Podatek liniowy – czym jest i w jaki sposób się go oblicza?

Możliwość wyboru formy opodatkowania to istotna zaleta prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Jedną z opcji jest podatek liniowy. Co to jest, jak oblicza się należność i kiedy ta forma okaże się najlepszym wyjściem? To pytania, na które powinien poznać odpowiedź każdy przedsiębiorca i każda osoba planująca założenie biznesu.

Na czym polega podatek liniowy?

Dodatkowo są sytuacje, w których podatek liniowy w działalności gospodarczej nie może być zastosowany (szerzej mówimy o tym poniżej).

Podatek liniowy wylicza się, mnożąc stawkę podatku razy dochód. Możliwe jest odliczenie kosztów uzyskania przychodu od dochodu, co wyznacza podstawę opodatkowania. Płacąc podatek liniowy, musisz prowadzić także Księgę Przychodów i Rozchodów (KPiR) – na jej podstawie obliczysz wysokość odprowadzanej w cyklu miesięcznym lub kwartalnym zaliczki na podatek.

Kto może rozliczać się na podstawie podatku liniowego?

Nie każdy może rozliczać podatek liniowy 19%. Dla kogo przewidziano to rozwiązanie? Jest dostępne wyłącznie dla podatników będących osobami fizycznymi i osiągających przychody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (dotyczy to również wspólników spółki cywilnej, jawnej czy partnerskiej) lub działów specjalnych produkcji rolnej. 

Co ważne: jeżeli osiągasz równolegle dochody z jednoosobowej działalności, jak i z udziału w spółce, która nie jest osobą prawną i wybierzesz podatek liniowy, będą nim opodatkowane wszystkie dochody z działalności gospodarczej.

Pamiętaj, że nie zawsze wybór podatku liniowego lub przejście na tę formę będzie możliwe. Co wyklucza podatek liniowy? Ustawodawca nie daje takiej możliwości przedsiębiorcom, którzy w danym roku podatkowym świadczą usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy. Jeżeli Ty lub wspólnik spółki zaczniecie świadczyć takie usługi w trakcie roku podatkowego, utracisz prawo do rozliczenia podatkiem liniowym. Oznacza to, że dochody osiągnięte w całym roku zostaną opodatkowane na zasadach ogólnych, więc konieczna może stać się np. dopłata podatku. Przejście na opodatkowanie liniowe będzie możliwe dopiero w następnym roku podatkowym.

Ulgi podatkowe dostępne przy rozliczeniu liniowym

Podatek liniowy uniemożliwia skorzystanie z wielu możliwości, które są dostępne dla podatników rozliczających się skalą podatkową. Przede wszystkim:

• nie można zastosować kwoty wolnej od podatku, która od 2022 roku wynosi 30 000 zł;
• nie można skorzystać ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem;
• traci się  możliwość odliczenia niektórych ulg podatkowych, np.: ulgi na dziecko, ulgi internetowej czy ulgi rehabilitacyjnej.

Z perspektywy wielu przedsiębiorców ta ostatnia kwestia może okazać się szczególnie bolesna. Wciąż jednak można skorzystać m.in. z:

• odliczenia wpłaty na IKZE,
• ulgi dla rodzin 4+, 
• ulgi dla powracających z zagranicy, 
• ulgi dla emerytów,
• darowizn na cele kształcenia zawodowego przekazane publicznym szkołom, 
• ulgi termomodernizacyjnej, 
• wpłat na działalność kulturalną, sportową czy szkolnictwo wyższe, 
• ulgi na zabytki, 
• ulgi IP-BOX, 
• ulgi na działalność badawczo-rozwojową, 
• ulgi na nabycie terminala płatniczego.

Jeśli zdecydujesz się na podatek liniowy, możesz odliczyć również składki na ubezpieczenia społeczne. Nieco inaczej wygląda odliczenie składki zdrowotnej. Nowy Ład 2.0, obowiązujący od lipca 2022 roku, umożliwia jej częściowe zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu lub odliczenie od dochodu. W 2023 roku limit wynosi 10 200 zł.

Przejście na podatek liniowy oznacza jednak utratę możliwości obniżenia podatku dzięki darowiznom na organizacje pożytku publicznego i zastosowania m.in. ulgi prorodzinnej czy ulgi na internet.

Obliczanie wysokości podatku liniowego

Jak obliczyć prawidłowo podatek dochodowy przy rozliczeniu liniowym?

1. Najpierw oblicz dochód. W tym celu należy pomniejszyć przychód o koszty jego uzyskania.
2. Od kwoty dochodu należy odjąć składki na ubezpieczenie społeczne oraz składki zdrowotne do limitu (jeżeli nie były uwzględniane w kosztach) i ewentualną stratę z ubiegłych lat. 
3. Podstawę opodatkowania należy zaokrąglić do pełnych złotych. 
4. Po pomnożeniu tej wartości przez 19% otrzymasz kwotę należnego podatku (podlegającą zaokrągleniu).
5. Od łącznej kwoty należnego podatku odejmij odprowadzone w ciągu roku zaliczki, aby poznać wysokość zaliczki za aktualny okres.

