Co musisz wiedzieć na temat faktoringu? Rozwiewamy wszelkie wątpliwości!

Zatory płatnicze mogą być bardzo niebezpieczne dla Twojego biznesu. Jeżeli chcesz im zapobiec, dobrym rozwiązaniem jest faktoring. Co to jest i z jakiego rodzaju faktoringu warto skorzystać? Szczegółowe informacje znajdziesz w tym artykule.

Wielu przedsiębiorców doświadcza problemów z płynnością, które są spowodowane oczekiwaniem na płatności. Według Ministerstwa Rozwoju i Technologii, zatory płatnicze mogą dotyczyć nawet 90% polskich firm¹. W szczególnie trudnym położeniu znajdują się mikroprzedsiębiorcy i przedstawiciele sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Nie zawsze musisz jednak czekać na przelew od kontrahenta, zwłaszcza jeżeli termin płatności jest oddalony w czasie, a Ty potrzebujesz środków. Jedną z dostępnych opcji jest faktoring. Pozwoli Ci szybko zdobyć fundusze i zachować płynność, a Twoim klientom zapewni możliwość odroczonego spłacania należności.

Co to jest faktoring?

Uzyskiwanie płatności za wystawione faktury może wiązać się z długim oczekiwaniem. Jak wynika z danych BIG InfoMonitor, aż 37% firm odzyskiwało wierzytelności przez ponad 60 dni po terminie². Oczywiście im trudniejsze gospodarczo są czasy, tym większe ryzyko, że problemy z płynnością finansową dotkną Twoich kontrahentów, co może przełożyć się również na kondycję Twojej firmy. Wielu sytuacjom można jednak zapobiec dzięki faktoringowi. 
 
Jak działa faktoring? Faktor, czyli bank lub przedsiębiorstwo świadczące usługę faktoringu, nabywa od faktoranta zobowiązania jego klientów. Wobec tego wierzytelność należy już nie do firmy, która wykonała usługę czy dostawę towaru, ale faktora. Można więc uzyskać środki jeszcze przed terminem zapłaty. Wiąże się to jednak z koniecznością zapłacenia faktorowie prowizji i odsetek. 
 
W praktyce może wyglądać to w następujący sposób: sprzedajesz faktorowi zobowiązania w formie faktur za dostawę towarów z terminem płatności przypadającym za 30 dni. Środki szybko trafiają na Twoje konto (w zależności od wybranej formy finansowania, mogą od razu zostać pomniejszone o prowizję, ale nie jest to normą). Zarządzaniem należnościami od tego momentu zajmuje się faktor. 
 
Można wyróżnić kilka rodzajów faktoringu, którym bliżej przyjrzymy się za chwilę. Od tego, którą opcję wybierzesz, będą zależeć koszty, ale również postępowanie w sytuacji, w której Twój kontrahent nie ureguluje należności na czas.
 
Pamiętaj, że faktoring to finansowanie dotyczące nieprzeterminowanych faktur. Nie jest więc sposobem na windykację należności – jego podstawowym celem jest przyspieszenie transakcji. Przed podpisaniem umowy przez faktora Twoi kontrahenci zostaną sprawdzeni pod kątem ich wypłacalności. 

Zalety i wady faktoringu

Wśród różnych sposobów finansowania przedsiębiorstwa faktoring wyróżnia się przede wszystkim pod względem mechanizmu działania. Kredyt czy pożyczka wykorzystują środki należące do banku, które nie mają pokrycia w zobowiązaniach wobec Twojej firmy. Faktoring natomiast ogranicza się do udokumentowanych należności.

Usługa wiąże się zwykle z koniecznością zapłacenia prowizji i odsetek za okres finansowania, więc kwoty, które trafią na Twoje konto, będą mniejsze niż sumy widniejące na objętych faktoringiem fakturach. Pamiętaj również, że przy faktoringu niepełnym z regresem przedsiębiorca ponosi ryzyko związane z nierzetelnością klienta, a brak płatności może oznaczać konieczność zwrotu wypłaconych środków. Oczywiście możesz również zdecydować się na pełny faktoring, ale koszty będą wówczas zdecydowanie wyższe, co wpłynie na opłacalność usługi. 
Korzystanie z faktoringu może mieć znaczenie w Twoich relacjach z klientami. W większości przypadków uczciwi kontrahenci nie powinni mieć nic przeciwko współpracy z faktorem, ale może to być dla nich oznaka braku zaufania lub problemów finansowych Twojej firmy.

Faktoring pełny, niepełny, a może mieszany – który wybrać?

Istnieje kilka rodzajów faktoringu. Podstawowe rozróżnienie dotyczy tego, kto podejmuje ryzyko związane z niezapłaceniem należności i kto będzie zarządzał przeterminowanymi wierzytelnościami. 

