Bilans otwarcia – kluczowy aspekt przy zakładaniu firmy

Założenie własnej firmy wiąże się z szeregiem istotnych obowiązków. Dla przedsiębiorstw, które zobligowane są do prowadzenia pełnej rachunkowości, bilans otwarcia ma szczególne znaczenie. Zastanawiasz się, co to jest bilans otwarcia i jak go przygotować? Wszystkiego dowiesz się z poniższego artykułu. Przedstawiamy, jak zrobić bilans otwarcia i które elementy dokumentu są kluczowe.

Czym jest bilans otwarcia i dlaczego jest ważny?

Bilans to obowiązkowy element sprawozdania finansowego każdej firmy, która prowadzi pełną rachunkowość. W praktyce jest on zestawieniem składników majątku przedsiębiorstwa (czyli jego aktywów) oraz źródeł jego finansowania (a więc pasywów).

Bilans otwarcia to szczególny rodzaj zestawienia, który sporządza się:

• na początek danego okresu rozliczeniowego;
• po zmianie formy prawnej działalności gospodarczej.

Bilans otwarcia (nazywany także bilansem początkowym) jest niezwykle istotny, gdyż stanowi punkt wyjścia dla wszystkich późniejszych firmowych operacji finansowych i księgowych. Bez sporządzenia bilansu otwarcia nie można rozpocząć wystawiania innych dokumentów księgowych ani prowadzić dalszych operacji. Stanowi on podstawę do rozpoczęcia nowego okresu rachunkowego i odzwierciedla wyniki finansowe z poprzedniego okresu. W przypadku kontynuowania działalności, bilans otwarcia bazuje na bilansie zamknięcia z poprzedniego roku, co zapewnia ciągłość zapisów księgowych.

Jakie elementy uwzględnia stan aktywów i pasywów?

Aktywa dzielone są na:

• aktywa trwałe, a więc aktywa, które będziesz wykorzystywać w firmie przez okres dłuższy niż 12 miesięcy;
• aktywa obrotowe, czyli aktywa przeznaczone do zużycia lub zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

W skład majątku trwałego wchodzą przy tym:

• wartości niematerialne i prawne (takie jak patenty czy oprogramowanie);
• rzeczowe aktywa trwałe (w tym środki trwałe i środki trwałe w budowie);
• należności długoterminowe (między innymi z tytułu udzielonych kredytów czy leasingów finansowych);
• inwestycje długoterminowe, w tym także inwestycje w nieruchomości;
• długoterminowe rozliczenia międzyokresowe, a więc rozliczenia, które trwają dłużej niż 12 miesięcy.

Majątek obrotowy to z kolei:

• zapasy (czyli towary, materiały i produkty gotowe);
• należności krótkoterminowe (w tym z tytułu dostaw i usług, ale także podatków czy ubezpieczeń społecznych);
• inwestycje krótkoterminowe, a więc papiery wartościowe, udzielone pożyczki oraz środki pieniężne;
• krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Do pasywów zaliczyć należy natomiast:

• kapitał własny, a więc środki wniesione do Twojej firmy w momencie jej założenia, a także te, które zostały wypracowane już w trakcie działalności;
• zobowiązania i rezerwy na zobowiązania, a więc źródła finansowania majątku Twojej firmy, pochodzące z kapitału obcego.

W jaki sposób sporządzić bilans otwarcia dla nowej firmy?

Firmy kontynuujące swoją działalność na początku każdego nowego okresu sprawozdawczego (jeżeli jest nim rok kalendarzowy, to 1 stycznia) sporządzają bilans otwarcia. Jak należy go przygotować? Podstawą jest bilans zamknięcia, a więc stan na dzień zakończenia poprzedniego roku obrotowego (bilans zamknięcia i bilans otwarcia to w tym wypadku, co do zasady, te same zestawienia).

Bilans otwarcia jako fundament sprawozdawczości finansowej

Jak wskazaliśmy już wyżej, bilans otwarcia stanowi punkt wyjścia dla wszystkich późniejszych operacji finansowych i księgowych Twojej firmy. Dokument ten można więc nazwać fundamentem sprawozdawczości finansowej. Jest on bowiem niezbędny do prawidłowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań.

Bilans początkowy pozwala również na przeprowadzenie rzetelnej oceny sytuacji finansowej firmy oraz jej płynności finansowej. To z kolei może być dobra podstawa do podjęcia decyzji dotyczących dalszego rozwoju biznesu i ewentualnych inwestycji. Dzięki bilansowi otwarcia można kontynuować w kolejnym okresie sprawozdawczym księgowanie, co później wpływa na poprawne sporządzenie sprawozdania finansowego.

Regulacje prawne dotyczące sporządzania bilansu otwarcia

Aktem prawnym o podstawowym znaczeniu dla sporządzania bilansu otwarcia bez wątpienia jest Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Na Twoją uwagę zasługuje szczególnie artykuł 46 tej ustawy, a także dołączone do niej załączniki.

Artykuł 46 ma fundamentalne znaczenie dla przedsiębiorców, ponieważ określa kluczowe zasady sporządzania bilansu. Wskazuje m.in., że bilans musi przedstawiać stany aktywów i pasywów na dwa momenty czasowe: dzień kończący bieżący rok obrotowy oraz dzień kończący poprzedni rok obrotowy. Umożliwia to porównanie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa w czasie.

Ponadto artykuł określa sposób prezentacji majątku firmy i źródeł jego finansowania i wprowadza jednolite zasady sporządzania bilansu, co zapewnia porównywalność sprawozdań. Ustawa przewiduje różne wzory bilansu w zależności od typu jednostki, co jest istotne dla przedsiębiorców prowadzących różne formy działalności. Szczegółowe wzory znajdują się w załącznikach do ustawy.