Przerwy w pracy – ile mogą trwać i co warto o nich wiedzieć?

5 min

kobieta ma przerwę w trakcie pracy

Zgodnie z polskim prawem przerwy w pracy mogą trwać od 5 do nawet 60 minut w zależności od rodzaju pracy, jej długości oraz indywidualnej sytuacji pracownika. Obowiązkowa przerwa przy co najmniej 6-godzinnym dniu pracy wynosi minimum 15 minut i jest wliczana do czasu pracy. Jednak w praktyce system ustawowych przerw w czasie pracy jest znacznie bardziej rozbudowany. Poniżej przedstawiamy, ile przysługuje pracownikowi przerwy w pracy i co warto wiedzieć o zasadach ich udzielania.

Co prawo mówi o przerwach w pracy?

Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestię przerw jest Prawo pracy, a dokładnie artykuł 134. Nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia pracownikowi przerwy, jeśli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Ta przerwa musi trwać minimum 15 minut i jest wliczana do czasu pracy – pracownik otrzymuje za nią wynagrodzenie i nie musi jej odpracowywać. Przerwa od pracy jest prawem pracownika.

Ustawowy czas przerwy w pracy może się jednak wydłużyć, jeśli pracownik spędza w pracy więcej niż etatowe 8 godzin:

  • po przekroczeniu 9 godzin pracownikowi przysługuje druga 15-minutowa przerwa,
  • po 16 godzinach pracy pracownik ma prawo do trzeciej 15-minutowej przerwy.

Każda z tych przerw jest płatna i obowiązkowa. Co istotne, pracownik nie może się ich zrzec, np. w celu wcześniejszego wyjścia z pracy. 

Rodzaje przerw w pracy – jakie są zasady?

Przerwy w pracy możemy podzielić na obowiązkowe i dobrowolnie przyznawane przez pracodawcę. Pierwsze wynikają z przepisów prawa, drugie z kolei mogą być ustalone indywidualnie przez firmę, np. jako dodatkowy benefit pracowniczy.

Co więcej, Kodeks pracy oraz akty wykonawcze przewidują szereg dodatkowych przerw w czasie pracy, które wynikają z indywidualnych cech zatrudnionych osób lub charakteru pracy. Są to:

  • przerwa dla pracowników z niepełnosprawnościami – czyli dodatkowy czas na wypoczynek lub gimnastykę usprawniającą (art. 17 ustawy o rehabilitacji zawodowej),
  • przerwa dla młodocianych pracowników – jest przyznawana, jeśli czas pracy przekracza 4,5 godziny dziennie (art. 202 § 3¹ Kodeksu pracy),
  • przerwy dla kobiet karmiących – jeśli pracują dłużej niż 4 godziny; liczba i czas trwania są uzależnione od wymiaru pracy i liczby dzieci,
  • przerwy przy pracy z komputerem – należne po każdej godzinie pracy przy monitorze ekranowym,
  • przerwy od pracy monotonnej, uciążliwej i w trudnych warunkach.

Warto też podkreślić, że w przypadku pracowników młodocianych, jeśli wykonują pracę w mikroklimacie gorącym (powyżej 26°C) do 3 godzin na dobę, po każdych 50 minutach pracy przysługuje im 10 minut przerwy. Wynika to z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2023 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

Pracodawca opcjonalnie może również przyznać dłuższą przerwę na posiłek lub załatwienie przez pracownika spraw osobistych (tzw. przerwa lunchowa). Taki benefit nie może jednak pozostawać w sprzeczności z przepisami Prawa pracy.

Przerwy na posiłek a czas pracy

Przyjrzyjmy się też kwestii celu przerw, jeden z nich jest również regulowany prawnie. Przerwy na posiłek mogą występować w dwóch formach – ustawowej i dodatkowej. Obowiązkowa przerwa „śniadaniowa” wynosi 15 minut i jest wliczana do czasu pracy (mowa tutaj również o przerwach przysługujących po 9 i 16 godzinach pracy). Pracodawca ma też możliwość wprowadzenia przerwy na lunch (trwającej maksymalnie 60 minut), ale wówczas nie jest ona wliczana do czasu pracy i pracownik nie otrzymuje za nią wynagrodzenia.

Warto  zaznaczyć jednak, że przerwa lunchowa nie zastępuje przerwy ustawowej. Decyzję o wprowadzeniu przerwy lunchowej podejmuje pracodawca, określając jej zasady w regulaminie lub układzie zbiorowym pracy (jeśli takie nie obowiązują w zakładzie pracy, wprowadza się zapis w umowie o pracę). Ponadto pracodawca może wskazać ramy czasowe, w których przerwa może być wykorzystana.

Przerwa w pracy a wynagrodzenie

Czas ustawowych przerw od pracy jest wliczany do czasu pracy. Oznacza to, że pracodawca nie może potrącić pracownikowi wynagrodzenia za czas spędzony na przysługujących mu przerwach. Dotyczy to:

  • 15-minutowej przerwy śniadaniowej (i kolejnych przy pracy powyżej 9 i 16 godzin),
  • przerwy dla młodocianych pracowników,
  • przerwy dla kobiet karmiących,
  • przerwy dla osób z niepełnosprawnościami,
  • przerwy od pracy przy komputerze,
  • przerwy od pracy żmudnej i monotonnej oraz w trudnych warunkach.

Jak już wspomnieliśmy przerwa na lunch nie jest wliczana do czasu pracy i za jej wykorzystanie nie przysługuje wynagrodzenie. Warto pamiętać również, że „odrobienie” tego typu przerwy nie może naruszać zasad odpoczynku od pracy, a także nie jest traktowane jako praca w godzinach nadliczbowych.

