Drugi próg podatkowy – na czym polega i kogo dotyczy?

Podatnicy rozliczający się za pomocą skali podatkowej muszą liczyć się z tym, że część ich dochodów może być opodatkowana wyższą stawką podatku. Wpływa na to tak zwany drugi próg podatkowy. W tym artykule przeczytasz, czym jest, jakie ma znaczenie dla wysokości zobowiązań względem fiskusa oraz poznasz sposoby, które mogą Ci pomóc obniżyć podatek.

Czym jest drugi próg podatkowy?

Rozliczenie na zasadach ogólnych obejmuje znaczną część podatników. O ile jednak w przypadku dochodów osiąganych z tytułu umowy o pracę, zlecenia czy o dzieło nie istnieją dla niego alternatywy, przedsiębiorca ma zdecydowanie większe pole manewru. Jednak w przypadku rozliczenia na zasadach ogólnych musi liczyć się z tym, że jest drugi próg podatkowy, powyżej którego obowiązuje wyższa stawka podatku dochodowego.

W związku z tym z perspektywy przedsiębiorców osiągających wyższe dochody skala podatkowa może nie być najlepszym rozwiązaniem: w przypadku podatku liniowego oraz ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie obowiązują żadne progi (z zastrzeżeniem, że stawka ryczałtowego podatku od przychodów z czynszu najmu wynosi 8,5% pod warunkiem, że jego wartość nie przekracza 100 000 zł. Po przekroczeniu tej kwoty stawka rośnie do 12,5%). 

Bez wątpienia próg podatkowy jest jednym z najczęściej poruszanych zagadnień dotyczących rozliczeń z fiskusem. Takiego określenia nie znajdziesz w samych przepisach, jednak to sformułowanie pozwala w prosty sposób zrozumieć mechanizm jego działania i to, czym jest drugi próg dochodowy w podatku PIT.

Co to oznacza w praktyce? Kiedy drugi próg podatkowy zostaje przekroczony, a więc kiedy dochód podatnika w roku podatkowym przekroczy wartość 120 000 zł, trzeba będzie płacić zdecydowanie wyższy podatek: zamiast 12% będzie to 32%. Co ważne: znajdzie to odzwierciedlenie nie tylko w rozliczeniu rocznym PIT, ale również w kwocie odprowadzanych na bieżąco zaliczek.

Kogo dotyczy drugi próg podatkowy?

Wyższa stawka podatku wynikająca z przekroczenia progu podatkowego obejmuje podatników, którzy przekroczą dochód w wysokości 120 000 zł, a zdecydowali się na opodatkowanie na zasadach ogólnych. Dotyczy to wobec tego zarówno pracowników osiągających dochody na podstawie umowy o pracę, zleceniobiorców czy wykonawców umów o dzieło, jak i przedsiębiorców. W przypadku pracowników za odprowadzanie i właściwe obliczanie zaliczki na podatek odpowiada płatnik. Przedsiębiorca musi robić to samodzielnie, uwzględniając również drugi próg podatkowy. 

Kwota, od której obowiązuje drugi próg podatkowy i obliczanie jej przekroczenia

Od jakiej kwoty drugi próg podatkowy zaczyna obowiązywać? Obecnie jest to 120 000 zł dochodu (a więc przychodu pomniejszonego o koszty jego uzyskania). Zwróć uwagę, że limit został podwyższony w ramach reform określanych mianem Polskiego Ładu: przed 2022 rokiem próg wynosił 85 528 zł, a stawka podatku w tak zwanym pierwszym progu plasowała się na poziomie 17%. 

Pewnym wyzwaniem może stać się jednak określenie, kiedy następuje przejście na drugi próg podatkowy. Jak obliczyć prawidłowo kwotę zobowiązania, uwzględniając progi? Przede wszystkim należy określić dochód osiągnięty od początku roku podatkowego i podstawę opodatkowania.

W tym celu pomniejsz przychód o koszty jego uzyskania i uwzględnij kwoty składek, jakie przewidział ustawodawca (w tym sumę składek opłaconych przez przedsiębiorcę na ubezpieczenia społeczne). Od nadwyżki dochodów należy płacić zaliczki w wysokości 32%.

W przypadku pracy na pełny etat na podstawie umowy o pracę w miejscowości zamieszkania i braku rozliczenia wspólnie z małżonkiem do przekroczenia progu dojdzie, jeżeli przychody pracownika przekroczą ok. 11 850 zł brutto. Tak zwany drugi próg podatkowy netto, w przeliczeniu na miesięczne zarobki na etacie, wynosi więc ok. 8 400 zł. Pamiętaj jednak, że to znaczne uproszczenie, a w każdym przypadku podstawę obliczeń stanowi prawidłowe określenie dochodu podatnika.