Który rodzaj faktoringu wybrać? Przede wszystkim zwróć uwagę na koszty. Faktoring pełny znacząco ogranicza ryzyko, jakie podejmujesz - nie musisz martwić się o to, czy faktura zostanie opłacona, ale wiąże się ze zdecydowanie wyższymi wydatkami. Warto zdecydować się na niego w przypadku zawarcia umowy z nowym kontrahentem lub w sytuacji, w której Twoje przedsiębiorstwo jest narażone na większe ryzyko – np. kiedy towar jest wysyłany za granicę, a terminy płatności są długie. Faktoring pełny może być również bardziej opłacalny w przypadku połączenia go z innymi usługami dla biznesu.
 
Faktoring niepełny jest zdecydowanie bardziej popularny przede wszystkim ze względu na znacząco niższe koszty. Może być wykorzystywany nie tylko doraźnie: wielu przedsiębiorców stosuje go podczas współpracy z różnymi kontrahentami, aby szybciej otrzymać zapłatę i dzięki temu zachować stabilność finansową. Choć faktorant ponosi ryzyko, to transakcje są bardziej bezpieczne – zwykle faktor dokonuje podstawowej weryfikacji kontrahentów pod kątem wypłacalności. Poza tym, zanim konieczny stanie się regres, następuje tzw. miękka windykacja, która w wielu przypadkach okazuje się skuteczna. Zaangażowanie zewnętrznej instytucji jest dla dłużników istotnym argumentem skłaniającym do uregulowania należności. 

Faktoring jawny a cichy, czyli czy przyznawać się do korzystania z usługi?

Obawiasz się, że Twoi kontrahenci nie zareagują najlepiej na wiadomość, że korzystasz z faktoringu? A może umowy wykluczają możliwość cesji? Możesz zdecydować się na faktoring cichy i nadal korzystać z zalet faktoringu. Na czym polega to rozwiązanie? Faktor wypłaca przedsiębiorcy środki tak samo jak w przypadku faktoringu jawnego. Kontrahent dokonuje jednak płatności bezpośrednio na konto Twojej firmy, czyli faktoranta, a nie faktora. Dopiero po dokonaniu tej płatności środki podlegają zwrotowi. 
 
Bezdyskusyjną zaletą faktoringu cichego jest to, że możesz pozyskać dodatkowe fundusze wcześniej, bez informowania o tym kontrahenta - w związku z tym nie pogorszą się Wasze relacje. Poza kwestiami etycznymi, przy wyborze faktoringu cichego musisz wziąć pod uwagę również czynniki ekonomiczne. Przede wszystkim ta forma nie jest standardem i może być niedostępna w przypadku niektórych transakcji, np. o mniejszych wartościach. Wiąże się również z wyższymi kosztami niż pozostałe rodzaje faktoringu. Poza tym kluczową rolę odgrywają wiarygodność i możliwości finansowe faktoranta. Konieczne może okazać się nie tylko udowodnienie stabilnej pozycji firmy, ale również wniesienie dodatkowych zabezpieczeń. 

Faktoring odwrotny – sfinansuj swoje zobowiązania

Oczywiście na terminowym dokonaniu płatności zależy nie tylko sprzedawcy. Aby zachować odpowiednie relacje z kontrahentami i uchronić się przed potencjalnymi konsekwencjami, wszyscy przedsiębiorcy powinni rzetelnie podchodzić do swoich zobowiązań. 
 
Jeżeli chwilowo brakuje Ci gotówki, ale chcesz wywiązać się ze swoich obowiązków, zachowując płynność finansową, możesz skorzystać z faktoringu odwrotnego. Na czym polega? W takiej sytuacji faktorantem nie jest sprzedawca, który wystawił fakturę, ale kupujący. Faktor reguluje należność na rzecz sprzedawcy, a jej spłata może być odroczona w czasie lub rozłożona na raty. To oczywiście wiąże się z koniecznością uregulowania odsetek, jednak często jest to najlepszy sposób na wyjście z przejściowych problemów bez niszczenia relacji z kontrahentami i zadłużania się w niekontrolowany sposób.
 
Pod względem konstrukcji faktoring odwrotny przypomina więc standardowy kredyt lub pożyczkę. Często faktor przyznaje faktorantowi limit, w ramach którego możliwa jest spłata większej liczby faktur. To rozwiązanie ma jeszcze inne zalety: przede wszystkim przyznanie zobowiązania może być łatwiejsze – także w odniesieniu do wymaganego okresu prowadzenia działalności gospodarczej. Faktoring odwrotny, w przeciwieństwie do kredytów i pożyczek, nie musi wpływać również na ocenę zdolności kredytowej Twojej firmy.

Jak księgować faktoring? 

