Ryczałt – czym cechuje się ta forma opodatkowania?

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to coraz chętniej wykorzystywana forma opodatkowania działalności gospodarczej. Może okazać się korzystna z perspektywy wielu przedsiębiorców, jednocześnie pod wieloma względami różni się od innych dostępnych opcji. Poniżej przeczytasz, czym jest ryczałt, jaka stawka będzie odpowiednia w konkretnej sytuacji i jak rozliczyć ryczałt miesięczny lub kwartalny oraz PIT-28.

Co to jest ryczałt?

Do wyboru osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą pozostają aktualnie trzy formy opodatkowania. Poza podatkiem liniowym i skalą podatkową dostępny jest również ryczałt. Co to jest?

Na czym polega firma na ryczałcie? Zasady rozliczenia są proste, co jest jedną z najważniejszych zalet tego rozwiązania. Nie jest konieczne prowadzenie księgi przychodów i rozchodów: zastępuje ją ewidencja przychodów. Korzystnie może prezentować się również rozliczenie składki zdrowotnej, która jest oparta na osiągniętym przychodzie narastająco lub jest opłacana na podstawie przychodu z roku poprzedniego. Są trzy progi, na podstawie których opłaca się składkę zdrowotną. Połowę opłaconych składek można odliczyć od podstawy opodatkowania, czyli przychodu. 

Kto może rozliczać się ryczałtem?

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych możesz zastosować, jeśli:

• jesteś osobą fizyczną osiągającą przychody z działalności gospodarczej,
• zarządzasz przedsiębiorstwem w spadku,
• prowadzisz działalność w formie spółki cywilnej, której wspólnikami są osoby fizyczne lub osoby fizyczne i przedsiębiorstwa w spadku, a wszyscy wspólnicy rozliczają przychody spółki ryczałtem,
• prowadzisz spółkę jawną, której wspólnikami są osoby fizyczne, rozliczające przychody spółki ryczałtem.

O ile przychody w ciągu poprzedniego roku podatkowego nie przekroczyły równowartości 2 mln euro. Do tej sumy nie wlicza się kwot, o które zmniejszono lub zwiększono przychody, jeśli upłynął dla nich termin płatności wynoszący 90 dni.

Jeśli równocześnie wykonujesz indywidualną działalność gospodarczą oraz działalność w formie spółki, limit przychodów oblicza się oddzielnie dla każdej z tych działalności. 

Kto nie może stosować ryczałtu od dochodów ewidencjonowanych?

Zwróć uwagę, że nie wszyscy podatnicy mogą skorzystać z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Przede wszystkim nie możesz wybrać tej formy opodatkowania, jeśli:

• w danym roku płacisz podatek w formie karty podatkowej (możesz wybrać ryczałt w kolejnym roku, jeśli nie przekroczono limitu przychodów);
• korzystasz ze zwolnienia z podatku dochodowego;
• osiągasz w części lub w całości przychody z działalności związanej z zakupem i sprzedażą wartości dewizowych, handlu akcesoriami i częściami do pojazdów mechanicznych lub prowadzisz aptekę;
• wytwarzasz wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym (nie dotyczy to wytwarzania energii elektrycznej z OZE).

Poza tym opodatkowanie ryczałtem nie będzie dostępne w kilku przypadkach w pierwszym roku po przejściu:

• z indywidualnej działalności gospodarczej na działalność w formie spółki małżonków;
• ze spółki małżonków na działalność wykonywaną indywidualnie;
• z działalności prowadzonej przez jednego małżonka na działalność prowadzoną przez drugiego małżonka.

O ile którykolwiek z małżonków przed zmianą rozliczał się na zasadach ogólnych.

Ryczałt – stawki podatku

Korzystne stawki podatku to bez wątpienia jeden z podstawowych argumentów, który skłania wielu przedsiębiorców do przejścia na ryczałt. Ile procent podatku zapłacisz? 

W przypadku ryczałtu wyróżniamy 10 stawek podatku:

• 2%, 
• 3%, 
• 5,5%, 
• 8,5%, 
• 10%, 
• 12%, 
• 12,5%
• 14%, 
• 15%, 
• 17%.

