Jak napisać biznesplan i co powinien zawierać?

Zamierzasz założyć firmę i zastanawiasz się, od czego zacząć? Przede wszystkim będzie Ci potrzebny dobry plan działania. Dowiedz się, jak przygotować biznesplan dostosowany do Twojego biznesu.

Sporządzenie biznesplanu nie jest wymagane do założenia czy prowadzenia przedsiębiorstwa. Nie oznacza to jednak, że nie warto przygotować tego dokumentu. Jego opracowanie pozwoli Ci uzyskać wiele cennych informacji nie tylko o potencjale przedsięwzięcia, ale również rynkowym otoczeniu firmy i jej konkurencji. Właśnie z tego powodu warto stworzyć biznesplan jeszcze przed przystąpieniem do działania. Poza tym przyda się on również, jeżeli chcesz pozyskać inwestorów czy wziąć udział w różnzych projektach i konkursach.

Kiedy będzie Ci potrzebny biznesplan?

Z pewnością Ci się przyda podczas:

• zakładania firmy: najczęściej biznesplan sporządza się przed rozpoczęciem nowego projektu biznesowego. Dobry dokument pozwoli ocenić zarówno sam pomysł, jak i to, w jaki sposób ma funkcjonować przedsiębiorstwo;
• uzyskiwania wsparcia finansowego: jeżeli interesuje Cię dofinansowanie, chcesz zdobyć nowego inwestora czy wziąć udział w projektach lub konkursach organizowanych przez instytucje wspierające przedsiębiorców, w większości przypadków trzeba będzie pomyśleć o biznesplanie;
• zmiany strategii: w biznesie liczy się elastyczność. Raz przyjęte założenia warto z czasem zrewidować i wprowadzić ich korektę, dzięki której będziesz działać jeszcze efektywniej;
• wprowadzania nowych produktów lub usług: Twój biznes może się zmieniać np. w związku z rozwojem oferty. Wówczas warto też wprowadzić zmiany w biznesplanie;
• zmian rynkowych: oczywiście zmianom ulega nie tylko Twoja firma, ale również rynek. Inne uwarunkowania wymagają zmiany działania. W takiej sytuacji rozważ rewizję biznesplanu.

Najważniejsze elementy biznesplanu

Nie istnieje jeden uniwersalny wzór biznesplanu. Wartościowy dokument powinien jednak zawierać kilka stałych elementów, które pozwolą określić najważniejsze informacje o Twoim przedsięwzięciu. Jak stworzyć biznesplan, który będzie naprawdę przydatny zarówno w krótszej, jak i dłuższej perspektywie? Przede wszystkim umieść w nim:

• streszczenie przedstawiające w syntetycznej formie najważniejsze informacje. Jest szczególnie istotne, jeżeli tworzysz dokument z myślą o podmiotach zewnętrznych, np. chcesz dotrzeć do inwestorów. Sukces w znacznej mierze zależy wówczas od pierwszego wrażenia;
• opis firmy – powinien krótko przedstawiać najistotniejsze informacje dotyczące Twojego pomysłu na biznes, w tym informacje o jej strukturze, oczekiwanym stanie zatrudnienia, misji, celach. W wielu przypadkach to właśnie od niego zależeć będzie, czy wzbudzisz zainteresowanie inicjatywą, czy też nie. To również dobre miejsce na przedstawienie siebie jako przedsiębiorcy odpowiedzialnego za projekt: zwróć uwagę na swoje doświadczenie w branży, posiadane umiejętności czy wykształcenie;
• opis produktu czy usługi.
• analizę rynku, w tym analizę konkurencji;
• informacje dotyczące sprzedaży, modelu dystrybucji, strategii marketingowej;
• analizę finansową uwzględniającą z jednej strony niezbędne nakłady inwestycji, a z drugiej oczekiwane przychody; wskaż tutaj też źródła finansowania i wysokość posiadanych środków;
• harmonogram działania;
• plan krótkoterminowy i długoterminowy;
• załączniki.

