Powiadomienia

    Co oznacza przedmiotowe zwolnienie z VAT i co obejmuje?

    5 min

    para młodych osób w sadzie owocowym

    Sprzedaż towarów lub usług zazwyczaj wiąże się z koniecznością rozliczania podatku VAT. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki. Część firm może skorzystać ze zwolnienia przedmiotowego z podatku VAT. Sprawdź, czy obejmuje Twoją działalność i na czym polega.

    Czym jest przedmiotowe zwolnienie z VAT?

    Zgodnie z art. 5 Ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju. W wielu przypadkach oznacza to, że zakładając działalność gospodarczą, musisz dokonać rejestracji jako czynny podatnik VAT, a także rozliczać i regulować ten podatek. Nie zawsze będzie to jednak konieczne. Część działalności może skorzystać ze zwolnień – jedno z nich ma charakter podmiotowy, a drugie przedmiotowy.

    Na czym polega zwolnienie przedmiotowe z VAT? Definicja, jak wskazuje nazwa, odnosi się do przedmiotu sprzedaży. Istnieje katalog czynności, które nie podlegają opodatkowaniu. Inaczej niż w przypadku zwolnienia podmiotowego, nie ma przy tym znaczenia wartość sprzedaży – jeśli przedsiębiorca zajmuje się wyłącznie sprzedażą zwolnionych towarów lub usług, nie musi rejestrować się jako czynny podatnik VAT. Jeśli jednak równolegle obok czynności wymienionych w ustawie zajmuje się również innymi, które podlegają opodatkowaniu VAT, może być to konieczne.

    Choć zarówno podmiotowe, jak i przedmiotowe zwolnienie z VAT pozwala na uniknięcie konieczności rozliczania podatku VAT, obie te formy zdecydowanie się różnią. W każdym przypadku dokładnie zapoznaj się z przepisami. Pamiętaj także, że ustawa o VAT przewiduje pewne rodzaje działalności, które obowiązkowo wiążą się z opodatkowaniem VAT.

    Produkty i usługi objęte przedmiotowym zwolnieniem z VAT

    Szczegółowe informacje na temat czynności zwolnionych z podatku zawiera ustawa o VAT. Zwolnienia przedmiotowe zostały wyszczególnione w art. 43. Na tej liście są wymienione między innymi:

    • dostawa produktów rolnych i świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego;
    • dostawa terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane;
    • usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, portfelami papierów wartościowych, portfelami inwestycyjnymi funduszy inwestycyjnych, ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, otwartymi funduszami emerytalnymi oraz dobrowolnymi funduszami emerytalnymi;
    • usługi techników dentystycznych, dostawy protez dentystycznych lub sztucznych zębów przez dentystów oraz techników dentystycznych; 
    • usługi w zakresie opieki medycznej świadczone przez wykwalifikowane podmioty, a także w ramach wykonywania zawodu lekarza, dentysty, pielęgniarki i położnej, zawodów medycznych wymienionych w Ustawie o działalności leczniczej czy psychologa; 
    • opieka nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub osobami w podeszłym wieku w miejscu ich zamieszkania;
    • świadczone przez nauczycieli prywatne nauczanie na poziomie przedszkolnym, podstawowym, ponadpodstawowym czy wyższym;
    • nauczanie języków obcych oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle związane z tymi usługami;
    • usługi kulturalne świadczone przez indywidualnych twórców i wykonawców w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów;
    • usługi ubezpieczeniowe, usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, udzielanie poręczeń, gwarancji i zabezpieczeń transakcji finansowych;
    • udzielanie kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w udzielaniu kredytów lub pożyczek, oraz zarządzanie kredytami lub pożyczkami. Nie obejmuje to jednak usług ściągania długów, leasingu lub faktoringu.

    Listę zwolnionych czynności zawiera również Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień. Jakie dodatkowe rodzaje działalności obejmuje zwolnienie przedmiotowe z VAT? Zarządzanie nieruchomościami mieszkalnymi świadczone na zlecenie (poza wyceną nieruchomości mieszkalnych) to jedna z usług wymienionych w dokumencie. Oprócz tego uwzględnia m.in. usługi obozów, kolonii i podobne świadczone przez podmioty objęte Ustawą z 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

    Jak skorzystać z przedmiotowego zwolnienia z VAT?

