Sztuczna inteligencja – zagrożenia i szanse

GAI (generatywna sztuczna inteligencja) to technologia, która budzi wiele emocji i kontrowersji. Z jednej strony otwiera nowe, ekscytujące możliwości, z drugiej jednak niesie ze sobą poważne zagrożenia. Rozwój AI to fascynujący, ale i pełen wyzwań proces, który wymaga głębokiej refleksji nad kierunkiem, w jakim zmierzamy. Czy sztuczna inteligencja to szansa czy zagrożenie?

Potencjalne zagrożenia wynikające z rozwoju sztucznej inteligencji

W ostatnim czasie dużo się mówi o technologiach AI, jednak zdecydowanie mniej o tym, jakie zagrożenia niesie sztuczna inteligencja. Jej rozwój wiąże się przede wszystkim z ryzykiem utraty kontroli nad algorytmami AI, które mogą zacząć działać w nieprzewidywalny sposób, a to może mieć konsekwencje dla Twojego biznesu.

Na obecnym etapie rozwoju tej technologii wydaje się, że jest to scenariusz z pogranicza science fiction. Nie oznacza to jednak, że należy go w pełni wykluczyć. Nie powinno więc dziwić, że wśród fachowców są też tacy, którzy dostrzegają w sztucznej inteligencji zagrożenie dla ludzkości.

Innym problemem jest ryzyko wykorzystania AI do celów militarnych, np. do tworzenia autonomicznych systemów uzbrojenia. W tym kontekście wydaje się, że niebezpieczeństwo jest naprawdę spore. AI może też zostać użyta do manipulowania opinią publiczną poprzez rozpowszechnianie dezinformacji w internecie. W dobie technologii deepfake bardzo trudno wykazać, że nagranie lub sam głos to cyfrowe oszustwo.

Związane z AI zagrożenia obejmują też nierówności społeczne – algorytmy są w stanie faworyzować osoby o określonych cechach lub pochodzeniu. Myślisz, że ten problem nie dotyczy Twojej firmy? Nic bardziej mylnego!

Wyobraź sobie, że przeprowadzasz właśnie rekrutację na ważne stanowisko, a algorytm automatycznie odrzuci np. wszystkich kandydatów po 40 roku życia lub osoby, które nie mają polskiego paszportu (a znają nasz język). To tylko kilka potencjalnych obszarów ryzyka. 

Rozwój sztucznej inteligencji może też doprowadzić do ogromnych zmian w modelu zatrudnienia, co z pewnością będzie miało konsekwencje społeczne dla całego świata. Zdaniem ekspertów jesteśmy już u progu wprowadzenia tzw. dochodu gwarantowanego, a motorem napędowym tych zmian jest właśnie AI.

Bezpieczeństwo danych i prywatności w kontekście algorytmów AI

Kolejnym przykładowym zagrożeniem sztucznej inteligencji w firmach jest ryzyko wycieku danych i łamania zasad prywatności. A to prosta droga do nałożenia na Twój biznes kary przez Urząd Ochrony Klienta i Konsumenta. 

Takie systemy często wykorzystują ogromne ilości danych osobowych, ponadto mogą być wykorzystywane do śledzenia i profilowania użytkowników bez ich wiedzy i zgody. Przykłady takich nadużyć są już znane. Można tu wskazać na:

• FindFace – aplikacja pozwala użytkownikom na robienie zdjęć osób w tłumie i porównywanie ich z profilami w mediach społecznościowych, identyfikując ich tożsamość online z 70% skutecznością – bez wiedzy i zgody fotografowanych osób.
• Clearview AI – ta amerykańska firma technologiczna naruszyła kanadyjskie przepisy o ochronie prywatności, gromadząc zdjęcia Kanadyjczyków bez ich wiedzy i zgody. Kontrowersyjna technologia rozpoznawania twarzy Clearview AI była wykorzystywana przez kanadyjskie organy ścigania, w tym RCMP, policję w Toronto i Calgary, do identyfikacji sprawców i ofiar przestępstw. Śledztwo wykazało, że Clearview AI aktywnie promowała swoje usługi wśród kanadyjskiej policji, a RCMP zapłaciła za korzystanie z tej technologii. 

Istnieje też ryzyko, że dane zebrane przez systemy AI zostaną użyte do manipulowania ludźmi lub wpływania na ich decyzje, np. zakupowe lub wyborcze. Tworzenie modeli generatywnych, które będą odpowiednio wytrenowane w zakresie psychologii zakupów, jest banalnie proste – a z każdym rokiem będą to technologie coraz bardziej zaawansowane. 