Zachowanie uporządkowanej struktury biznesplanu ułatwi czytelnikom korzystanie z dokumentu i docieranie do konkretnych informacji. To, na co położysz nacisk, zależy natomiast od celu realizacji biznesplanu. Jeżeli tworzysz go w związku ze staraniem o pożyczkę, kredyt w banku czy pozyskanie inwestorów, kluczowe znaczenie zyska analiza finansowa i dane umożliwiające ocenę rentowności przedsięwzięcia.

Z perspektywy wewnętrznych zespołów ważniejsze mogą okazać się natomiast segmenty dotyczące misji firmy czy dokładnego harmonogramu działania. W każdym przypadku zadbaj o kompleksowe, konkretne, ale przede wszystkim jak najbardziej wyczerpujące przedstawienie informacji. Dzięki temu biznesplan przyda Ci się w różnych scenariuszach, również w przyszłości.

Skąd czerpać wiedzę? Docieraj do źródeł

Przygotowanie biznesplanu wymaga dobrego przygotowania merytorycznego. Dotyczy to zarówno analizy rynku, jak i kwestii odnoszących się do Twojej firmy. Skąd czerpać informacje?

• Branżowe raporty: im więcej informacji o branży uzyskasz, tym precyzyjniej będziesz w stanie projektować strategię firmy. Dobrym źródłem wiedzy są branżowe raporty. Porównuj materiały przygotowane przez krajowe i zagraniczne podmioty. Z ich pomocą zyskasz szerszy obraz i możliwość określania tendencji zarówno na lokalnym, jak i globalnym rynku.
• Materiały publikowane przez konkurencję: aby działać skutecznie, musisz poznać swoją konkurencję. Proces zdobywania wiedzy na jej temat wcale nie musi być trudny. Wiele informacji uda Ci się zdobyć w internecie. Z pomocą przyjdą m.in. sprawozdania finansowe, publikowane raporty, a także dane umieszczane np. w mediach społecznościowych czy na firmowym blogu.
• Osobiste kontakty: rzetelnych informacji na temat działających na rynku firm oraz oblicza branży, mogą dostarczyć ludzie znajdujący się w Twojej sieci kontaktów. To dlatego tak ważne jest branie udziału w branżowych wydarzeniach czy spotkaniach networkingowych. Warto pomyśleć również o konsultacjach z doświadczonymi doradcami, którzy będą w stanie zweryfikować Twoje inicjatywy.
• Opiniotwórcze źródła: w dzisiejszych czasach uzyskanie istotnych informacji na temat konkretnych firm czy branż jest również możliwe za pośrednictwem internetu. Regularna lektura cieszących się zaufaniem portali czy eksperckich profili w mediach społecznościowych pozwoli Ci uzyskać szerszą perspektywę i znaleźć nowe inspiracje.

Analiza SWOT w biznesplanie

Jak sporządzić biznesplan, który pozwoli Ci lepiej przedstawić swoją firmę i planować działania? Przede wszystkim musisz jak najlepiej poznać rynek, swoją firmę oraz na tej bazie stworzyć odpowiednią strategię działania. W związku z tym stałym elementem profesjonalnych biznesplanów jest analiza SWOT. Uwzględnia ona:

• mocne strony (strengths) – elementy, które dają Ci przewagę nad konkurencją i zwiększają szansę na odniesienie sukcesu. Może być to np. innowacyjność proponowanych usług, zaawansowanie technologiczne produktów, konkurencyjność cenowa, znajomość branży czy szeroka sieć dystrybucji;
• słabe strony (weaknesses) to czynniki obniżające konkurencyjność i potencjał Twojego biznesu. Możesz zaliczyć do nich np. wysokie koszty operacyjne, złe warunki lokalowe czy brak doświadczenia w branży;
• szanse (opportunities) odzwierciedlają zewnętrzne okoliczności sprzyjające rozwojowi Twojej firmy i zwiększające szanse na powodzenie. Należą do nich np.: rosnące zainteresowanie konsumentów branżą, jej intensywny rozwój w innych miejscach czy wzrost konsumpcji;
• zagrożenia (threats) skupiają czynniki zewnętrzne obniżające potencjał przedsiębiorstwa i zagrażające jego pozycji. To np. ograniczona podaż pracowników na lokalnym rynku pracy, rosnące koszty pracy czy słabnąca koniunktura gospodarcza.