    Jeżeli przedmiotem Twojej działalności są wyłącznie czynności wymienione w Ustawie lub Rozporządzeniu, nie dojdzie do rozliczenia podatku VAT z tytułu sprzedaży. Nie musisz w tym celu powiadamiać urzędu czy dopełniać dodatkowych formalności. Nie obejmuje Cię również obowiązek rejestracji do VAT za pośrednictwem formularza VAT-R, składania deklaracji czy prowadzenia ewidencji VAT. Wystawiając fakturę, która uwzględnia jedynie zwolnione z opodatkowania pozycje, wskaż na niej kwotę, którą otrzymasz od kontrahenta.

    Informacja o zwolnieniu z VAT na fakturze

    Również jeśli korzystasz ze zwolnienia przedmiotowego z VAT, musisz dokumentować sprzedaż w sposób zgodny z przepisami. Wzór wystawianych faktur będzie nieznacznie różnić się w porównaniu z tym, z którego korzystają czynni podatnicy VAT. Art. 106e Ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje, że jeśli ma miejsce dostawa towarów lub świadczenie usług zwolnionych z podatku, konieczne jest wskazanie podstawy prawnej zastosowania zwolnienia, czyli np. ustawy, rozporządzenia lub dyrektywy 2006/112/WE. Co ważne, jednocześnie można spotkać się z informacją, że wskazywanie takiej podstawy nie jest konieczne (rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie wystawiania faktur). Ten dysonans w polskim porządku prawnym można potraktować dwojako: przyjąć nadrzędność ustawy nad rozporządzeniem lub – w przypadku kontroli – wskazać, na jakim dokumencie przedsiębiorca się opierał.

    Przedmiotowe zwolnienie z VAT a sprzedaż mieszana

    Oczywiście łatwo wyobrazić sobie sytuację, w której przedsiębiorca łączy w ramach jednej działalności wykonywanie usług zwolnionych z VAT oraz tych, które nie mogą z niego korzystać. Wówczas ma miejsce tak zwana sprzedaż mieszana. Osiągnięte w ten sposób przychody można stosunkowo prosto rozliczyć. Konieczna stanie się rejestracja w charakterze podatnika VAT, ale tylko w przypadku, gdy rodzaj działalności tego wymaga. Jeśli nie, rejestracji należy dokonać po przekroczeniu 200 tys. zł. limitu W pierwszym wariancie przedsiębiorca jest również zobowiązany do rozliczania tego podatku w przypadku transakcji, które nie są objęte zwolnieniem - poprzez złożenie JPK i opłacenie podatku do US.

    Trudniejsze będzie jednak rozliczenie firmowych zakupów. Szczegółowe dane na ten temat znajdziesz w art. 90 ustawy o VAT. Co do zasady odliczenie podatku VAT jest możliwe wtedy, kiedy dotyczy on części działalności podlegającej opodatkowaniu VAT. Przykładowo: podstawą działalności firmy jest świadczenie usług doradczych, które jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług, jednak część zysków przynosi zakładający zwolnienie przedmiotowe z VAT wynajem nieruchomości na cele mieszkaniowe. Dlatego możliwe będzie odliczanie VAT od kosztów ponoszonych w związku z działalnością doradczą, ale przedsiębiorcy nie przysługuje prawo do odliczania podatku VAT z tytułu np. zakupu wyposażenia do wynajmowanego lokalu.

    W wielu przypadkach wyraźne wyodrębnienie kosztów ponoszonych w związku z działalnością podlegającą pod opodatkowanie VAT i zwolnioną jest trudne. Część z nich ma również mieszany charakter – dotyczy to np. księgowości. W takiej sytuacji należy obliczyć proporcję sprzedaży opodatkowanej VAT do ogólnej sprzedaży (a więc podlegającej opodatkowaniu i zwolnionej z niego) w ujęciu rocznym. O zastosowanej proporcji trzeba powiadomić naczelnika urzędu skarbowego do 25. dnia miesiąca następującego po tym, w którym została po raz pierwszy zastosowana lub przed rozpoczęciem sprzedaży mieszanej. W ciągu pierwszego roku podatkowego ma ona charakter szacunkowy, w następnym i każdym kolejnym roku podatkowym powinna natomiast bazować na rzeczywistym współczynniku sprzedaży z roku poprzedniego. Dodatkowo: 

    • w styczniu następnego roku dokonuje się korekty VAT względem faktycznego wskaźnika, który powinien obowiązywać w roku poprzednim;
    • jeśli proporcja jest mniejsza niż 2%, uznaje się, że wynosi 0%. Jeśli jest większa niż 98%, to uznaje się, że wynosi 100%.