Jak długo trwają przerwy w pracy?

Podsumujmy najważniejsze informacje. Przerwy w pracy wynikające z długości czasu pracy wynoszą po 15 minut. W przypadku innych rodzajów jest to odpowiednio:

  • przerwa dla młodocianych pracowników: 30 minut,
  • przerwa dla osób z niepełnosprawnościami: 15 minut,
  • przerwa dla matek karmiących:
  • pracujących w wymiarze 4–6 godzin: 30 minut (lub 45 minut jeśli kobieta karmi więcej niż jedno dziecko)
  • pracujących w wymiarze przekraczającym 6 godzin: 2 razy po 30 minut (lub 2 razy po 45 minut, jeśli kobieta karmi więcej niż jedno dziecko),
  • przerwa od pracy przy komputerze: 5 minut po każdej godzinie przed ekranem,
  • przerwa na lunch: do 60 minut.
Czy ten artykuł był przydatny?
średnia: 1.71 | 41 ocen

Przeglądaj tematy

  • #na startwięcej artykułów z tagiem:#na start
  • #bizneswięcej artykułów z tagiem:#biznes
  • #podatkiwięcej artykułów z tagiem:#podatki
  • #marketingwięcej artykułów z tagiem:#marketing
  • #strategiawięcej artykułów z tagiem:#strategia
  • #prawowięcej artykułów z tagiem:#prawo
  • #pracownicywięcej artykułów z tagiem:#pracownicy
  • #księgowośćwięcej artykułów z tagiem:#księgowość
  • #wideowięcej artykułów z tagiem:#wideo
  • #finansowaniewięcej artykułów z tagiem:#finansowanie
  • #sprzedażwięcej artykułów z tagiem:#sprzedaż
  • #markawięcej artykułów z tagiem:#marka
  • #ZUSwięcej artykułów z tagiem:#ZUS
  • #ekowięcej artykułów z tagiem:#eko
  • #media społecznościowewięcej artykułów z tagiem:#media społecznościowe
  • #ESGwięcej artykułów z tagiem:#ESG
  • #pomysł na bizneswięcej artykułów z tagiem:#pomysł na biznes
  • #zmiany w prawiewięcej artykułów z tagiem:#zmiany w prawie
  • #e-commercewięcej artykułów z tagiem:#e-commerce
  • #samodzielna księgowośćwięcej artykułów z tagiem:#samodzielna księgowość
  • #wsparcie dla firmwięcej artykułów z tagiem:#wsparcie dla firm
  • #internetwięcej artykułów z tagiem:#internet
  • #automatyzacjawięcej artykułów z tagiem:#automatyzacja
  • #AIwięcej artykułów z tagiem:#AI
  • #przewodnikwięcej artykułów z tagiem:#przewodnik
  • #instrukcjawięcej artykułów z tagiem:#instrukcja
  • #dotacjewięcej artykułów z tagiem:#dotacje
  • #SEOwięcej artykułów z tagiem:#SEO
  • #dokumentywięcej artykułów z tagiem:#dokumenty
  • #fakturywięcej artykułów z tagiem:#faktury
  • #leasingwięcej artykułów z tagiem:#leasing
  • #service designwięcej artykułów z tagiem:#service design
  • #oszczędnościwięcej artykułów z tagiem:#oszczędności
  • #technologiewięcej artykułów z tagiem:#technologie
  • #kredytwięcej artykułów z tagiem:#kredyt
  • #RODOwięcej artykułów z tagiem:#RODO
  • #KSeFwięcej artykułów z tagiem:#KSeF
  • #bankowośćwięcej artykułów z tagiem:#bankowość
  • #ochrona środowiskawięcej artykułów z tagiem:#ochrona środowiska
  • #podcastwięcej artykułów z tagiem:#podcast
  • #ITwięcej artykułów z tagiem:#IT
  • #wynagrodzeniawięcej artykułów z tagiem:#wynagrodzenia
  • #CEIDGwięcej artykułów z tagiem:#CEIDG
  • #kontrahentwięcej artykułów z tagiem:#kontrahent
  • #analizawięcej artykułów z tagiem:#analiza
  • #google analyticswięcej artykułów z tagiem:#google analytics
  • #ubezpieczeniewięcej artykułów z tagiem:#ubezpieczenie
  • #Polski Ładwięcej artykułów z tagiem:#Polski Ład
  • #umowywięcej artykułów z tagiem:#umowy
  • #działalność nierejestrowanawięcej artykułów z tagiem:#działalność nierejestrowana
  • #badaniewięcej artykułów z tagiem:#badanie
  • #długiwięcej artykułów z tagiem:#długi
  • #faktoringwięcej artykułów z tagiem:#faktoring
  • #USwięcej artykułów z tagiem:#US
  • #płynność finansowawięcej artykułów z tagiem:#płynność finansowa
  • #konkurencjawięcej artykułów z tagiem:#konkurencja
  • #urlopywięcej artykułów z tagiem:#urlopy
  • #inwestycjewięcej artykułów z tagiem:#inwestycje
  • #kosztywięcej artykułów z tagiem:#koszty
  • #zakupywięcej artykułów z tagiem:#zakupy
  • #webinarwięcej artykułów z tagiem:#webinar
  • #zdolność kredytowawięcej artykułów z tagiem:#zdolność kredytowa
  • #REGONwięcej artykułów z tagiem:#REGON
  • #współpracawięcej artykułów z tagiem:#współpraca
  • #SEMwięcej artykułów z tagiem:#SEM
  • #gwarancjawięcej artykułów z tagiem:#gwarancja
  • #BHPwięcej artykułów z tagiem:#BHP