Podatek liniowy a skala podatkowa – czym różnią się te formy opodatkowania?

To, kiedy skala podatkowa, a kiedy podatek liniowy jest najlepszym wyborem, to kwestia indywidualna. Nie można mówić o jednoznacznej opłacalności którejkolwiek z form opodatkowania. Warto znać różnice między tymi opcjami, by móc podjąć najlepszą decyzję dopasowaną do specyfiki biznesu. O tym, kiedy opłaca się podatek liniowy, a kiedy skala, decyduje kilka aspektów.

Charakterystyka podatku liniowego

Podatek liniowy to jedna z możliwych do wyboru form opodatkowania dochodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej.

Pomimo swojej prostoty ta forma ma jednak pewne mankamenty. Za wadę można uznać fakt, że w jej przypadku nie obowiązuje wiele ulg podatkowych.

Podatek liniowy wyklucza m.in.:

• ulgę na dziecko,
• ulgę internetową,
• ulgę rehabilitacyjną,
• odliczenie darowizny przekazanej na cele krwiodawstwa.

Do dyspozycji pozostają natomiast m.in.: 

• ulga badawczo-rozwojowa, 
• ulga na nabycie terminala płatniczego, 
• ulga IP BOX,
• ulga termomodernizacyjna.

Podejmując decyzję, czy wybrać podatek liniowy, czy skalę podatkową, pamiętaj, że pierwsza forma uniemożliwia rozliczanie się wspólnie z małżonkiem oraz skorzystanie z ulg dla osób samotnie wychowujących dziecko. 

Przy opodatkowaniu 19-procentowym podatkiem w rozliczeniu uwzględnić możesz natomiast składki na ubezpieczenie społeczne, a także składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy (tak jak w przypadku skali podatkowej). Od dochodu masz też opcję odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. W 2024 roku limit wynosi 11 600 zł (w 2023 roku było to 10 200 zł). Co ważne, kwota wolna od podatku przy podatku liniowym nie obowiązuje. Nie możesz więc uwzględnić jej, obliczając zaliczkę na podatek.
Poniżej przedstawiamy, jak obliczyć zaliczkę krok po kroku.

1. Po pierwsze musisz ustalić dokładną kwotę przychodów, które zostały osiągnięte od początku roku z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
2. Następnie od kwoty odejmij koszty uzyskania przychodów.
3.  Wynik to dochody. Możesz teraz odjąć od nich ewentualne straty z lat ubiegłych oraz sumę zapłaconych składek społecznych i zapłaconych składek zdrowotnych do limitu (jeżeli nie były uwzględnione w kosztach).
4. Uzyskany wynik zaokrąglij do pełnych złotówek – ta kwota to podstawa opodatkowania.
5. Podstawę mnóż przez stawkę podatku, która w przypadku podatku liniowego wynosi zawsze 19%.
6. Od otrzymanej w ten sposób kwoty podatku odejmij sumę zaliczek na podatek za poprzednie miesiące i zaokrąglij wartość do pełnych złotych. Wynikiem jest kwota, którą zapłacisz za dany miesiąc lub kwartał (w zależności od obowiązującego Cię terminu uiszczania zaliczek).

Skala podatkowa – na czym polega?

Skala podatkowa, czyli rozliczanie na zasadach ogólnych, to kolejna z form opodatkowania dochodów uzyskiwanych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Jest formą domyślną, co oznacza, że jeśli nie zgłosisz wyboru innej metody, będzie Cię obowiązywała właśnie ta forma rozliczeń. To, przy jakim dochodzie opłaca się podatek liniowy, zależy od kilku aspektów i jest kwestią indywidualną. 

Opodatkowanie dochodu przy skali podatkowej daje możliwość uwzględniania kosztów uzyskania przychodu oraz ewentualnych strat z lat ubiegłych (tak samo, jak w przypadku podatku liniowego).

W rozliczeniu podatkowym na zasadach ogólnych masz także prawo uwzględnić zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne (w tym rentowe, emerytalne, chorobowe i wypadkowe), składki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Solidarnościowy. Od 2022 roku przy skali od podatku nie odliczysz już składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składki te nie podlegają także zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodu. 

Przy ustalaniu wysokości podatku możesz uwzględnić kwotę zmniejszającą podatek, czyli w 2024 roku – 3600 zł. Wartość ta wynika z obowiązującej kwoty wolnej od podatku (30 000 zł × 12%).