To, jaką stawkę należy zastosować w swoich rozliczeniach, jest uzależnione od rodzaju przychodu uzyskiwanego przez Twoją firmę. Przykładowo 3% stawka ryczałtu dotyczy działalności gastronomicznej, ale z wyłączeniem przychodów ze sprzedaży napojów, których zawartość alkoholu przekracza 1,5%. Natomiast stawka 14% obowiązuje w przedsiębiorstwach świadczących opiekę zdrowotną czy usługi architektoniczne i inżynierskie. 

W ramach własnej działalności możesz jednak świadczyć usługi opodatkowane różnymi składkami. Jak w takiej sytuacji wygląda rozliczenie ryczałtu? Według sposobu sankcyjnego, stawkę podatku ustala się w zależności od rodzaju działalności – jeśli umożliwia to sposób prowadzenia ewidencji. W przeciwnym wypadku stosuje się stawkę wynoszącą 8,5% z zastrzeżeniem, że jeśli dana działalność jest ujęta w opodatkowaniu wyższą stawką, to w rozliczeniach należy zastosować tą wyższą.

Dlatego też w przypadku ryczałtu warto prowadzić rzetelną ewidencję przychodów, z której jasno wynika ich rodzaj. Dzięki temu w razie kontroli organ podatkowy nie będzie miał wątpliwości co do zastosowanej stawki podatku i nie nałoży na Ciebie stawki sankcyjnej.

Przedmiot opodatkowania przy ryczałcie

W przypadku ryczałtu przedmiotem opodatkowania są kwoty należne osiągnięte w ramach prowadzenia działalności gospodarczej, także te, za które przedsiębiorcy np. nie uzyskali płatności od swoich klientów czy kontrahentów. Zwróć jednak uwagę, że zapłacisz podatek od przychodu. Masz możliwość odliczenia od przychodu podlegającego opodatkowaniu przede wszystkim:

• składek na ubezpieczenia społeczne, o ile nie zostały odliczone od dochodu lub zaliczone jako koszty uzyskania przychodów, jeśli równocześnie płacisz także podatek dochodowy od osób fizycznych;
• 50% opłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne;
• straty z lat ubiegłych.

To jednak nie wszystkie odliczenia, do których uwzględnienia uprawnia Cię ryczałt. Ile podatku zapłacisz? W rozliczeniu rocznym możesz uwzględnić również:

• wpłaty na IKZE,
• ulgę na internet (do limitu 760 zł, ulgę można stosować jedynie w dwóch następujących po sobie latach),
• ulgę rehabilitacyjną,
• ulgę z tytułu krwiodawstwa,
• ulgę termomodernizacyjną,
• ulgę na zabytki,
• darowizny na cele pożytku publicznego, kultu religijnego i kształcenia zawodowego.

Utrata prawa do rozliczania na podstawie ryczałtu od dochodów ewidencjonowanych

Pamiętaj, że podatnicy, którzy rozliczają się ryczałtem, mogą również utracić możliwość stosowania tego podatku i to w trakcie trwania roku podatkowego. Ma to miejsce w dwóch sytuacjach:

1. Jeżeli zostanie uzyskany przychód z działalności, która nie może być opodatkowania ryczałtem, a więc np. jeśli zaczniesz prowadzić aptekę lub sprzedawać akcesoria samochodowe.
2. Jeśli podatnik lub wspólnik spółki zacznie świadczyć usługi na rzecz pracodawcy obecnego lub byłego – w tym samym lub poprzednim roku podatkowym.

W takim przypadku od dnia uzyskania wymienionych przychodów konieczne stanie się opodatkowanie skalą podatkową, co wiąże się m.in. z obowiązkiem prowadzenia księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych. Co ważne: rozliczenie na skali podatkowej nie wymaga korygowania wszystkich miesięcy w okresie od początku roku podatkowego do dnia utraty możliwości rozliczania poprzez ryczałt – mogą one pozostać na ryczałcie.

Jak płaci się ryczałt?

