Jakie prawa i obowiązki ma pracodawca
Prowadzisz firmę i chcesz budować zespół? To nie tylko znakomity sposób na zwiększenie skali działania, ale również poważne zobowiązanie. Poznaj podstawowe prawa pracodawcy oraz obowiązki wynikające z przepisów prawa. Dzięki temu będziesz w stanie zbudować odpowiednie relacje w firmie.
Co reguluje prawa i obowiązki pracodawcy?
Relacje łączące pracodawcę oraz pracownika w szczegółowy sposób określa prawo pracy. Zawiera regulacje, które przede wszystkim mają chronić interesy słabszej strony umowy o pracę, jednak wskazuje również na istotne uprawnienia przedsiębiorcy.
Szczegółowy wykaz obowiązków zarówno pracowników, jak i pracodawców znajdziesz w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Są one określone w dziale czwartym tego dokumentu. Obowiązki pracodawcy umieszczono w art. 94 i kolejnych. W rozdziale II zapoczątkowanym przez art. 100 poznasz natomiast zobowiązania, jakie podejmuje pracownik.
Pamiętaj, że Kodeks pracy reguluje wyłącznie relacje z osobami zatrudnionymi, z którymi łączy Cię stosunek pracy, czyli ich zatrudnienie przybrało formę umowy o pracę. Jeżeli masz też współpracowników świadczących obowiązki na podstawie umów cywilnoprawnych (umowa o dzieło, umowa zlecenie), to prawa i obowiązki obu stron wynikają z przepisów Kodeksu cywilnego. Ten dokument pozwoli Ci również rozwiać wątpliwości pojawiające się podczas realizacji umów o współpracę podpisanych z osobami prowadzącymi własną działalność gospodarczą (czyli popularnych umów B2B).
Zatrudniasz pracowników? Poznaj swoje prawa!
Mimo że umowa o pracę wiąże się z kosztami i koniecznością dopełnienia pewnych obowiązków, to właśnie ona gwarantuje największe prawa pracodawcy. Kodeks pracy, w przeciwieństwie do innych form współpracy, w wyraźny sposób reguluje zależność służbową.
Jakie prawa ma pracodawca wobec pracownika? Przede wszystkim:
- egzekwowania sumienności i staranności wykonywanej pracy;
- wydawania poleceń w zakresie wykonywanej pracy;
- kontrolowania wyników działań pracownika;
- ustalania regulaminu pracy;
- ustalania czasu pracy konkretnego pracownika;
- egzekwowania obowiązków pracownika, w tym również tych dotyczących dbałości o dobro zakładu i powierzonego mienia, zachowania tajemnicy informacji i zasad współżycia społecznego w miejscu pracy;
- wymierzania pracownikowi kary porządkowe, upomnienia i nagany w przypadku niewłaściwego wywiązywania się z obowiązków;
- dokonywania potrąceń z wynagrodzenia pracownika w niektórych przypadkach (np. za szkody wyrządzone mieniu firmy).
Jako pracodawca możesz również w znacznym stopniu zarządzać czasem pracownika, także poza standardowymi godzinami pracy.
Choć przyjmuje się, że przeciętny czas pracy w ciągu tygodnia wynosi 40 godzin, kodeks przewiduje również prawo pracodawcy do polecenia wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych, między innymi w sytuacjach, w których jest to uzasadnione ze względu na szczególne potrzeby firmy.
Z kolei jednym z obowiązków pracodawcy jest zapewnienie urlopu wypoczynkowego, Kodeks pracy umożliwia jednak przesunięcie ustalonego urlopu lub nawet odwołanie z urlopu, jeżeli stoi za tym uzasadniony interes przedsiębiorstwa.
W określonych przypadkach pracodawca jest również uprawniony do zwolnienia osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę – musisz jednak rozpatrywać każdy taki przypadek indywidualnie. Na tryb zwolnienia wpływ ma między innymi to, czy pracownik jest zatrudniony na czas nieokreślony, czy w umowie wskazano datę jej wygaśnięcia oraz z czyjej winy dochodzi do zwolnienia.
Niektóre uprawnienia, które posiadasz jako pracodawca, będą zdecydowanie lepiej przyjęte przez Twój zespół. Należy do nich np. możliwość wynagradzania wyróżniających się osób czy podnoszenie ich kwalifikacji poprzez kierowanie na różnego typu kursy doszkalające.
Obowiązki pracodawcy wobec osób zatrudnionych
Zatrudnianie zespołu w firmie to poważne zobowiązanie.
Jako pracodawca masz obowiązek przede wszystkim:
- poinformowania o zakresie obowiązków, uprawnieniach i sposobie wykonywania pracy;
- wyznaczenia czasu i miejsca pracy. Kształtowanie grafików powinno odbywać się w sposób sprzyjający osiąganiu najlepszych rezultatów. Nie może być jednak uciążliwe dla pracowników;
- delegowania do wykonywania zadań zgodnych z zakresem kompetencji i umiejętności pracowników;
- zapewnienia sprzętu i wyposażenia niezbędnego do wykonywania obowiązków;
- zwalczania mobbingu i przeciwdziałania dyskryminacji w miejscu pracy;
- zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz szkolenia pracowników w tym obszarze;
- wypłacania w terminie uczciwie wyliczonego wynagrodzenia;
- prowadzenia dokumentacji pracowniczej w formie papierowej lub przy wykorzystaniu nośników elektronicznych.
To nie wszystkie obowiązki, jakie nakłada na pracodawców ustawodawca. Jeżeli zatrudniasz pracowników, stajesz się również płatnikiem składek. W ich imieniu musisz odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy. Konieczne jest także przestrzeganie ustalonych terminów płatności oraz regulowanie pozostałych składek pracodawców (na rzecz Funduszu Pracy, Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Funduszu Solidarnościowego).
Polecamy
- Jakie są prawa i obowiązki pracownika?czas czytania6minuty08.12.2022Relacja, która łączy pracodawcę z pracownikiem, ma szczególny charakter. Obie strony mają swoje prawa, ale również obowiązki. Dowiedz się jakie
- BHP – podstawowe zasady, które musisz znaćczas czytania4minuty20.12.2022Zatrudnienie każdej nowej osoby wiąże się z koniecznością zapewnienia odpowiednich warunków pracy oraz stosowania się do ogólnych zasad BHP.
- Zmiany w Kodeksie pracy od 26 kwietnia 2023 r.czas czytania5minuty24.04.2023Lista najważniejszych zmian jest dość obszerna. Dlatego przygotowaliśmy dla Ciebie ich czytelne omówienie. Koniecznie sprawdź!