Czynny żal – czym jest, jak go napisać i złożyć?

Prowadzenie biznesu wymaga kontrolowania wielu procedur i dopełniania licznych formalności. Wszystkie podejmowane decyzje wiążą się z konsekwencjami. W natłoku obowiązków czasem przedsiębiorcom zdarza się popełnić błąd. Nawet nieświadome popełnienie przestępstwa skarbowego jest obarczone konsekwencjami. Czynny żal może pomóc Ci ich uniknąć. Przeczytaj artykuł, a dowiesz się, co to jest czynny żal, jak go napisać i czy można złożyć czynny żal elektronicznie. 

Przesłanki do skorzystania z czynnego żalu

Prowadząc firmę, starasz się wypełniać wszelkie obowiązki z tym związane. Terminowo wysyłasz deklaracje rozliczeniowe, płacisz podatki. Co, jeśli w natłoku spraw umknęło Ci np. wysłanie deklaracji w terminie?

Zasadniczo popełnienie czynu zabronionego pociąga za sobą konsekwencje. Może grozić Ci mandat, kara sądowa bądź w skrajnych przypadkach pozbawienie wolności. Aby ustrzec się przed skutkami niewiedzy czy niedopatrzenia, masz prawo złożyć zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego. Zawiadomienie to potocznie nazywa się czynnym żalem.

Musisz wiedzieć, że ustawodawca w przypadku przestępstwa lub wykroczenia pozwala na złożenie zawiadomienia, jeżeli:

• nie złożysz zeznania podatkowego w terminie,
• nierzetelnie prowadzisz księgi rachunkowe,
• nierzetelnie wystawiasz faktury,
• nie zapłacisz podatku lub zapłacisz nieodpowiedni podatek dochodowy (PIT lub CIT) lub podatek VAT,
• bezprawnie stosujesz obniżone stawki VAT,
• bezprawnie stosujesz zwolnienie VAT,
• zatajasz przed organem podatkowym rzeczywiste rozmiary Twojej firmy,
• wyłudzasz zwrot należności celnej,
• wyłudzasz pozwolenia celne. 

Jeżeli w akcie czynnego żalu przyznasz się do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, zanim urząd skarbowy samodzielnie rozpocznie postępowanie wyjaśniające w tej sprawie, a także wypełnisz obowiązek zapłaty całości nieuregulowanego zobowiązania, możesz uniknąć konsekwencji (np. kar finansowych).

Jeśli jednak urząd skarbowy uprzedzi Cię i udokumentuje Twój czyn zabroniony lub rozpocznie czynności zmierzające ku jego wykryciu, złożony czynny żal będzie nieskuteczny.

Czynny żal – jak go złożyć i gdzie?

Jako podatnik masz możliwość złożenia czynnego żalu w urzędzie skarbowym (w którym się rozliczasz), listownie lub elektronicznie (np. poprzez e-PUAP, e-Urząd Skarbowy).

Jak napisać czynny żal? Pismo to nie ma urzędowo ustalonego wzoru ani formularza. Na stronie biznes.gov.pl zamieszczony jest przykładowy wzór. Możesz z niego skorzystać lub na jego podstawie stworzyć własne pismo.

Ważne jest to, żeby w zawiadomieniu znalazły się następujące elementy:

• Twoje dane,
• dane adresata (tj. naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego),
• opis popełnionego czynu wraz z jego okolicznościami,
• wskazanie osób, które miały związek z popełnionym czynem zabronionym,
• informacje o tym, w jaki sposób i w jakim terminie zobowiązujesz się do naprawienia czynu zabronionego.

Tak sporządzony dokument składasz w dowolnym terminie, bezpłatnie. Po pozytywnym rozpatrzeniu Twojego zawiadomienia nie spodziewaj się pisma z taką informacją – urząd go nie wyśle. Poinformuje Cię natomiast listownie, jeżeli uzyskasz negatywną odpowiedź i zostanie wszczęte postępowanie skarbowe.

Pamiętaj, że brak wiedzy czy nieświadomość popełnienia wykroczenia podatkowego nie zwalniają Cię z odpowiedzialności karnej. Ustawodawca zezwala na przyznanie się do przestępstwa, np. w przypadku nieprawidłowości podatkowych, składając czynny żal. Jeżeli zrobisz to, zanim urząd rozpocznie czynności wyjaśniające, możesz uniknąć wielu nieprzyjemnych konsekwencji.