Podobnie jak w przypadku innych form opodatkowania osób fizycznych, o regularnym wpłacaniu zaliczki trzeba pamiętać również, wybierając ryczałt. Miesięczny model rozliczenia zakłada konieczność samodzielnego obliczenia wysokości i wpłacenia zaliczki do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy rozliczenie. Istnieje także możliwość opłacania zaliczki kwartalnie. Ta opcja jest dostępna pod warunkiem rozpoczynania prowadzenia działalności na ryczałcie lub osiągnięcia w poprzednim roku przychodów niższych niż równowartość 200 tys. euro. W takim przypadku zaliczki powinny trafić na indywidualny mikrorachunek podatkowy do 20. dnia następującego po zakończonym kwartale.

Proste rozliczenia z fiskusem to jedna z korzyści, jaką odnoszą przedsiębiorcy wybierający ryczałt. Jaki PIT miesięczny lub kwartalny zapłacisz? Oto sposób na wyliczenie zaliczki:

1. Najpierw ustal kwotę przychodu.
2. Jeśli zastosowanie ma więcej stawek ryczałtu, należy obliczyć proporcję przychodu rozliczonego w ramach konkretnej stawki wobec całości przychodu.
3. Przychód pomniejsz o składki społeczne i 50% opłaconych składek zdrowotnych. W przypadku zastosowania większej liczby stawek należy uwzględnić odliczenia proporcjonalnie.
4. Podstawę opodatkowania dla każdej ze stawek po zaokrągleniu należy pomnożyć przez stawkę. Po ich zsumowaniu uzyskasz należny podatek za wybrany okres.

Pamiętaj także o konieczności opłacania składki zdrowotnej, której wysokość w przypadku tej formy opodatkowania zależy od osiągniętego przychodu. Jaką składkę zdrowotną zapłacisz, wybierając ryczałt? Progi przychodów i podstawy opodatkowania wynoszą:

• 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia dla przychodu niższego niż 60 tys. zł;
• 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia dla przychodów niższych od 300 000 zł;
• 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia dla przychodów wyższych od 300 000 zł.

Jakie są zalety korzystania z ryczałtu?

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych może być korzystną formą rozliczenia podatku. Do jego najważniejszych zalet należą:

• Prosta księgowość: prowadzisz jedynie ewidencję przychodów, wybierając ryczałt, a KPiR będzie konieczna w przypadku zarówno skali podatkowej, jak i podatku liniowego. Poza ewidencją pamiętaj także o przechowywaniu dowodów zakupu towarów oraz prowadzeniu wykazu środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych.
• Korzystne stawki podatku: w przypadku części podatników korzyść wynika z niskich stawek. Na atrakcyjny ryczałt 14% mogą liczyć np. osoby zajmujące się opieką zdrowotną, a 12% podatku zapłaci wielu przedstawicieli branży IT.
• Przewidywalny podatek: bazując na kwocie przychodu, będziesz w stanie precyzyjnie określić należny podatek, jeśli zdecydujesz się na ryczałt. Próg podatkowy (w wysokości 120 000 zł dochodu) obejmujący przedsiębiorcę rozliczającego się skalą podatkową wiąże się z koniecznością stałego monitorowania dochodów i opłacania zaliczek według wyższej stawki po jego przekroczeniu.
• Rozliczenie składki zdrowotnej: w przypadku ryczałtu to obciążenie może być niższe niż na skali podatkowej lub podatku liniowym.

Słabe strony ryczałtu

Podstawową wadą ryczałtu jest oczywiście brak możliwości obniżania podstawy opodatkowania poprzez uwzględnianie kosztów uzyskania przychodu. Oznacza to, że np. zakupy związane z prowadzoną działalnością nie pozwolą na zredukowanie należności względem fiskusa (oczywiście jeśli jesteś czynnym podatnikiem VAT, możesz odliczyć ten podatek). Zwróć także uwagę na brak możliwości rozliczenia wspólnie z małżonkiem czy skorzystania z pewnych ulg podatkowych, w tym ulgi na dzieci.

Oczywiście podobnie jak w przypadku innych rozwiązań, musisz wziąć pod uwagę zarówno zalety, jak i wady, którymi charakteryzuje się ryczałt. Jaką formę opodatkowania wybrać? Najlepiej oprzeć decyzję na wyliczeniach, w czym może pomóc kalkulator B2B. Uwzględnij  zarówno zobowiązania z tytułu podatku, jak i składki zdrowotnej. Dzięki temu będziesz w stanie oszacować, która forma opodatkowania będzie najkorzystniejsza w Twoim przypadku.