50% koszty uzyskania przychodu – kto może skorzystać z takiej ulgi?

Stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodu jest jedną z preferencyjnych form rozliczania podatku przez twórców, która umożliwia zmniejszenie podstawy opodatkowania. Przepisy jasno regulują, kto może z niej skorzystać i na jakich warunkach. Wyjaśniamy, kiedy koszty uzyskania przychodu 50% mają zastosowanie i jakie zasady obowiązują.

Definicja 50% kosztów uzyskania przychodu

Zasady stosowania 50% kosztów uzyskania przychodu reguluje art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT. Ten instrument jest specjalnym rodzajem odliczenia, który polega na uznaniu połowy uzyskanego przychodu za koszty jego uzyskania. W praktyce oznacza to, że tylko 50% wynagrodzenia, po odpowiednich odliczeniach (np. składki na ubezpieczenia społeczne), podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Pracodawca może wykorzystywać tę ulgę w przypadku wynagrodzeń związanych z działalnością twórczą, w której ochronie podlegają prawa autorskie. 

Kto jest uprawniony do odliczenia połowy KUP? 

Kto może skorzystać z tego instrumentu? Czy są to osoby zatrudnione na umowę o pracę, umowę-zlecenie a może umowę o dzieło? 50% kosztów uzyskania przychodu mogą stosować ci, którzy uzyskują przychody z działalności twórczej.

Produkty działalności twórczej to zatem m.in.: utwory literackie, artykuły publicystyczne, naukowe czy audiowizualne. Organy skarbowe precyzują także w swoich interpretacjach, że utwór powinien mieć materialną postać, tzn. musi zostać wyrażony lub zapisany, a nie pozostawać jedynie w sferze idei. W związku z powyższym do tej kategorii kwalifikują się również: 

• bazy danych lub zbiory informacji, 
• dokumentacja techniczna zawierająca kod źródłowy, 
• część programów komputerowych. 

Ustawa o PIT precyzuje tę kwestię, wskazując zamknięty katalog zawierający m.in. przychody z tytułu:

Przepisy nie ograniczają prawa do stosowania instrumentu w zależności od formy zatrudnienia. Oznacza to, że kwalifikują do 50% kosztów uzyskania przychodu umowa o pracę oraz umowy cywilnoprawne. Ważne jest jednak, aby część wynagrodzenia pracownika była związana z działalnością twórczą i wiązała się z przeniesieniem autorskich praw majątkowych.

Warunki formalne korzystania z 50% KUP

Aby skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodu, umowa o dzieło, zlecenie czy inna musi spełniać konkretne wymogi formalne. Przede wszystkim jej przedmiot musi stanowić praca o charakterze twórczym. Jej efektem powinien być utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Dodatkowo konieczne jest dysponowanie dowodami potwierdzającymi, że taki utwór faktycznie powstał. Ostatnim warunkiem jest wyodrębnienie wynagrodzenia za przeniesienie praw autorskich. Powinno być ono oddzielone od innych składników wynagrodzenia w umowie. Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy wynagrodzenie jest wypłacane za pracę zarówno twórczą, jak i nietwórczą.

Dokumentacja niezbędna do odliczania 50% kosztów

Jeszcze zanim pracodawca oraz pracownik odpowiedzą sobie na pytanie o to, czy zastosować w ramach umowy o dzieło koszty uzyskania przychodu 20% czy 50%, powinni dokładnie przemyśleć kwestię dokumentacji. Do podstawowych dokumentów, które warto zabezpieczyć i zarchiwizować, zaliczają się:

• umowa z wyodrębnioną częścią twórczą, a więc honorarium za przeniesienie praw autorskich;
• dokumentacja utworów – w zależności od specyfiki prac mogą to być: raporty z wykonanych prac, portfolio, opisy projektów, ewidencja czasu pracy lub inne dowody potwierdzające powstanie dzieła;
• ewidencja prac twórczych – pracodawcy często decydują się na prowadzenie ewidencji utworów. Powinna ona pozwalać na identyfikację dzieła oraz jego twórcy.

Ograniczenia w stosowaniu 50% kosztów uzyskania przychodu

Stosowane w przypadku umowy o pracę, umowy o dzieło czy umowy zlecenie 50% koszty uzyskania przychodu wiążą się z pewnymi ograniczeniami. Limit roczny wynosi 120 000 złotych. Oznacza to, że od tej kwoty pracownik może odliczyć 50% kosztów uzyskania przychodu, a nadwyżka podlega standardowemu opodatkowaniu. 

Ponadto osoby korzystające z ulg (np. ulgi dla młodych, ulgi 4 plus czy ulgi dla pracujących seniorów) mogą skorzystać z możliwości zastosowania instrumentu do limitu przychodu wynoszącego 85 528 złotych rocznie. 

Korzyści wynikające z możliwości odliczenia 50% kosztów uzyskania przychodu

Stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodu pod wieloma względami jest korzystne.

• Niższe zaliczki na podatek – co w konsekwencji przekłada się na wyższe wynagrodzenie netto;
• Obniżenie podstawy opodatkowania – odliczenie 50% kosztów uzyskania przychodu znacząco zmniejsza dochód do opodatkowania, co przekłada się na niższy podatek dochodowy do zapłaty;
• Większa elastyczność – z ulgi mogą skorzystać nie tylko artyści, ale również przedstawiciele z branży dziennikarskiej czy wydawniczej (w szczególności osoby realizujące tłumaczenia dzieł) oraz niektórzy specjaliści z branży IT.
• Obniżenie składki zdrowotnej – w przypadku niektórych form opodatkowania niższa podstawa opodatkowania przekłada się też na niższą składkę zdrowotną;
• Łatwość stosowania – odliczenia mają charakter zryczałtowany, więc podatnik nie musi dokumentować faktycznie poniesionych wydatków. Pomocne przy rozliczeniach jest korzystanie z kalkulatora 50% kosztów uzyskania przychodów.