IKZE – co to jest? Czy jest korzystne dla przedsiębiorców?

O godnej jesieni życia warto pomyśleć jak najwcześniej. Dobrym sposobem na wypracowanie oszczędności z myślą o emeryturze jest IKZE, czyli Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego. Z tego artykułu dowiesz się, co to IKZE, jakie korzyści może przynieść Ci już teraz i na czym polega różnica między IKE a IKZE.

Co to jest IKZE?

Emerytury wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych już teraz pozostawiają sporo do życzenia. Niestety wiele wskazuje na to, że osoby, które mają jeszcze sporo czasu do zasłużonej emerytury, nie mają co liczyć na korzystniejsze warunki. Według ekspertyzy Instytutu Emerytalnego stopa zastąpienia (czyli stosunek przeciętnej emerytury, na jaką mogą liczyć osoby, które zakończą zawodową drogę) do średniego wynagrodzenia nieustannie spada. O ile jeszcze w 2015 roku uplasowała się na poziomie 50,3%, w 2020 roku było to zaledwie 42,4%¹. O emeryturę trzeba więc zadbać samodzielnie. Do dyspozycji pozostaje kilka interesujących propozycji. 

Od 1 stycznia 2012 roku IKZE dołączyło do IKE, czyli Indywidualnego Konta Emerytalnego. Choć są podobne pod wieloma względami, sporo je również różni.

Jakie są najważniejsze zasady oszczędzania na IKZE?

• IKZE może być prowadzone przez różne instytucje. Pod tym względem przypomina więc IKE i daje oszczędzającym znaczną swobodę wyboru. Umowy mogą zakładać prowadzenie konta oszczędnościowego w banku, rachunku inwestycyjnego w domach maklerskich czy funduszy towarzystw inwestycyjnych lub powszechnych towarzystw emerytalnych.
• Wpłaty na IKZE są limitowane. W roku kalendarzowym można wpłacić maksymalnie 1,2-krotność przeciętnego prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia (1,8-krotność w przypadku przedsiębiorców). 
• Wypłata z IKZE jest możliwa po osiągnięciu przez oszczędzającego 65. roku życia pod warunkiem dokonywania wpłat przynajmniej w 5 latach kalendarzowych. Zgromadzona suma może być przekazana w całości lub w ratach. Nie trzeba będzie regulować podatku Belki od zysków kapitałowych z tytułu IKZE, a podatek zryczałtowany w wysokości 10% prezentuje się korzystnie w kontekście ulg podatkowych otrzymywanych w trakcie oszczędzania.
• Środki są dziedziczone i wypłacane na podstawie wniosku złożonego przez spadkobierców w przypadku śmierci oszczędzającego.
• Z IKZE masz możliwość odliczenia wpłaconej w ciągu roku sumy od podatku dochodowego (pamiętaj, że wpłat na IKE nie można odliczyć od podatku). 
• Ograniczenia we wcześniejszej wypłacie: w przypadku IKZE zasady wypłaty środków przed osiągnięciem 65. roku życia nie są korzystne. Jeśli zdecydujesz się wypłacić pieniądze, musisz dokonać pełnego zwrotu. Odmienną kwestią jest likwidacja IKZE a podatek: wypłacone środki będą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym zgodnie ze skalą podatkową.

Dlaczego warto inwestować w III filar emerytalny?

System emerytalny w Polsce składa się z trzech filarów. Pierwszy tworzy Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Składki emerytalne są obowiązkowe zarówno dla pracowników, jak i przedsiębiorców. W przypadku tej pierwszej grupy odprowadza je pracodawca pełniący funkcję płatnika. Uzupełnieniem I filaru przez pewien czas były Otwarte Fundusze Emerytalne stanowiące drugi filar. Przekazywanie środków na nie również było obowiązkowe, jednak za ich prowadzenie odpowiadały specjalne fundusze ponoszące również odpowiedzialność za inwestowanie środków. Od 2014 roku OFE nie stanowi już obowiązkowego elementu systemu. Trwają także prace nad przekazaniem zgromadzonych w nich oszczędności do ZUS lub IKE.

III filar działa na zupełnie innych zasadach: oszczędzanie w nim jest w pełni dobrowolne i możliwe w różnych formułach. W części z nich, w tym przede wszystkim w IKE i IKZE, masz wpływ nie tylko na to, jakie środki przeznaczysz na ten cel, ale również jak będą inwestowane. W zależności od akceptowanego ryzyka i własnej wiedzy możesz więc wybrać produkty bezpieczniejsze, na przykład konta oszczędnościowe, albo potraktować swoje konto emerytalne jak rachunek maklerski. Oszczędzanie w trzecim filarze opłaca się dzięki specjalnym ulgom zaproponowanym przez ustawodawcę. W praktyce: to po prostu najlepszy sposób na mnożenie środków z myślą o emeryturze.

Pamiętaj, że możliwe jest założenie równolegle zarówno IKE i IKZE, jak i korzystanie z Pracowniczych Planów Kapitałowych czy Pracowniczych Planów Emerytalnych. Nie musisz więc ograniczać się do jednego produktu.

IKZE dla prowadzących działalność gospodarczą

Nie da się ukryć: emerytury wypłacane przedsiębiorcom w ramach I filaru mogą być szczególnie niskie, zwłaszcza jeżeli składki są opłacane od minimalnej kwoty. Jeżeli prowadzisz własną firmę, pomyśl o dodatkowych oszczędnościach. IKZE może okazać się korzystnym rozwiązaniem. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą mogą liczyć na wyższy roczny limit wpłat, który wynosi 1,8-krotność przeciętnego wynagrodzenia. W 2023 roku kwota ta wynosi 12 483 zł (oszczędzający, którzy nie prowadzą firmy, mogą przeznaczyć na ten cel maksymalnie 8322 zł). 

W przypadku IKE ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie takiego rozróżnienia. Limit w 2023 roku wynosi 20 805 zł. Wobec tego, jeżeli prowadzisz firmę i zdecydujesz się na skorzystanie z obu rozwiązań, łącznie możesz przeznaczyć aż 33 288 zł. To oznacza szansę na dodatkowe zyski i jeszcze efektywniejsze oszczędzanie na emeryturę.

Uczestnictwo w IKZE a ulgi podatkowe

Porównanie IKE i IKZE musi uwzględniać również korzyści, które osiągniesz już teraz – bez konieczności czekania na osiągnięcie wieku uprawniającego do uzyskania świadczenia. Pod tym względem Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego oferuje zdecydowanie większe korzyści. Możesz zastosować ulgę na IKZE która zakłada odliczenie od dochodu (w przypadku opodatkowania skalą podatkową lub podatkiem liniowym) lub przychodu (jeśli podatnik rozlicza się ryczałtem) wpłat z tytułu IKZE w danym roku.

Jak duże korzyści osiągniesz, zakładając wykorzystanie pełnego limitu? 

• Jeśli nie prowadzisz działalności gospodarczej, w pierwszym progu będzie to 998,64 zł, jeśli Twoje dochody będą wyższe, oszczędzisz 2663,04 zł.
• Jeśli prowadzisz firmę, w drugim progu skali podatkowej uzyskasz aż 3994,56 zł, a na podatku liniowym 2371,77 zł.

Ulga dotyczy wyłącznie środków przeznaczonych na IKZE – nie możesz więc uwzględnić w niej wpłat na IKE. Oczywiście nie musisz wykorzystać całego limitu, aby uzyskać oszczędności.

¹ https://www.instytutemerytalny.pl