To właśnie dlatego tak ważne jest opracowanie odpowiednich regulacji i standardów, które zagwarantują bezpieczeństwo i poufność danych w erze sztucznej inteligencji.

Ryzyko związane z błędami i nieprzewidywalnością działania systemów opartych na AI

Jednym z kluczowych wyzwań związanych z wykorzystaniem sztucznej inteligencji jest redukowanie ryzyka błędów i nieprzewidywalności działania systemów opartych na AI. Nawet najlepiej zaprojektowane algorytmy mogą popełniać omyłki – szczególnie w złożonych, dynamicznie zmieniających się warunkach.

Co więcej, systemy te często działają w sposób niezrozumiały dla człowieka, co utrudnia wykrycie i naprawienie ewentualnych usterek. Brak transparentności, przejrzystości i możliwości wytłumaczenia decyzji podejmowanych przez AI to poważny problem, szczególnie w tzw. krytycznych obszarach, takich jak medycyna, sądownictwo czy analiza danych. Co, jeśli okaże się, że aplikacja napędzana sztuczną inteligencją nie uwzględniła urlopu wypoczynkowego ważnego menedżera i przypisała go do projektu, gdy ten przebywa poza krajem? AI wymaga kontroli – jako przedsiębiorca musisz stosować zasadę ograniczonego zaufania.

Palącą potrzebą jest więc opracowanie uniwersalnych, mierzalnych i powtarzalnych metod weryfikacji i kontroli systemów AI, a także zapewnienie możliwości interwencji człowieka w razie wykrycia nieprawidłowości. Pierwsze takie prace już trwają, a ich efektem jest zbiór zasad określanych jako Constitutional AI – to normy, które definiują etyczne wykorzystanie AI. Za filary tego podejścia uznaje się:

• zdefiniowanie zestawu zasad etycznych, którymi ma kierować się oprogramowanie – zasady te powinny być oparte na wartościach takich jak prawa człowieka, prywatność, równość wobec prawa; 
• wykorzystanie sprzężenia zwrotnego generowanego przez AI (zamiast ludzi) do oceny zgodności odpowiedzi systemu z tymi zasadami – pozwala to na bardziej skalowalny i wydajny proces trenowania modeli w porównaniu do podejść podlegających ocenie przez człowieka;
• zastosowanie uczenia nadzorowanego – w jego ramach model jest trenowany do krytyki i poprawiania własnych odpowiedzi, by z biegiem czasu stawał się coraz lepszy;
• użycie uczenia przez wzmacnianie – pary odpowiedzi generowane i oceniane przez model służą do dalszego treningu. Model szkoli się w wyborze odpowiedzi zgodne ze stanem faktycznym, do których ma pewność, że są poprawne;
• dążenie do tworzenia systemów AI, które są przydatne, uczciwe i nieszkodliwe – priorytet to niewykorzystywanie toksycznych, dyskryminujących czy nieetycznych treści oraz zapobieganie wykorzystywaniu AI do nielegalnych lub nieetycznych działań.

Etyczne i społeczne problemy związane z rozwojem sztucznej inteligencji

Rozwój AI niesie ze sobą sporo dylematów etycznych i społecznych. Jednym z najpoważniejszych jest ryzyko dyskryminacji i pogłębiania nierówności. Algorytmy AI mogą powielać ludzkie uprzedzenia i faworyzować określone grupy społeczne, co może prowadzić do niesprawiedliwego traktowania. 

Innym problemem jest kwestia odpowiedzialności za decyzje podejmowane przez systemy AI – kto ponosi winę, gdy algorytm popełni błąd o poważnych konsekwencjach, na przykład umieści w Twoim sklepie online towar po zbyt niskiej cenie, lub źle poda należność, naruszając w ten sposób Dyrektywę Omnibus? Twórcy narzędzia? Firma dostarczająca dane do trenowania modelu, a może Twój pracownik? Bardzo trudno zdefiniować tu „gwarancję”, jaką znamy z tradycyjnego oprogramowania użytkowego. 

Strategie zarządzania ryzykiem w kontekście AI – podejścia proaktywne i reaktywne

W obliczu licznych zagrożeń związanych z rozwojem sztucznej inteligencji kluczowe znaczenie ma opracowanie skutecznych strategii zarządzania ryzykiem. Można tu wyróżnić dwa główne podejścia: proaktywne i reaktywne. 

Z kolei podejście reaktywne koncentruje się na reagowaniu na problemy, gdy te już wystąpią. W tym przypadku kluczowe jest opracowanie procedur szybkiego wykrywania i naprawiania błędów, a także zapewnienie odpowiednich mechanizmów odpowiedzialności i odszkodowań. 