W przeciwieństwie do podatku liniowego skala pozwala korzystać ze znacznie większej liczby ulg i podatkowych odliczeń. Oprócz tych dostępnych na liniówce, przy zasadach ogólnych obowiązują również m.in. z ulga na dziecko czy ulga rehabilitacyjna.

Dodatkowo na skali podatkowej możesz rozliczać się wspólnie z małżonkiem oraz jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Możesz również opodatkować w ten sposób dochody z innych źródeł niż działalność gospodarcza.

Jak w praktyce oblicza się zaliczkę na podatek na zasadach ogólnych? Oto przykład:

1. Od przychodów uzyskanych od początku roku odejmij poniesione koszty.
2. Od uzyskanej kwoty dochodu odejmij składki zapłacone do ZUS-u (z wyjątkiem składki zdrowotnej).
3. Jeżeli wyliczona podstawa opodatkowania (zaokrąglona do pełnych złotych) nie przekracza 120 000 zł, pomnóż ją przez stawkę podatku wynoszącą 12% i następnie odejmij kwotę zmniejszającą podatek (w 2024 roku to 3600 zł).
4. Jeżeli podstawa opodatkowania przekracza 120 000 zł, to nadwyżkę ponad tę kwotę pomnóż przez 32% i do uzyskanego wyniku dodaj 10 800 zł (podatek obliczony w pkt. 3: (120 000 zł × 12%) – 3600 zł).
5. Aby uzyskać kwotę zaliczki do opłacenia za dany miesiąc (lub kwartał), od kwoty podatku odejmij sumę zaliczek opłaconych w poprzednich miesiącach i zaokrąglij wynik do pełnych złotych.

Podatek liniowy vs skala podatkowa – porównanie

Podatek liniowy ma nieco prostsze zasady, które związane są przede wszystkim z jedną stawką podatkową, szczególnie atrakcyjną dla przedsiębiorców o wyższych dochodach (którzy przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych od części z nich musieliby zapłacić wyższy, 32-procentowy podatek). Ta forma opodatkowania oznacza jednak konieczność rezygnacji z:

• korzystania z kwoty wolnej od podatku,
• możliwości dokonywania części odliczeń od dochodu i podatku (w tym odliczania darowizny przekazanej na cele krwiodawstwa czy korzystania z ulgi na dziecko),
• możliwości rozliczania się wspólnie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Z kolei skala podatkowa nie wyklucza powyższych działań, ale wiąże się z koniecznością zapłaty wyższego podatku od nadwyżki dochodów ponad kwotę 120 000 zł. Co więcej, od 2022 roku nie pozwala odliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne. Dla wielu przedsiębiorców o bardzo wysokich dochodach jest zatem często rozwiązaniem po prostu mniej atrakcyjnym.

Poniżej przedstawiamy porównanie skali podatkowej i podatku liniowej w formie czytelnej tabeli.

Którzy przedsiębiorcy mogą skorzystać z tych form opodatkowania?

Podatek liniowy i skala podatkowa to formy opodatkowania, które są skierowane do osób fizycznych osiągających dochody z działalności gospodarczej, także JDG. W świetle obowiązujących przepisów prawa dochodami z działalności gospodarczej są również dochody z udziału w spółkach: cywilnych, jawnych oraz partnerskich (a więc takich, które nie są osobami prawnymi, a co za tym idzie: które same nie są podatnikami podatku dochodowego).

Jeżeli więc samodzielnie prowadzisz działalność gospodarczą lub jesteś wspólnikiem spółki, która nie jest osobą prawną, to swoje dochody możesz opodatkować według 19-procentowego podatku liniowego albo podatku progresywnego (czyli skali podatkowej).

Co ważne, z podatku liniowego nie mogą korzystać przedsiębiorcy, którzy w ramach działalności gospodarczej świadczą na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy usługi, które pokrywają się z czynnościami wykonywanymi w tym samym roku podatkowym w ramach zawartej z nim umowy o pracę.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze podatku liniowego lub skali podatkowej? 

Jak widzisz, podatek progresywny i liniowy istotnie się od siebie różnią. Wybór formy opodatkowania to bardzo ważna decyzja i warto wziąć pod uwagę wszystkie wady i zalety każdego z dostępnych rozwiązań i uważnie przeanalizować swoją indywidualną sytuację.

Głównym, ale absolutnie nie jedynym czynnikiem, na który warto zwrócić uwagę, jest wysokość dochodów. Niezwykle ważne są jednak również: sytuacja osobista, stan cywilny oraz kwestia posiadania dzieci. Warto też pamiętać, że oprócz podatku liniowego i skali do wyboru jest również opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.