co kwartał.

Przyjrzyjmy się teraz kwestii deklaracji rocznych.

W przypadku gdy z powodów losowych, choroby własnej, kogoś bliskiego czy wyjazdu zagranicznego podatnik nie zdąży z wysłaniem deklaracji do urzędu skarbowego, powinien niezwłocznie złożyć tzw. czynny żal. Jest to wniosek, w którym powiadamia on urząd skarbowy o zaistniałej sytuacji, dzięki czemu ma szansę, że organ podatkowy nie wyciągnie z tego faktu konsekwencji.

Metody rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych

Podatek można rozliczyć na jeden z kilku sposobów:

• samodzielnie,
• z małżonkiem,
• jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Wyróżniamy również podział w zależności od rodzaju przychodów. Dopuszczalne jest opodatkowanie w formie:

• skali podatkowej,
• podatku liniowego,
• ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Podsumowując, podatek PIT po pierwszym złożeniu deklaracji rocznej stanie się prawdopodobnie bardziej przejrzysty. Najważniejsze kwestie, o których musisz pamiętać przy okazji jego rozliczania, to kwestia ulg i terminów składania deklaracji. Nie warto zwlekać do końca kwietnia, jak czyni to duża część podatników, aby potem w nerwach wypełniać deklarację na ostatnią chwilę.

W większości przypadków wszystkie niezbędne do rozliczenia dokumenty możesz zgromadzić już w połowie stycznia. Załóż specjalną teczkę i wkładaj do niej dokumenty mogące potwierdzić prawo do skorzystania z ulg. Wówczas w dniu sporządzania deklaracji zaoszczędzisz mnóstwo czasu, a finalnie zapewne również pieniędzy, gdyż udokumentowane ulgi oznaczają wymierne korzyści finansowe.