Umowa o pracę wciąż jest podstawową formą zatrudnienia w Polsce. W powszechnym mniemaniu – z perspektywy pracownika – jest to najkorzystniejsza forma zatrudnienia. W tym filmie powiem Ci, jak właściwie skonstruować umowę o pracę oraz z jakimi obowiązkami dla Ciebie, jako pracodawcy, wiąże się każdy z jej trzech rodzajów. Zajmiemy się także kwestią wypowiedzenia umowy i terminów, jakie się z tym wiążą. Zaczynajmy!
Definicja umowy o pracę
Umowa o pracę polega na złożeniu przez pracownika i pracodawcę zgodnych oświadczeń woli. Potwierdzają one zobowiązanie pracownika do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy. Pracodawcę z kolei zobowiązują do zatrudnienia pracownika i wypłaty wynagrodzenia za wykonaną pracę.
Dokument określa strony umowy, adres siedziby pracodawcy, a w przypadku pracodawcy, który jest osobą fizyczną i nie posiada siedziby – adres zamieszkania. Należy zawrzeć tam także rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy. Są to w szczególności:
- rodzaj pracy, czyli określenie stanowiska, zawodu, specjalności, pełnionej funkcji czy opis wykonywanych czynności
- miejsce lub miejsca wykonywania pracy,
- wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
- wymiar czasu pracy,
- dzień rozpoczęcia pracy,
- w przypadku umowy o pracę na okres próbny lub czas określony – czas jej trwania lub dzień jej zakończenia.
Dodatkowo, w przypadku umowy na okres próbny – i jeśli strony tak uzgodnią - może się tam znaleźć:
- postanowienie o przedłużeniu umowy o czas urlopu oraz innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika
- okres zawarcia umowy na czas określony, jaką strony mają zamiar zawrzeć, jeśli jest krótszy niż 12 miesięcy
- a także postanowienie o wydłużeniu umowy - nie więcej niż o 1 miesiąc i tylko jeśli jest to uzasadnione rodzajem pracy.
Umowa może też zawierać inne postanowienia, np.: informację na temat przysługującej pracownikowi premii, czy wskazanie liczby godzin uprawniających pracownika do wypłaty dodatku do wynagrodzenia, gdy świadczy on pracę w niepełnym wymiarze godzin.
Pamiętaj, że jako pracodawca masz obowiązek poinformować pracownika o:
- obowiązującej go dobowej i tygodniowej normie czasu pracy oraz wymiarze czasu pracy,
- przysługujących mu przerwach oraz dobowym i tygodniowym odpoczynku,
- zasadach dotyczących pracy w godzinach nadliczbowych i rekompensaty za nią,
- zasadach dotyczących przechodzenia ze zmiany na zmianę – w przypadku pracy zmianowej,
- zasadach dotyczących przemieszczania się pomiędzy miejscami wykonywania pracy,
- innych niż uzgodnione w umowie składnikach wynagrodzenia oraz świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych,
- wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
- częstotliwości i terminie wypłat wynagrodzenia za pracę,
- prawie pracownika do szkoleń,
- obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
- układzie zbiorowym pracy, którym pracownik będzie objęty.
Jeśli nie masz obowiązku posiadania regulaminu pracy – musisz poinformować pracownika o porze nocnej oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Od momentu dopuszczenia pracownika do pracy masz 30 dni, żeby poinformować go o nazwie instytucji, do której wpływać będą składki społeczne. Przekaż również informację o Pracowniczych Planach Kapitałowych.
Zawarcie umowy o pracę
Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli została ona zawarta w formie ustnej, ustalenia należy potwierdzić na piśmie najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy, zanim pracownik zacznie pracę.
Umowa zawarta w formie ustnej pozostaje w mocy, należy jednak potwierdzić na piśmie strony umowy, jej rodzaj i warunki. Niedopełnienie tego obowiązku pociąga za sobą karno-administracyjną odpowiedzialność pracodawcy – lepiej tego uniknąć ;)
Rodzaje umów o pracę
Kodeks pracy przewiduje 3 rodzaje umów o pracę:
- umowę na okres próbny,
- umowę na czas określony,
- oraz umowę na czas nieokreślony.
Umowa na okres próbny ma na celu sprawdzenie kwalifikacji pracownika do wykonywania określonego rodzaju pracy. Zawiera się ją na okres nieprzekraczający 3 miesięcy, ale uwaga… Jeśli kolejna umowa na czas określony będzie:
- krótsza niż 6 miesięcy, okres próbny wyniesie 1 miesiąc;
- a jeśli na dłuższa niż 6 miesięcy ale krótsza niż 12 miesięcy - będą to dwa miesiące.
W umowie strony mogą dodatkowo uzgodnić przedłużenie umowy o czas urlopu i innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy.
Po zawarciu takiej klauzuli, strony mogą jednokrotnie wydłużyć powyższe okresy, nie więcej jednak niż o 1 miesiąc – i tylko jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy.
Ponowny okres próbny dla tego samego pracownika wymaga zatrudnienia go w celu wykonywania innego rodzaju pracy.
Drugi rodzaj umowy to zatrudnienie na czas określony. Łączny okres takiego zatrudnienia nie może przekraczać 33 miesięcy. Można zawrzeć maksymalnie trzy takie umowy – ale nie wliczają się w nie umowy o pracę zawarte na okres próbny.
Umowę można aneksować, natomiast każde takie uzgodnienie w trakcie jej trwania uważa się za zawarcie nowej umowy o pracę na czas określony, które następuje od dnia po jej rozwiązaniu. Przerwy między umowami nie mają znaczenia. Każdą umowę, niezależnie od tego po jak długiej przerwie jest zawarta, należy sumować do limitu okresu i liczby. Zawarcie czwartej umowy na czas określony lub przekroczenie limitu 33 miesięcy powoduje automatyczne przekształcenie się umowy w umowę na czas nieokreślony.
Przepisów o maksymalnym okresie zatrudnienia nie stosuje się do umów o pracę zawartych:
- w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy - umowa ta nie jest tożsama z umową o pracę na zastępstwo,
- w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
- w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
- w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie.
Jeśli dotyczy Cię ten przypadek, musisz zawiadomić o tym właściwego okręgowego inspektora pracy. Na wysłanie pisma lub mejla masz 5 dni.
Umowa na czas nieokreślony to już ostatni rodzaj umów o pracę. Zgodnie z nazwą jest zawierana bezterminowo, tj. bez ustalenia daty jej wygaśnięcia. Umowa ta daje pracownikowi większe poczucie stabilizacji, bo nie musi martwić się przedłużeniem umowy na kolejny okres. Z tego powodu jest najbardziej pożądaną wśród pracowników formą zatrudnienia.