Postaraj się jak najbardziej obiektywnie przyjrzeć się każdemu z tych aspektów i umieścić cechy w odpowiednich polach tabeli.

Zbuduj strategię działania firmy

Analiza SWOT pozwoli Ci poznać odpowiedzi na ważne pytania dotyczące firmy i jej szerszego otoczenia. Na jej podstawie możesz zbudować strategię dostosowaną do aktualnych uwarunkowań. Do dyspozycji masz jeden z czterech podstawowych modeli:

• strategia konkurencyjna – sprawdzi się, jeżeli analiza wskazuje na sprzyjające czynniki rynkowe, jednak wciąż słabe strony przeważają nad mocnymi. Dzięki temu, wykorzystując szanse wynikające z pomyślnej koniunktury, możesz zwiększać konkurencyjność i skupiać się na konsekwentnym eliminowaniu słabych stron. W ramach tej strategii załóż więc zwiększanie konkurencyjności poprzez usprawnienie procesów, redukcję kosztów operacyjnych czy uatrakcyjnienie produktu;
• strategia agresywna – to połączenie dobrych perspektyw rynkowych oraz przewagi silnych stron nad słabymi. W takiej sytuacji musisz wykorzystać idealne warunki do rozwoju biznesu i dobre prognozy na przyszłość. Załóż rozwój przedsiębiorstwa i zwiększanie skali działania, co wiąże się również z inwestycjami;
• strategia konserwatywna – koniunktura w znacznym stopniu wpływa na kondycję znajdujących się na rynku podmiotów. Jeżeli Twoje otoczenie biznesowe jest niekorzystne, ale mocne strony firmy przeważają nad słabymi, odpowiednia okaże się strategia konserwatywna. W takim scenariuszu solidne fundamenty pozwolą Ci radzić sobie z zagrożeniami zewnętrznymi i rozwijać się nawet wtedy, kiedy konkurencja zaczyna wyhamowywać;
• strategia defensywna – znajduje zastosowanie w najtrudniejszym rynkowym scenariuszu, a więc wtedy, gdy do zagrożeń zewnętrznych dołącza również przewaga słabych stron nad silnymi. Wówczas musisz skupić się na przetrwaniu – konieczne może być np. ograniczenie skali działania, redukcja kosztów czy rezygnacja z inwestycji.

Na podstawie analizy rynku i zestawienia zasobów, jakimi dysponuje firma (np. finansami, know-how czy zapleczem produktowym) przedstaw więc, w jaki sposób będzie rozwijać się przedsiębiorstwo i jak przygotujesz je na potencjalne zagrożenia. Oczywiście projektując strategię, musisz zachować elastyczność. Dobry przedsiębiorca jest przygotowany na każdy scenariusz i potrafi dostosowywać się do zmieniających się uwarunkowań.

Jak wykonać biznesplan? Forma ma znaczenie

W przypadku biznesplanu kluczową rolę odgrywa zawartość merytoryczna i odpowiednia struktura. Nie oznacza to jednak, że możesz zaniedbać kwestię wizualną. Oczywiście projekt nie musi być bardzo pracochłonny i innowacyjny. Ważne jednak, aby gwarantował przejrzystość i był schludny. Pomoże to przyswajać informacje – zarówno Tobie i Twoim pracownikom, jak i innym odbiorcom.

Pewne elementy biznesplanu są również wykorzystywane w marketingu firmy. Zadbaj wobec tego o to, aby Twoje przedsiębiorstwo, produkt czy usługa były zaprezentowane w profesjonalny sposób. Jeżeli czujesz, że strona wizualna wymaga dopracowania, warto rozważyć wsparcie ekspertów. Stworzenie szablonu pozwoli Ci także w przyszłości dokonywać zmian w dokumencie.