    W przypadku zakwestionowania szacunków naczelnik urzędu skarbowego ma prawo wskazać przedsiębiorcy inny współczynnik.

    Zwolnienie przedmiotowe z VAT a sprzedaż samochodu wykorzystywanego w firmie

    W przypadku sprzedaży pojazdu wykorzystywanego w firmie zwolnienie przedmiotowe działa w analogiczny sposób.  Sprzedaż nie będzie wiązała się z koniecznością rozliczenia podatku VAT, jeśli:

    • w momencie jego nabycia nie przysługiwało Ci prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego;
    • pojazd był wykorzystywany w ramach działalności korzystającej ze zwolnienia.

    Jeśli jednak np. podatek VAT związany z nabyciem pojazdu był rozliczony proporcjonalnie ze względu na prowadzenie działalności mieszanej, sprzedaż będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

    Czy warto korzystać z przedmiotowego zwolnienia z VAT?

    Z perspektywy przedsiębiorcy zwolnienie z VAT może okazać się korzystne. Przede wszystkim oznacza zdecydowanie mniej formalności i obowiązków: nie jest konieczne składanie deklaracji VAT oraz rozliczanie tego podatku. W przypadku zwolnienia przedmiotowego nie trzeba nawet prowadzić ewidencji VAT (podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego prowadzą ewidencję uproszczoną). 

    Usługi zwolnione przedmiotowo z VAT są często świadczone na rzecz konsumentów, czyli osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, które nie mogą odliczać podatku VAT. W związku z tym dzięki zwolnieniu jesteś w stanie oferować im niższe ceny, nie ponosząc wyższych kosztów związanych z tym podatkiem.

    Rezygnacja z przedmiotowego zwolnienia z podatku VAT

    Istotną kwestią, która odróżnia zwolnienie z VAT przedmiotowe a podmiotowe, jest dobrowolność korzystania z nich. O ile w przypadku zwolnienia podmiotowego przedsiębiorca, któremu przysługuje, może skorzystać z tego prawa lub z niego zrezygnować (po prostu rejestrując się jako czynny podatnik VAT), o tyle ze zwolnienia przedmiotowego co do zasady nie da się zrezygnować. Wyjątek stanowią dwie sytuacje: 

    1. dostawa towarów przez rolnika ryczałtowego (Art. 43 ust 1 pkt 3);
    2. usługi finansowe (Art. 43 ust 1 pkt 7,12, 38-41).

    Sprzedaż towarów lub dostawa usług korzystających ze zwolnienia będzie zwolniona z podatku i status podatnika nie ma na ten fakt wpływu. Nawet w przypadku rejestracji jako czynny podatnik VAT, nie będzie także możliwe odliczanie kosztów w odniesieniu do działalności zwolnionej z podatku.

    Zwróć uwagę, że równocześnie można wykorzystywać zwolnienie podmiotowo-przedmiotowe z VAT. Jeżeli prowadzisz sprzedaż mieszaną, a kwota sprzedaży podlegającej opodatkowaniu nie przekroczyła 200 000 zł, masz możliwość korzystania z obu rodzajów zwolnień. Ważną kwestią jest zwolnienie przedmiotowe z VAT a przekroczenie limitu wskazanego w ustawie. Zgodnie z art. 113 ust. 2 pkt 2 do limitu nie wlicza się dostawy towarów i świadczenia usług zwolnionych od podatku, jednak nie obejmuje to transakcji związanych z nieruchomościami, usług ubezpieczeniowych i usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, jeśli mają charakter transakcji pomocniczych.

