Dzień dobry, zapraszam na kolejny film z cyklu Cridoteki. Opowiem w nim o opodatkowaniu jednoosobowej działalności gospodarczej. Z czym ona może się wiązać. Jestem Rafał Frączyk, jestem doradcą podatkowym i starszym menedżerem w dziale doradztwa podatkowego Crido.
JDG w przeciwieństwie, np. do umowy o pracę, cechuje się tym, że pozwala na dokonanie wyboru formy opodatkowania przychodów osiąganych w ramach takiej działalności.
Opodatkowanie jednoosobowej działalności gospodarczej, cz. 1
Zasadniczo ustawy podatkowe pozwalają na wybór jednej z trzech takich form. Pierwsza to są zasady ogólne opodatkowane skalą podatkową. Skala podatkową, skalą progresywną według stawek 12% do kwoty 120 tys. zł rocznie i 32% ponad tę kwotę. Pewnie najczęściej spotykana forma opodatkowania wśród pracowników, wśród przedsiębiorców pewnie mniej popularna właśnie przez tę stosunkowo wysoką stawkę przy drugim progu podatkowym. Kolejną możliwą formą są zasady ogólne opodatkowane stawką liniową. Wynosi ona 19% i jest stała, nie zależy od poziomu osiąganych dochodów. A więc, osiągając czy to 10 zł, czy 10 mln zł, ta stawka wynosi 19%. Trzecią formą, która szczególnie w ostatnim czasie zyskuje na popularności, jest opodatkowanie ryczałtowe, a więc ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Jest to dosyć specyficzna forma opodatkowania zapisana w ogóle w odrębnej ustawie podatkowej. Cechuje się z jednej strony niższymi stawkami podatkowymi – one wynoszą od 2 do 17%, ale z drugiej strony uniemożliwia odliczenie kosztów uzyskania przychodu, a więc odliczenie od podstawy opodatkowania ponoszonych w ramach działalności gospodarczej wydatków. Ma to być kompensowane właśnie tą niższą stawką. Tak jak mówiłem, te stawki wahają się od 2 do 17%. Są zależne od faktycznie wykonywanej działalności. Każda taka działalność ma przypisany kod PKWiU, czyli Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. I zgodnie z tą klasyfikacją dobiera się stawkę do faktycznie prowadzonej działalności. Tak w praktyce 17% to są wolne zawody typu adwokaci, radcowie prawni, doradcy podatkowi czy księgowi. Ale przykładowo 15% jest dla takich usług doradczych, niematerialnych. 12% dla części informatyków, a 8,5% też jest czasami stosowana właśnie dla niektórych typów usług informatycznych, ale też dla paru innych zawodów.
Jak dokonuje się wyboru?
Wyboru należy dokonać do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu osiągnięcia pierwszego przychodu w danym roku. Brzmi skomplikowanie, ale w istocie oznacza to, że w momencie założenia działalności gospodarczej jest to 20 dzień kolejnego miesiąca, zakładając, że osiągniemy od początku jakiś przychód, czyli zakładając działalność przykładowo w lipcu – tego wyboru należy dokonać do 20 sierpnia po rozpoczęciu działalności. Natomiast, taka forma – mimo że jest wybierana raz na rok, to może być zmieniona. Zmieniona w początkiem każdego kolejnego roku i wtedy terminem jest zwykle 20 lutego, a więc 20 dzień po pierwszym miesiącu w danym roku. Tak, jak mówiłem – forma jest wybierana na cały rok. Nie można jej zmienić w trakcie roku, więc tu trzeba być bardzo uważnym i ona obejmuje wszystkie dochody, wszystkie źródła w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Czyli nawet jeśli byłyby różne branże w ramach jednej działalności, czyli ta sama osoba prowadziłaby przykładowo zarówno hotel, jak i zakład fryzjerski, to jedna forma opodatkowania dotyczy wszystkich tych działek, którymi taka osoba się zajmuje. Jeśli nie dokonamy wyboru na samym początku, to obowiązuje nas skala podatkowa, więc tutaj warto być uważnym. Jeśli spóźnimy się albo dokonamy wyboru z początkiem kolejnego roku, kontynuujemy formę opodatkowania z poprzedniego roku. Co ważne, ten termin 20 dnia jest nieprzekraczalny i on wymaga pisemnego powiadomienia naczelnika urzędu skarbowego. Więc tutaj bardzo ważne jest, aby tego terminu dochować.