Optymalna strategia zarządzania ryzykiem w Twojej firmie powinna łączyć oba te podejścia, zapewniając zarówno profilaktykę, jak i skuteczną reakcję w razie wystąpienia problemów. Zarówno dla firm, jak i dla użytkowników prywatnych dobrze byłoby, gdyby regulacje te jak najszybciej zostały uwzględnione w przepisach obowiązujących we wszystkich państwach.

Możliwości wykorzystywania sztucznej inteligencji w rozwiązywaniu biznesowych problemów 

Sztuczna inteligencja otwiera przed firmami ogromne możliwości w zakresie optymalizacji procesów, poprawy efektywności i tworzenia innowacyjnych produktów i usług. Systemy AI mogą być wykorzystywane do automatyzacji rutynowych zadań, analizy danych, rozpoznawania obrazów i mowy, a także do podejmowania decyzji biznesowych. 

Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą oszczędzać czas i pieniądze, a jednocześnie oferować klientom lepsze doświadczenia. AI może też pomóc w personalizacji oferty, dostosowując ją do indywidualnych preferencji i potrzeb odbiorców. Ponadto, wykorzystanie sztucznej inteligencji w zarządzaniu ryzykiem i wykrywaniu nadużyć pozwoli Ci uniknąć poważnych strat finansowych. 

Najważniejsze szanse biznesowe związane z rozwojem AI

Jedną z najważniejszych możliwości”, jakie stwarza sztuczna inteligencja, jest opcja automatyzacji procesów i zwiększenia efektywności operacyjnej firm. Dzięki wykorzystaniu AI Twoja firma może oszczędzać czas i pieniądze, jednocześnie poprawiając jakość swoich produktów i usług. 

Kolejną istotną korzyścią jest poprawa obsługi klienta – systemy AI mogą zapewnić spersonalizowane doświadczenia i błyskawicznie odpowiadać na pytania i problemy konsumentów. Sztuczna inteligencja otwiera też nowe możliwości w zakresie analizy danych i wspomagania decyzji biznesowych. 

Algorytmy potrafią przetwarzać ogromne ilości informacji, wykrywając trendy i zależności niedostępne dla człowieka. To zaś pozwala na podejmowanie trafniejszych decyzji strategicznych i lepsze dostosowanie oferty do zmieniającego się rynku. AI jest w stanie wspierać procesy innowacji, pomagając w opracowywaniu przełomowych produktów i usług, co może przełożyć się na przewagę konkurencyjną firmy.

Wady i zalety sztucznej inteligencji są tematem ożywionych dyskusji w środowiskach naukowych i biznesowych. Z jednej strony AI daje ogromne możliwości, z drugiej jednak wiąże się z poważnymi wyzwaniami etycznymi i społecznymi. Jednym z obszarów, w którym sztuczna inteligencja przyniesie Twojemu przedsiębiorstwu wiele korzyści – ale jednocześnie stwarza też pewne zagrożenia – jest szkolnictwo. Mowa tu zarówno o tym publicznym, jak i prywatnym, na przykład szkołach językowych czy instytucjach organizujących kursy online. 

Sztuczna inteligencja w edukacji potrafi wspierać proces nauczania, dostosowując go do indywidualnych potrzeb i tempa uczenia się każdego ucznia. Niestety istnieje ryzyko, że AI zacznie zastępować nauczycieli, co z pewnością będzie miało zły wpływ na relacje międzyludzkie i rozwój kompetencji społecznych – zwłaszcza u dzieci i młodzieży.

Jak widzisz, sztuczna inteligencja to technologia, która z jednej strony budzi uzasadnione obawy, a z drugiej otwiera przed nami ekscytujące perspektywy. Należy wręcz pokusić się o stwierdzenie, że to „doktor Jekyll i Mr Hyde XXI wieku”. Aby w pełni wykorzystać potencjał AI, minimalizując jednocześnie związane z nią ryzyka, potrzebujemy mądrego i odpowiedzialnego podejścia. Kluczowe znaczenie ma tu ścisła współpraca naukowców, przedsiębiorców, polityków i całego społeczeństwa. Należy wypracować standardy etyczne i prawne, które zagwarantują, że rozwój AI będzie służył dobru ludzkości. 

Równie ważne są inwestycje w badania nad bezpieczeństwem i przejrzystością systemów AI, a także w edukację i szkolenia, które pozwolą lepiej zrozumieć i wykorzystać technologię. Warto podejść do wyzwań związanych z AI w sposób strategiczny i odpowiedzialny, co da szansę na zbudowanie przyszłość, w której maszyny będą sprzymierzeńcami, a nie realnym zagrożeniem.