Czym jest nienormowany czas pracy i jak wygląda w praktyce?

Nienormowany czas pracy jest coraz częściej spotykanym modelem zatrudnienia. Na dynamicznie zmieniającym się rynku oraz wobec rosnącej potrzeby elastyczności to rozwiązanie staje się atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych systemów. Choć przynosi wiele korzyści, wiąże się także z wyzwaniami. Jak przedstawia się relacja nienormowanego czasu pracy i ewidencji czasu pracy? Jaki jest jego wpływ na równowagę między życiem prywatnym i zawodowym? Dowiedz się, czy to rozwiązanie może zdominować rynek zatrudnienia w przyszłości.

Definicja nienormowanego czasu pracy

Żyjemy w czasach innowacji technologicznych, elastyczności i wolności dokonywania wyborów. Nie powinno dziwić, że coraz częściej podczas rozmów kwalifikacyjnych pojawia się kwestia nienormowanego czasu pracy. Co to znaczy? To system, w którym pracownicy nie są zobowiązani do wykonywania obowiązków zawodowych w ściśle określonych godzinach, np. w czasie standardowych 8 godzin na dobę, i mają swobodę w ustalaniu swojego harmonogramu. Warunkiem jest wykonywanie wszystkich obowiązków oraz przestrzeganie norm prawnych dotyczących maksymalnego czasu pracy i minimalnych okresów odpoczynku.

Regulacje prawne dotyczące nienormowanego czasu pracy

Kiedy można stosować nienormowany czas pracy? Kodeks pracy w artykule 140 precyzuje, że: „w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy może być stosowany system zadaniowego czasu pracy. Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art. 129”. Pole do wykorzystania elastycznego systemu jest zatem bardzo szerokie. Nie oznacza to jednak, że pracodawca ma pełną swobodę w doborze ram nienormowanego czasu pracy. Przepisy jasno wskazują, że:

• czas pracy musi umożliwiać rzetelną realizację powierzonych zadań;
• należy ściśle przestrzegać norm określonych w art. 129. Kodeksu pracy, w szczególności zapisu dotyczącego wymiaru maksymalnego czasu pracy.

Należy też pamiętać, że pracownik w każdym tygodniu ma prawo do 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku od pracy w ciągu doby oraz do 15-minutowej przerwy, jeśli w danym dniu przepracował minimum 6 godzin. Te reguły stosuje się także przy nienormowanym czasie pracy. Dla kogo to rozwiązanie może być zatem atrakcyjne? Ten model jest chętnie wybierany przez osoby zatrudnione w branżach bazujących na pracy projektowej, gdzie ewidencjonowanie i kontrolowanie czasu pracy jest szczególnie trudne. Najczęściej korzystają z niego freelancerzy, architekci, programiści, agenci ubezpieczeniowi, badacze naukowi, graficy, dziennikarze czy kierownicy wyższego szczebla.

Korzyści i wyzwania pracy w nienormowanym czasie

Nienormowany czas pracy może przynieść firmie wiele korzyści, jednak wiąże się również z szeregiem wyzwań. Poniżej przedstawiamy analizę najistotniejszych aspektów z punktu widzenia pracodawcy i pracownika.

Zasady wynagradzania w systemie nienormowanym

Pracodawca co do zasady ma wobec pracownika zatrudnionego w systemie zadaniowego czasu pracy dokładnie takie same obowiązki jak w przypadku każdego innego etatowego pracownika. Musi mu zatem zagwarantować odpowiednie warunki rozpoczęcia i świadczenia pracy, narzędzia oraz terminową wypłatę wynagrodzenia określoną w umowie.

Jak wygląda kwestia nadgodzin w nienormowanym czasie pracy? Lista obecności, sztywny harmonogram czy obowiązek obecności w biurze w tym przypadku nie istnieją, a zatem temat jest dość problematyczny. Z założenia pracodawca rozlicza pracownika nie z przepracowanych godzin, a z realizacji powierzonych zadań. Może się jednak zdarzyć sytuacja, w której realizacja projektu jest niemożliwa w ustalonym czasie. Wówczas pracodawca ma obowiązek zapłaty za przepracowane godziny nadliczbowe wraz z przewidzianym ustawowo dodatkiem. W przypadku osób zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierowników wyodrębnionych jednostek organizacyjnych, prawo do wynagrodzenia i dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych przysługuje im wyłącznie w sytuacji, gdy świadczyli usługi w niedzielę i święta, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy. Nienormowany czas pracy kierownika w praktyce wygląda zatem nieco inaczej niż w przypadku szeregowego pracownika.

Nienormowany czas pracy a work-life balance

Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę coraz silniej akcentują potrzebę odnalezienia równowagi między pracą a życiem prywatnym. Wprowadzenie prawa do wnioskowania o elastyczną organizację pracy w związku z wymogami dyrektywy work-life balance stanowi istotny krok w kierunku kreowania bardziej przyjaznego i zrównoważonego rynku pracy. Możliwość dostosowania harmonogramu pracy do osobistych potrzeb, a także ograniczenie czasu dojazdu do pracy, sprzyja rozwojowi relacji rodzinnych i pozwala wpasować aktywność zawodową do swojego indywidualnego rytmu snu i czuwania (a więc chronotypu, np. „skowronka”, „sowy”). W tym kontekście bardzo ważne jest jednak, by pamiętać o potencjalnych zagrożeniach, np. dotyczących konieczności wygospodarowania określonej ilości czasu na wykonywanie zadań zawodowych i życie prywatne oraz ryzyka izolacji społecznej (dotyczy to szczególnie pracy zdalnej).

Przyszłość nienormowanego czasu pracy

Coraz więcej firm dostrzega korzyści płynące z elastycznego podejścia do czasu pracy, co może prowadzić do jego szerszego zastosowania w różnych branżach. Obecnie różnorodne narzędzia do pracy zdalnej i zarządzania projektami umożliwiają pracownikowi efektywną komunikację i współpracę niezależnie od miejsca i czasu świadczenia usług. Pracodawcy, pragnąc przyciągnąć i zatrzymać talenty, mogą wprowadzić nienormowany czas pracy jako standardową opcję. Jednocześnie, aby zapewnić zdrowy work-life balance, konieczne są innowacje w zakresie nadzoru nad czasem pracy i w kontekście wsparcia dla pracowników.