Opodatkowanie jednoosobowej działalności gospodarczej, cz.2
Nie od razu można wybrać wszystkie formy opodatkowania. Szczególnie dotyczy to osób, które przechodzą z umowy o pracę na działalność gospodarczą i zamierzają świadczyć usługi dla tego samego podmiotu, który wcześniej był ich pracodawcą. Jeśli te usługi są odpowiednikami tego, co było wykonywane w ramach umowy o pracę, to stawkę liniową będzie można wybrać dopiero od kolejnego roku.
Czyli przechodząc z umowy na pracę w trakcie np. 2023 r., jeśli świadczymy usługi dla tego samego podmiotu, który był naszym pracodawcą, a te czynności odpowiadają czynnościom w ramach umowy o pracę, to stawkę liniową można wybrać dopiero od 1 stycznia 2024 r. Przy ryczałcie musimy czekać jeszcze kolejny rok, czyli dopiero od 1 stycznia 2025 r. w tym naszym przykładzie można by ten ryczałt wybrać.
Oskładkowanie jednoosobowej działalności gospodarczej, cz.1
Wybór formy opodatkowania nie wpływa na oskładkowanie ZUS. Tu, jeśli chodzi o ZUS, a więc składki emerytalne, rentowe czy wypadkowe, zasady są dla wszystkich przedsiębiorców takie same. A więc mamy tę generalną stawkę najniższą, która jest odprowadzana w trakcie roku, a więc około 1400 zł obecnie. Oczywiście nowi przedsiębiorcy mogą skorzystać z pewnych preferencji, a więc:
- przez pierwsze pół roku w ogóle składek ZUS nie płacić, a przez kolejne 24 miesiące płacić je w niższej stawce. Tu wybór formy nie wpływa na te możliwości.
Oskładkowanie jednoosobowej działalności gospodarczej, cz.2
Natomiast od czasu wprowadzenia tzw. Polskiego Ładu forma opodatkowania wpływa na ubezpieczenie zdrowotne. Co to oznacza? Przedsiębiorcy, którzy wybrali opodatkowanie stawką liniową, odprowadzają składkę według stawki 4,9% i ona jest naliczana od faktycznie uzyskiwanego dochodu. A więc można powiedzieć, że jest to taki trochę dodatkowy podatek. Tym niemniej część z tej składki, a dla niektórych przedsiębiorców być może nawet całość, a więc do 10 tys. 200 zł w skali roku może być zaliczona jako koszt uzyskania przychodu. Przy opodatkowaniu skalą podatkową ta składka jest jeszcze mniej korzystna, bo wynosi 9% faktycznie uzyskanego dochodu i zupełnie nie podlega odliczeniu, co w praktyce oznacza dodatkowe 9% quasipodatku, no bo formalnie podatkiem nie jest to nazywane.
Natomiast jednym z powodów, dlaczego ryczałt jest tak popularny w ostatnim czasie, jest to, że tutaj stawka czy składka nie jest zależna bezpośrednio od uzyskiwanego przychodu. Są trzy koszyki, w ramach których te składki miesięczne są naliczane, a więc do 60 tys. zł w skali roku, pomiędzy 60 a 300 tys. i powyżej 300 tys. zł przychodów rocznie. I przyporządkowując przychody do poszczególnych koszyków, według tych koszyków te składki się odprowadza w stałej wysokości, co zwykle jest korzystniejsze niż to właśnie powiązanie z faktycznym dochodem. Co więcej, 50% takich składek może być odliczone od podstawy opodatkowania.