Zwróć uwagę, że pewien niebezpośredni wpływ na to, ile wynosi podatek liniowy w Polsce, ma również składka zdrowotna, która w związku z wejściem w życie Polskiego Ładu została powiązana z dochodami (w przypadku skali podatkowej i podatku liniowego) lub przychodami (w przypadku ryczałtu). Chociaż zmiana przepisów odnoszących się do składki zdrowotnej nie wpłynęła znacząco na wysokość podatku dochodowego do zapłaty, to za jej sprawą zdecydowanie zwiększyło się obciążenie przedsiębiorcy związane z uzależnieniem składki zdrowotnej do zapłaty od osiągniętego dochodu.

Jak prezentuje się w takim przypadku składka zdrowotna? Podatek liniowy oznacza, że będzie wynosić 4,9% dochodu i można odliczyć ją do określonej wysokości (w 2023 roku do 10 200 zł). Pod tym względem prezentuje się więc korzystniej od składki zdrowotnej na skali podatkowej (9% dochodu bez możliwości odliczenia). 

Odprowadzanie zaliczek przy podatku liniowym

Podstawowym obowiązkiem podatnika jest opłacanie w ciągu roku podatkowego zaliczek. Dotyczy to również podatku liniowego. W przypadku zaliczek opłacanych co miesiąc należy robić to do 20. dnia miesiąca następującego po tym, w którym osiągnięto dochód. A w przypadku rozliczenia kwartalnego do 20. dnia miesiąca następującego po zakończeniu kwartału. Przejście na kwartalny model rozliczenia podatku przysługuje małym podatnikom (w 2023 roku limit przychodu ze sprzedaży to 9 654 400 zł) oraz przedsiębiorcom rozpoczynającym działalność. Jeśli spełniasz kryteria, możesz przejść na tę formę rozliczenia, składając oświadczenie naczelnikowi US na początku roku podatkowego (do 20. dnia miesiąca po miesiącu osiągnięcia pierwszego przychodu).

Po zakończeniu roku podatkowego w przypadku podatku liniowego konieczne jest złożenie deklaracji PIT-36L. Mogą się w niej znaleźć wyłącznie informacje o dochodach opodatkowanych podatkiem liniowym.

Podatek liniowy a pozostałe źródła przychodu

Jeżeli poza przedsiębiorstwem osiągasz dochody z innych źródeł, nie możesz objąć ich podatkiem liniowym. Zostaną opodatkowane w inny sposób. Np., jeżeli równolegle pracujesz na podstawie umowy o pracę czy umowy zlecenia albo wykonujesz umowę o dzieło, wszystkie te dochody będą podlegać opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Oczywiście odrębnie płacone muszą być z tego tytułu składki i zaliczki na podatek, przy czym w przypadku umowy o pracę czy umowy zlecenia do rozliczenia i zapłaty podatku dochodowego i składek ZUS zobowiązany jest pracodawca/zleceniodawca. Konieczne jest również złożenie odrębnej deklaracji podatkowej PIT-36 lub PIT-37. Co ważne: w takim przypadku nie musi dojść do rezygnacji ze ulg – możesz je zastosować w deklaracji podatkowej dotyczącej dochodów opodatkowanych skalą.

Czy podatek liniowy jest opłacalny dla przedsiębiorców?

Bez wątpienia w wielu przypadkach dobrym sposobem na obniżenie zobowiązań podatkowych przedsiębiorców jest właśnie podatek liniowy. Dla kogo to dobra opcja? Jak widzisz, pod uwagę należy wziąć kilka czynników, w tym również sytuację rodzinną i ulgi podatkowe, z których musisz zrezygnować w przypadku rozliczenia liniowego. 

Do bezspornych zalet tej formy opodatkowania należy możliwość odliczania kosztów. Ponadto wysokość podatku liniowego jest stosunkowo prosta do określenia, wobec czego nie istnieje ryzyko, że opodatkowanie wzrośnie w ciągu roku podatkowego, tak jak ma to miejsce w przypadku skali podatkowej po przekroczeniu progu.

Przede wszystkim przeanalizuj osiągane dochody, ale również strukturę przychodów i kosztów. Może się okazać, że w związku z ostatnimi zmianami w prawie najkorzystniejsze okaże się opodatkowanie ryczałtem lub skorzystanie ze skali podatkowej oferującej wyższy próg podatkowy i niższą podstawową stawkę, która wynosi 12%. Ostatecznie najlepszym rozwiązaniem będzie przygotowanie obliczeń z wykorzystaniem kalkulatorów podatkowych. Dzięki nim przekonasz się, która opcja pozwala Ci zaoszczędzić.