Dyrektywa Omnibus, czyli obowiązek informowania o cenach. Jak wygląda w praktyce?

Dyrektywa Omnibus bez wątpienia oznacza spore korzyści z perspektywy konsumentów. Dla przedsiębiorców może jednak stanowić spore wyzwanie. Jeżeli prowadzisz własną firmę i zajmujesz się sprzedażą, w tym również handlem w sieci, musisz znać nowe regulacje. Dowiedz się, jak działać zgodnie z nowymi przepisami.

Dyrektywa Omnibus – co to takiego?

Początek 2023 roku przyniósł istotne zmiany w prawie konsumenckim. Właśnie wtedy zaczęły obowiązywać regulacje, które wielu osobom kojarzą się przede wszystkim z oznaczaniem najniższej w ostatnim czasie ceny objętego promocją produktu. Nie są to jednak jedyne nowości, jakie przyniosła dyrektywa Omnibus. Co to jest i co w praktyce oznacza z perspektywy Twojego biznesu? Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najważniejsze pytania.

Co konkretnie zmienia dyrektywa Omnibus? Treść dokumentu oznacza olbrzymie zmiany w kontekście praw konsumentów. Przede wszystkim dotyczy: 

• zasad informowania o obniżkach cen, 
• obowiązków informacyjnych sprzedawcy, 
• rzetelności sprzedawcy przy prezentowaniu opinii i komentarzy dotyczących produktów,
• obowiązków internetowych platform handlowych (tzw. marketplaces),
• dodatkowych obowiązków dla przedsiębiorców świadczących usługi cyfrowe, 
• zasad umieszczania płatnych reklam i sponsorowanych treści w internecie.

Jak widzisz, znajomość dyrektywy jest po prostu obowiązkowa, jeżeli zajmujesz się sprzedażą na rzecz konsumentów. Bez wątpienia musisz poświęcić jej szczególną uwagę, jeżeli sprzedajesz towary lub świadczysz usługi przez internet.

Dyrektywa Omnibus a obowiązek informowania o cenach

Jedna z największych zmian wprowadzonych przez dyrektywę dotyczy zasad informowania konsumentów o cenach towarów i usług objętych promocją. Autorzy przepisów chcieli w ten sposób rozwiązać spotykany czasem proceder zawyżania cen przed rozpoczęciem obniżki, co bez wątpienia oznaczało wprowadzanie konsumenta w błąd.

Dyrektywa Omnibus w Polsce obowiązuje od 1 stycznia 2023 roku i od tej daty obowiązkowe jest także informowanie o najniższej cenie produktu lub usługi, jaka obowiązywała w ciągu 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Dzięki temu konsument ma możliwość zweryfikowania, czy promocja jest naprawdę atrakcyjna. Sprzedawca powinien zapewnić jak najbardziej przejrzystą i klarowną formę komunikatu. Poza tym, jeżeli jako sprzedający stosujesz rozwiązania umożliwiające indywidualne dostosowanie ceny, musisz zamieścić na ten temat stosowną informację. 

Najważniejsze obowiązki regulowane dyrektywą Omnibus

Regulacje dotyczące zasad informowania o obniżce cen to niejedyny obszar, jaki obejmuje dyrektywa Omnibus. Od kiedy obowiązuje, zastosowanie mają również inne ważne przepisy dające większe uprawnienia konsumentom. Zwróć uwagę przede wszystkim na:

• Zasady zamieszczania opinii: przepisy zakazują zamieszczania nieprawdziwych opinii czy zlecania umieszczania takich opinii na temat produktu innym osobom, czy podmiotom. Poza tym, jeżeli na stronie internetowej zapewniasz np. możliwość pozostawiania opinii o produktach, musisz określić, czy są one weryfikowane oraz umieścić informację na ten temat.
• Zasady informowania przy sprzedaży produktów cyfrowych: z dodatkowymi wymogami powinien liczyć się przedsiębiorca sprzedający treści i usługi cyfrowe lub towary z elementami cyfrowymi. Musisz umieszczać między innymi informacje o ich funkcjach, zastosowanych środkach ochrony oraz ważnych z perspektywy użytkownika informacjach o kompatybilności ze sprzętem lub oprogramowaniem i interoperacyjności, czyli możliwości współdziałania z innymi produktami cyfrowymi czy sprzętem technicznym. 
• Informowanie o płatnej reklamie i plasowaniu wyników: to ważny obszar, jeżeli prowadzisz swój serwis internetowy, w którym dajesz możliwość publikowania i wyszukiwania produktów. Przepisy zakładają konieczność ujawniania informacji o płatnej reklamie i plasowaniu opłacanej oferty wyżej niż inne.

W jakich przypadkach dyrektywa Omnibus nie obowiązuje?