JDG – podsumowanie
I tutaj, żeby jeszcze podsumować to, o czym sobie powiedzieliśmy, też zaznaczę jedną rzecz. Mamy tutaj wymienione trzy formy, a więc:
Mogą Państwo zastanawiać się, dlaczego nie ma karty podatkowej. Karta podatkowa formalnie wciąż obowiązuje, ale nowi przedsiębiorcy, czy nawet już istniejący przedsiębiorcy, którzy w poprzednich latach nie korzystali z tej formy opodatkowania, nie mogą już jej wybrać. Czyli ona będzie w kolejnych latach wygaszana, nowi przedsiębiorcy, czy podmioty, które chciałyby się na nią zdecydować, już tego zrobić nie mogą. I teraz, jeśli sobie porównamy to, co mamy na slajdach, to widzimy, że podatek liniowy, skala progresywna pozwalają obliczać koszty uzyskania przychodu. Różnią się natomiast stawkami. Przy skali progresywnej jest to 12% do 120 tys. zł, 32% ponad tę kwotę. Przy podatku liniowym mamy stawkę stałą 19%.
Tylko skala progresywna pozwala rozliczyć kwotę wolną od podatku, czyli 30 tys. zł rocznie. Przychody uzyskiwane w ramach obu tych form są zaliczane do daniny solidarnościowej. A więc jeśli ten dochód roczny przekracza 1 mln zł, to 4% dodatkowego podatku może być należny. Składki ZUS są takie same. Składki zdrowotne różnią się. Mówiliśmy o tym przy poprzedniej okazji. I tu bardzo ważne kilka słów, jeśli chodzi o skalę progresywną. Tylko opodatkowanie skalą umożliwia rozliczenie wspólne z małżonkiem albo jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Jeśli wybieramy podatek liniowy lub ryczałt, takiej możliwości nie ma. Dodatkowo skala progresywna umożliwia skorzystanie z najszerszego katalogu ulg i odliczeń. Każdy przedsiębiorca może wybrać skalę podatkową i podatek liniowy – tutaj ograniczeń nie ma.
Trochę inaczej przedstawia się to, jeśli chodzi o ryczałt. Tu już powiedzieliśmy – mamy te stawki od 2 do 17%. Dosyć popularna jest stawka 15% dla takich usług doradczych, 12% czy 8,5% dla informatyków. Podstawą opodatkowania jest czysty przychód. Nie mamy więc tu możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodu. Ciekawa sprawa dotyczy daniny solidarnościowej, bo tutaj nawet jeśli uzyskujemy przychody powyżej 1 mln zł, to one się nie wliczają do podstawy daniny. A więc to może być dodatkowa korzyść dla tych z Państwa, którzy tego rzędu wielkości przychody osiągają. Nie mamy kwoty wolnej od podatku. Składki ZUS i składki zdrowotne omówiliśmy.
Jeśli chodzi o to, kto może wybrać ryczałt, mamy tutaj pewne ograniczenia. Pierwszym jest to, że przedsiębiorca nie może wybrać ryczałtu, jeśli w poprzednim roku jego przychody przekroczyły 2 mln euro. Jeśliby się to zdarzyło w trakcie roku podatkowego, to ten ryczałt można jeszcze dokończyć, czyli do końca roku podatkowego z niego korzystać. Natomiast od kolejnego roku już trzeba wtedy wybrać jedną z tych dwóch pozostałych form. Drugie ograniczenie dotyczy pewnych branż. To są np. apteki, handel częściami samochodowymi, obrót wartościami dewizowymi czy produkcja wyrobów akcyzowych poza odnawialnymi źródłami energii. To są takie najpopularniejsze, więc tutaj też są pewne ograniczenia, o których warto pamiętać. Jak widać, tych różnic jest kilka. Przy zakładaniu działalności, czy przy analizowaniu opodatkowania na każdy kolejny rok warto poświęcić chwile i zastanowić się, czy być może nie jest opłacalna zmiana takiej formy. Nie jest to skomplikowane formalnie, a może przynieść duże korzyści. Bardzo dziękuję za uwagę, zapraszam do zapoznania się z innymi filmami.