    Logo ING Księgowość
    ING Księgowość
    Ułatwiamy prowadzenie biznesu
    Materiał opracowany przez ekspertki i ekspertów z ING Księgowość
    Czy ten artykuł był przydatny?
    średnia: 5.00 | 1 ocen

    Przeglądaj tematy

    • #na startwięcej artykułów z tagiem:#na start
    • #bizneswięcej artykułów z tagiem:#biznes
    • #podatkiwięcej artykułów z tagiem:#podatki
    • #marketingwięcej artykułów z tagiem:#marketing
    • #strategiawięcej artykułów z tagiem:#strategia
    • #prawowięcej artykułów z tagiem:#prawo
    • #pracownicywięcej artykułów z tagiem:#pracownicy
    • #księgowośćwięcej artykułów z tagiem:#księgowość
    • #wideowięcej artykułów z tagiem:#wideo
    • #finansowaniewięcej artykułów z tagiem:#finansowanie
    • #media społecznościowewięcej artykułów z tagiem:#media społecznościowe
    • #sprzedażwięcej artykułów z tagiem:#sprzedaż
    • #ZUSwięcej artykułów z tagiem:#ZUS
    • #markawięcej artykułów z tagiem:#marka
    • #pomysł na bizneswięcej artykułów z tagiem:#pomysł na biznes
    • #ekowięcej artykułów z tagiem:#eko
    • #ESGwięcej artykułów z tagiem:#ESG
    • #zmiany w prawiewięcej artykułów z tagiem:#zmiany w prawie
    • #e-commercewięcej artykułów z tagiem:#e-commerce
    • #samodzielna księgowośćwięcej artykułów z tagiem:#samodzielna księgowość
    • #wsparcie dla firmwięcej artykułów z tagiem:#wsparcie dla firm
    • #internetwięcej artykułów z tagiem:#internet
    • #automatyzacjawięcej artykułów z tagiem:#automatyzacja
    • #przewodnikwięcej artykułów z tagiem:#przewodnik
    • #AIwięcej artykułów z tagiem:#AI
    • #instrukcjawięcej artykułów z tagiem:#instrukcja
    • #dotacjewięcej artykułów z tagiem:#dotacje
    • #SEOwięcej artykułów z tagiem:#SEO
    • #dokumentywięcej artykułów z tagiem:#dokumenty
    • #fakturywięcej artykułów z tagiem:#faktury
    • #podcastwięcej artykułów z tagiem:#podcast
    • #leasingwięcej artykułów z tagiem:#leasing
    • #service designwięcej artykułów z tagiem:#service design
    • #oszczędnościwięcej artykułów z tagiem:#oszczędności
    • #technologiewięcej artykułów z tagiem:#technologie
    • #kredytwięcej artykułów z tagiem:#kredyt
    • #RODOwięcej artykułów z tagiem:#RODO
    • #KSeFwięcej artykułów z tagiem:#KSeF
    • #bankowośćwięcej artykułów z tagiem:#bankowość
    • #ochrona środowiskawięcej artykułów z tagiem:#ochrona środowiska
    • #CEIDGwięcej artykułów z tagiem:#CEIDG
    • #ITwięcej artykułów z tagiem:#IT
    • #wynagrodzeniawięcej artykułów z tagiem:#wynagrodzenia
    • #kontrahentwięcej artykułów z tagiem:#kontrahent
    • #analizawięcej artykułów z tagiem:#analiza
    • #google analyticswięcej artykułów z tagiem:#google analytics
    • #działalność nierejestrowanawięcej artykułów z tagiem:#działalność nierejestrowana
    • #ubezpieczeniewięcej artykułów z tagiem:#ubezpieczenie
    • #Polski Ładwięcej artykułów z tagiem:#Polski Ład
    • #umowywięcej artykułów z tagiem:#umowy
    • #badaniewięcej artykułów z tagiem:#badanie
    • #urlopywięcej artykułów z tagiem:#urlopy
    • #długiwięcej artykułów z tagiem:#długi
    • #faktoringwięcej artykułów z tagiem:#faktoring
    • #USwięcej artykułów z tagiem:#US
    • #płynność finansowawięcej artykułów z tagiem:#płynność finansowa
    • #konkurencjawięcej artykułów z tagiem:#konkurencja
    • #inwestycjewięcej artykułów z tagiem:#inwestycje
    • #kosztywięcej artykułów z tagiem:#koszty
    • #zakupywięcej artykułów z tagiem:#zakupy
    • #webinarwięcej artykułów z tagiem:#webinar
    • #zdolność kredytowawięcej artykułów z tagiem:#zdolność kredytowa
    • #REGONwięcej artykułów z tagiem:#REGON
    • #współpracawięcej artykułów z tagiem:#współpraca
    • #SEMwięcej artykułów z tagiem:#SEM
    • #gwarancjawięcej artykułów z tagiem:#gwarancja
    • #BHPwięcej artykułów z tagiem:#BHP