Nie w każdym przypadku sprzedawcę obowiązują przepisy dotyczące nowych zasad informowania o obniżce cen. W ustawie wskazano, że towary ulegające szybkiemu zepsuciu lub z krótkim terminem przydatności powinny być uzupełnione o informację o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki. Przykładowo: jeżeli prowadzisz sklep spożywczy i przeceniasz niektóre produkty ze względu np. na zbliżającą się datę przydatności do spożycia, jako punkt odniesienia przyjmij cenę, która obowiązywała przed pierwszą obniżką.

Liczy się jednak nie tylko rodzaj przecenianego towaru. Przepisy pozwalają również zrezygnować z informowania o poprzednich cenach przedsiębiorcom, którzy decydują się na zmianę cennika, jednak obniżka nie jest ogłaszana. Poza tym obowiązek nie odnosi się do ogólnych oświadczeń o charakterze marketingowym, np. sformułowań takich jak „najlepsza cena”, jeżeli nie wskazują na to, że miała miejsce obniżka.

Wyłączeniu uległy również oferty warunkowe, w ramach których umożliwiasz klientom tańszy zakup produktu pod warunkiem zakupu innych towarów lub większej ich liczby. Ta sama zasada odnosi się do ofert spersonalizowanych i rabatów udzielanych np. klientom, którzy zapisali się do newslettera czy biorą udział w Twoim programie lojalnościowym. Zwróć jednak uwagę, że nie obejmuje to tak zwanej „rzekomej personalizacji”, czyli sytuacji, w której rabat (np. w postaci kodu) w rzeczywistości przysługuje wszystkim klientom lub większości z nich. Wówczas musisz rozbudować informacje o produkcie o najniższą cenę z okresu 30 dni.

Jakich przedsiębiorców dotyczą przepisy dyrektywy Omnibus?

Dyrektywa Omnibus i wprowadzające ją w Polsce akty prawne nadają szczególne uprawnienia konsumentowi. Wymogi obejmują wobec tego sprzedawców, którzy dokonują sprzedaży na rzecz konsumentów. Jeżeli jesteś przedsiębiorcą i oferowane przez Ciebie produkty kierujesz wyłącznie do innych przedsiębiorców, nie masz obowiązku stosowania wprowadzonych zaleceń.

Co ważne: choć dyrektywa Omnibus niektórym kojarzy się wyłącznie z handlem przez internet, w rzeczywistości obowiązek informowania o cenach dotyczy również przedsiębiorców wykorzystujących tradycyjne kanały. Jeżeli więc prowadzisz stacjonarny sklep budowlany i decydujesz się obniżyć cenę zaprawy murarskiej, musisz w jasny i czytelny sposób poinformować klientów o najniższej cenie w ciągu ostatnich 30 dni. Znaczna część przepisów wprowadzanych przez dyrektywę dotyczy również przedsiębiorców prowadzących sprzedaż za pośrednictwem platform handlowych (marketplaces).

Bez wątpienia należy stosować się do regulacji, jakie wprowadza dyrektywa Omnibus. Kary za niewywiązanie się z obowiązku właściwego informowania o cenie mogą okazać się bardzo dotkliwe. Ustawa wskazuje, że wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej może wymierzyć sprzedawcom karę do kwoty 20 000 zł. Jeżeli do takiego naruszenia dojdzie trzykrotnie w ciągu 12 miesięcy, wysokość kary może wzrosnąć do 40 000 zł.

Jak stosować się do nowych wytycznych w praktyce?

Właściwe informowanie o obniżkach cen nie powinno sprawiać większego kłopotu. Aby wywiązać się z obowiązku, musisz wskazać najniższą cenę z okresu 30 dni poprzedzających wprowadzenie obniżki. W tym celu UOKiK zaleca posługiwanie się formułą „najniższa cena z 30 dni przed obniżką”². Co ważne: to ta cena, a nie cena regularna stanowi punkt wyjścia do obliczenia procentowej korzyści, jaką odnosi klient. Zasadniczo możesz więc umieścić w ofercie trzy ceny: cenę regularną, aktualną cenę po obniżce i najniższą cenę z okresu ostatnich 30 dni. 

Jeżeli jednak zdecydujesz się wskazać na wysokość korzyści, jaką osiąga klient, będzie to 33% – za podstawę obliczeń należy brać najniższą cenę z 30 dni, a nie cenę regularną.

Przepisy obligują przedsiębiorcę do czytelnego i dostępnego przedstawienia najniższej ceny w okresie ostatnich 30 dni, więc jeśli prowadzisz sklep stacjonarny, taka informacja powinna zostać umieszczona bezpośrednio na towarze lub w jego pobliżu. Możesz posłużyć się np. plakietką czy wydrukiem. Oczywiście, jeśli prowadzisz sklep internetowy, może to wymagać implementacji odpowiednich rozwiązań technicznych pozwalających na wyświetlanie informacji o cenach bezpośrednio na karcie danego produktu.

¹ https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32019L2161

² https://archiwum.uokik.gov.pl/komentarze_wyjasnienia_i_stanowiska.php?news_id=19557