Jak bardzo przekroczenie progu wpływa na podatek do zapłaty? Różnice w opodatkowaniu są znaczne

Przykładowo: jeśli podstawa opodatkowania wynosi 10 000 zł, w pierwszym progu należny podatek to 1200 zł, a w drugim to już 3200 zł. Jeżeli więc podatnik osiągnie w roku podatkowym 200 000 zł dochodu, zapłaci 10 800 zł podatku od dochodów w pierwszym progu, a od nadwyżki wynoszącej 80 000 zł zapłaci aż 26 560 zł. Łączny podatek dochodowy wyniesie wobec tego 37 360 zł.

Drugi próg podatkowy a wybór metody opodatkowania podatkiem dochodowym

Zwróć uwagę, że próg podatkowy obowiązuje wyłącznie w przypadku rozliczenia na zasadach ogólnych, czyli skali podatkowej. Odpowiedź na pytanie, jak ominąć drugi próg podatkowy, w przypadku przedsiębiorców jest więc stosunkowo prosta: wystarczy wybrać inną formę opodatkowania. Zmiany można dokonać do 20. dnia miesiąca po miesiącu osiągnięcia pierwszego przychodu. Do wyboru pozostają dwie alternatywy:

• podatek liniowy bazuje na niezmiennej stawce podatku w wysokości 19% niezależnej od osiągniętego dochodu. Jednocześnie pamiętaj, że w takim przypadku tracisz możliwość m.in. zastosowania kwoty wolnej od podatku i kwoty zmniejszającej podatek, rozliczenia wspólnie z małżonkiem czy obniżenia podatku dzięki wielu ulgom;
• ryczałt oferuje przedsiębiorcom zróżnicowane stawki od 2% do 17%, które zależą od rodzaju konkretnej działalności. Co ważne: w takim przypadku podatek płacisz od przychodu, a nie dochodu, nie masz wobec tego możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodu.

Co z podatnikami nieprowadzącymi działalności gospodarczej, którzy chcieliby obniżyć odprowadzane na rzecz państwa podatki? W ich przypadku zmiana formy opodatkowania nie jest możliwa. Istnieje jednak sposób, aby ominąć drugi próg podatkowy. Małżeństwo (i brak umowy o rozdzielności majątkowej) może stać się przepustką do zgodnej z prawem optymalizacji podatkowej, o ile małżonkowie nie osiągają dochodów powyżej 120 tys. złotych. Wspólne rozliczenie z małżonkiem opiera się bowiem na nieco innych zasadach.

Podstawy opodatkowania obu małżonków sumuje się, a następnie dzieli przez dwa. Od tej sumy oblicza się podatek i obniża o kwotę zmniejszającą podatek, a na końcu mnoży się razy dwa. W ostatnim kroku możliwe jest zaliczenie przysługujących małżonkom ulg. Jest to korzystne, jeżeli jeden z małżonków w ogóle nie zarabia lub osiągnął stosunkowo niewielki dochód. W pierwszym scenariuszu możliwe jest również uniknięcie zapłaty wyższych zaliczek: w tym celu należy powiadomić pracodawcę, składając odpowiednie oświadczenie.

Oczywiście z tej opcji mogą skorzystać również przedsiębiorcy rozliczający się skalą podatkową (nie jest dostępna przy rozliczeniu podatkiem liniowym lub ryczałtem).

Przekroczenie drugiego progu podatkowego – czy to źle?

Przejście na wyższą stawkę podatku bez wątpienia oznacza jedno: wyższe obciążenie podatkowe. Może się to również wiązać z niemałym zaskoczeniem – zwłaszcza w przypadku pracowników, których zaliczki rozlicza płatnik – kiedy na konto trafi zdecydowanie niższe wynagrodzenie za pracę. Należy przy tym pamiętać, że wyższa stawka podatku obejmuje jedynie dochody powyżej 120 000 zł – do tej kwoty podatek wynosi 12%. 

Zwróć także uwagę, że przepisy, które aktualnie obowiązują, pozwalają na skorzystanie z wyższego progu podatkowego, kwoty wolnej od podatku i niższej stawki podatku w pierwszym progu. Bez wątpienia niekorzystny z perspektywy podatnika jest natomiast brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej.