Kiedy warto przeprowadzić ocenę sytuacji finansowej firmy?

Bez względu na skalę prowadzonej działalności, każdemu przedsiębiorcy zależy na tym, aby jego firma funkcjonowała dobrze. Co to jednak znaczy? Czy wystarczy to, że firma zarabia więcej niż wydaje? W poniższym tekście odpowiemy m.in. na pytania, czym jest ocena sytuacji finansowej oraz jakie wskaźniki oceny ekonomicznej przedsiębiorstwa pozwalają ją ustalić.

Na czym polega ocena sytuacji finansowej firmy?

W największym uproszczeniu taka analiza polega na dotarciu do wielu cennych informacji o tym, jak funkcjonuje dana firma. To, że notuje zyski – to jedno. Może się natomiast okazać, że są osiągane przy bardzo niskiej rentowności, a dodatkowo firma boryka się z kłopotami z płynnością. 

Co ważne, analiza sytuacji finansowej nie dotyczy jedynie dużych korporacji. Również mikrofirma czy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą może skorzystać na jej przeprowadzeniu. Jedyne co wówczas będzie się różnić, to ilość zgromadzonych informacji.

Sposoby przeprowadzania oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa

Jak opisać sytuację finansową firmy tak, aby było to klarowne dla zainteresowanych stron? Firmy, które na co dzień świadczą usługi w tym zakresie, posługują się zestawem wskaźników. Stąd też jedną z najczęściej stosowanych metod jest tzw. metoda wskaźnikowej oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa. 

Wskaźniki w ocenie kondycji finansowej

Do tego, aby ocena działalności przedsiębiorstwa była kompletna, stosuje się cztery podstawowe wskaźniki. Dotyczą one różnych obszarów działalności, ale w połączeniu dają pełen obraz. Warto porównywać je w czasie i sprawdzać, jak zmieniają się na przestrzeni lat oraz jak kształtują się na tle konkurencji w danej branży.

1. Rentowność
Obroty, sprzedaż, przychody, dochód, zysk. Wszystkie te terminy są dobrze znane każdemu, kto prowadzi firmę. Rentowność to nic innego jako stosunek zysku do wypracowanych dochodów. W zależności od branży rentowność może wynosić 10% albo nawet 50%, przy czym ten drugi wynik spotkamy głównie w firmach technologicznych, w tym z sektora IT. Wskaźnik rentowności jest o tyle ważny, że daje wyraźny sygnał, w jakim miejscu znajduje się firma. Można go obliczyć w następujący sposób:

Rosnący poziom wskaźnika może świadczyć o właściwym zarządzaniu majątkiem – im wyższy jest poziom rentowności aktywów, tym sytuacja finansowa firmy jest lepsza. Wysokie przychody i niska rentowność powinny skłonić osoby odpowiedzialne za firmę do zastanowienia się, dlaczego tak jest i co będzie, jeśli np. wzrosną koszty stałe?

2. Płynność finansowa
Bolączka wielu przedsiębiorców, którzy zmagają się z długimi terminami płatności za sprzedane towary czy wykonane usługi to właśnie płynność finansowa. Pozwala ona ocenić, na ile firma jest w stanie regulować swoje bieżące zobowiązania: pensje, koszty stałe, należności wobec innych podmiotów. Daje również obraz stanu aktywów własnych firmy na wypadek zatorów płatniczych ze strony kontrahentów. Im większa jest firma i im więcej posiada różnego rodzaju zobowiązań, tym płynność jest istotniejsza. W skrajnie niekorzystnych okolicznościach opóźnienia w płatnościach ze strony dużego kontrahenta mogą zrujnować płynność finansową nawet dobrze funkcjonującej firmy. Zdolność do spłaty zobowiązań policzysz, wykorzystując następujące wzory:

3. Obrotowość – sprawność działania

Wskaźnik ten pozwala określić efektywność wypracowanych zysków oraz umiejętność zarządzania aktywami firmy. Dzięki niemu dowiesz się, jak szybko płacą Ci Twoi kontrahenci i po jakim czasie zwracają się zainwestowane przez Ciebie środki. Mierzy się go m.in. za pomocą analizy kilku wskaźników szczegółowych:

• okresu spłaty zobowiązań w dniach,
• rotacji należności,
• konwersji gotówki,
• rotacji zapasów.

Pierwszy wskaźnik obrotowości pokazuje częstotliwość obrotu w razach, natomiast drugi przedstawia długość obrotu w czasie.
4. Zadłużenie w firmie
Wskaźnik ten może nie występować w przedsiębiorstwie, które nie korzysta z dodatkowych, zewnętrznych źródeł finansowania. Nie mniej jednak, jeśli wspierasz działalność za pomocą kredytów (np.obrotowego lub inwestycyjnego) generuje to konkretne koszty, które należy uwzględnić w analizie. Weź także pod uwagę, czy Twoje aktywa obrotowe są finansowane zobowiązaniami krótko- czy długoterminowymi. 

Zbyt wysoki poziom zadłużenia może nie tylko obniżać zyski firmy, ale uniemożliwić ubieganie się o kolejne finansowanie. Podczas analizy wniosku kredytowego banki uważnie przyglądają się tej pozycji bilansu firmowych finansów.

Kiedy przeprowadzić analizę?

W działalności firmy mogą występować zdarzenia, które wymuszają ocenę kondycji finansowej przedsiębiorstwa, ale można ją również wykonać z troski o firmę. Poniżej trzy możliwe scenariusze, które pokazują, w jakich przypadkach można dokonać oceny.

1. Na potrzeby własne
Taka analiza pozwoli Ci poznać własną firmę od środka. Zazwyczaj jako przedsiębiorcy skupiamy się na sprawach bieżących, wielkości sprzedaży i pozyskiwaniu nowych klientów. Tymczasem dobry biznes to coś więcej, aniżeli kolejne wystawione faktury i wypłata należnych pensji.

2. Podczas ubiegania się o dotację lub kredyt
To chyba najczęstszy argument za wykonaniem analizy. Bank bądź urząd odpowiedzialne za przyznanie kredytu lub dotacji wymagają od przedsiębiorcy przedstawienia dokumentów pokazujących kondycję firmy. 

Bez tego trudno liczyć na pozytywną decyzję, szczególnie gdy wnioskujemy o wysokie kwoty.

3. W czasie szukania inwestora
Na pewnym etapie rozwoju firmy możesz chcieć pozyskać inwestora. Wówczas należy ustalić, ile udziałów w firmie, w zamian za wniesiony kapitał, przejmie inwestor. Nie sposób tego dokonać profesjonalnie i uczciwie dla obu stron bez dobrej znajomości sytuacji finansowej firmy.

Czego dowiesz się z analizy sytuacji finansowej firmy?

Do oceny sytuacji finansowej firmy służą określone wskaźniki, a nie osiągane obroty, piękne reklamy, PR czy aktywny marketing. Historia zna przypadki firm, które na zewnątrz prezentowały się dobrze i notowały przyzwoite przychody, a tak naprawdę stały na krawędzi bankructwa. 

Ze starannie przeprowadzonej analizy dowiesz się m.in.:

1. Ile tak naprawdę zarabia firma – przychód, dochód i rentowność określają inne aspekty.
2. Na czym firma najwięcej zarabia – który produkt lub usługa przynosi firmie najwięcej zysków?  – być może warto z czegoś zrezygnować, aby automatycznie poprawić rentowność?
3. Jakie koszty stałe ponosi firma – być może znajdziesz obszar, w którym można wprowadzić pewne oszczędności.
4. W jakim terminie kontrahenci dokonują płatności – tzw. płynność finansowa, to wskaźnik, na który narzeka wielu przedsiębiorców.
5. Jak wysokie zadłużenie ma firma i jakie koszty ono generuje – to jeden z istotniejszych wskaźników. Kredyty, leasingi i rosnące stopy procentowe powodują wzrost kosztów obsługi zadłużenia. W skrajnych przypadkach może on w istotny sposób obniżyć dochód firmy, a nawet go przekroczyć.

Analiza przeprowadzona: co dalej?

Jeśli masz już analizę finansową firmy, usiądź i zastanów się, jak zdobyta dzięki niej wiedza może pomóc Ci w rozwoju biznesu. Powyżej opisaliśmy trzy możliwe scenariusze, w których taka analiza ma sens.

Jest jeszcze jeden, o którym celowo wspomniany na końcu. Jest nim perspektywa sprzedaży firmy.

Dla części przedsiębiorców zwieńczeniem lat pracy w swojej firmie może być jej sprzedaż. W takiej sytuacji bezsprzecznie kluczowa jest wycena biznesu. Oczywiście, im wyższa jest wartość firmy, tym lepiej. Dlatego, zanim przystąpisz do wdrożenia w życie swojego pomysłu o sprzedaży, zleć dokładną analizę finansową specjalistom. Może się bowiem okazać, że jest za wcześnie na taki krok, gdyż aktualna wycena będzie odbiegała od oczekiwanej. Z dokładną analizą masz okazję poprawić kondycję finansową firmy, zwiększyć jej rentowność, zmniejszyć zadłużenie i utrzymać w ryzach koszty stałe. Po roku czy dwóch, po podjęciu odpowiednich działań, wycena tej samej firmy może być już inna. 

Pamiętaj, że dla inwestorów oprócz pieniędzy liczy się także czas. O wiele łatwiej znaleźć kupca sprawnie funkcjonującej firmy aniżeli takiej, która wymaga wdrożenia planu naprawczego.

Analiza finansowa firmy, choć może wydawać się przedsięwzięciem bardzo skomplikowanym, zdecydowanie jest czymś, czym warto się zainteresować. Traktuj ją jako inwestycję, a nie koszt. Wiedza, którą dzięki niej zyskasz, w dłuższej perspektywie pozwoli Ci oszczędzić i zarobić o wiele więcej niż kosztowało przygotowanie analizy.