Bardzo ważna jest umiejętność właściwego księgowania faktoringu. W przypadku faktoringu pełnego dokonanie cesji umowy wiąże się z wyksięgowaniem wierzytelności z ksiąg rachunkowych. Otrzymane od faktora środki umożliwiają rozliczenie należności w bilansie. Faktura VAT wystawiona przez faktora za świadczoną przez niego usługę może zostać natomiast zaliczona do kosztów uzyskania przychodu.

Faktoring niepełny nie pozwala na wyksięgowanie należności. Po otrzymaniu płatności od faktora należy potraktować ją jako pożyczkę. Należność można wyksięgować dopiero po uzyskaniu informacji o opłaceniu należności przez kontrahenta. W przeciwnym razie w księgach powinien pojawić się zapis o spłacie wcześniej zaciągniętej pożyczki.

Koszty faktoringu: od czego zależą?

W przypadku małych transakcji i pojedynczych wykupów koszt mikrofaktoringu to prowizja od konkretnej faktury. W faktoringu o większym zakresie, opłaty - oprócz prowizji - obejmują zwykle jeszcze odsetki za okres finansowania.

Ile wynosi standardowa prowizja faktora? Trudno jest podać ogólną wartość – jak już wspomnieliśmy, koszty zależą od wielu czynników. W przypadku faktoringu jawnego może to być ok. 0,5–1,5% w skali miesiąca, ale w modelu bez odsetek prowizja będzie wyższa, ponieważ faktor wliczy do niej również koszt finansowania.

Poza prowizją i odsetkami, koszt faktoringu może czasem objąć inne opłaty, np. przygotowawcze, za przetwarzanie dokumentów czy związane ze zwiększeniem limitu faktoringowego. Mikrofaktoring zazwyczaj wiąże się jedynie z prowizją od sfinansowanej faktury i chociaż niektóre firmy stosują sporadycznie dodatkowe opłaty, zwykle są one niższe niż w faktoringu klasycznym.

Zwróć uwagę na to, że faktoringiem zajmują się różne podmioty: proponują go zarówno banki, jak i prywatne firmy specjalizujące się w usługach finansowych dla biznesu. Ich oferta może się od siebie znacząco różnić. Pamiętaj, aby pod uwagę brać nie tylko warunki finansowe, ale również bezpieczeństwo, stabilność i transparentność. Niewłaściwy dobór partnera może negatywnie wpłynąć na Twoje relacje z kontrahentami i przebieg transakcji.

Jaki rodzaj faktoringu wybrać? 

Jak widzisz, faktoring może obejmować różne usługi, które wiążą się z innymi kosztami, ale mogą także mieć wpływ na Twoje relacje z kontrahentami. Którą z nich najlepiej wybrać?
 
Przede wszystkim musisz określić ryzyko niewypłacalności klientów. Jeżeli jest niskie – np. współpracujesz z klientami od dłuższego czasu – dopłacanie za faktoring pełny może nie być uzasadnione. W przypadku większego ryzyka, związanego chociażby z rozpoczęciem działania na nowym rynku lub podjęciem współpracy z niezweryfikowanymi kontrahentami, warto pomyśleć o faktoringu pełnym. Pomyśl jednak o sposobach na zapewnienie swojej firmie wyższego poziomu bezpieczeństwa: dobrym rozwiązaniem będzie rozszerzona weryfikacja kontrahentów oraz skorzystanie ze specjalnych ubezpieczeń pozwalających na zabezpieczenie transakcji. Nie bez znaczenia pozostaje skuteczna windykacja dłużników. Dokonaj kalkulacji i przeanalizuj, które z tych rozwiązań będzie najlepsze w konkretnym przypadku.
 
Faktoring jawny nie bez przyczyny jest zdecydowanie popularniejszy od cichego. Przede wszystkim Twoi kontrahenci nie powinni mieć uwag do współpracy z faktorem: z ich perspektywy – o ile wywiążą się ze swoich zobowiązań – nic się nie zmienia. Jeśli poinformujesz ich jasno o chęci skorzystania z tej formy wsparcia, nie powinny ucierpieć Wasze relacje. Faktoring cichy może być zasadny na przykład podczas pierwszej transakcji z nowym kontrahentem, ale nie należy nadużywać tego rozwiązania. Ponadto takiej możliwości nie oferuje mikrofaktoring.
 
Pamiętaj, że uzyskanie faktoringu dla nowych firm może być zdecydowanie trudniejsze. Przedsiębiorcy z mniejszym stażem mogą mieć problem ze skorzystaniem chociażby z faktoringu bez regresu. Jeżeli Twoja przygoda z biznesem rozpoczęła się stosunkowo niedawno, możesz zdecydować się  na faktoring niepełny lub jawny.
 

¹ https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/walka-z-zatorami-platniczymi 

² https://media.big.pl/informacje-prasowe/761564/w-niepewnych-czasach-narasta-problem-zatorow-platniczych-szczegolnie-w-przemysle-i-transporcie