Wakacje od ZUS dla wolnych zawodów – jak uzyskać zwolnienie?

Od dawna przedsiębiorcy w Polsce wyczekiwali wprowadzenia tzw. wakacji od ZUS. Na początku listopada 2024 roku nastąpi przełom – osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą będą miały możliwość skorzystania z miesięcznego urlopu od płacenia składek na ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Sprawdzamy warunki i szczegóły tej ulgi.

Jakie warunki muszą spełnić osoby wykonujące wolne zawody, aby skorzystać z wakacji od ZUS? 

Niewątpliwie jedną z najważniejszych informacji dla przedsiębiorców na końcu 2024 roku są wakacje od ZUS. Dla kogo są przewidziane? Ulga przysługuje wyłącznie określonej grupie ubezpieczonych wskazanych w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Są to osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na mocy Prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, w tym wspólnicy spółek cywilnych.

Powyższa lista jasno przekonuje, że wakacje od składek ZUS nie będą przyznawane przedstawicielom wolnych zawodów. Od reguły jest jednak pewien wyjątek. Jeśli przedsiębiorca prowadzi działalność w rozumieniu ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym zgłoszoną do CEIDG, ZUS uważa go za osobę wykonującą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie Prawa przedsiębiorców lub przepisów szczególnych. Daje to prawo do wnioskowania i korzystania z wakacji składkowych. Powyższą interpretację potwierdzają stanowiska ZUS wyrażone w dokumentach o sygnaturze: WPI/200000/43/197/2023, DI/200000/43/90/2024.

Procedury składania wniosku o zwolnienie z ZUS dla wolnych zawodów

Sam proces wnioskowania o wakacje od ZUS dla wolnych zawodów nie odbiega od procedur przewidzianych dla innych podmiotów. Przypomnijmy zatem, że aby osoba fizyczna prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą mogła skorzystać z ulg składkowych, musi spełnić szereg warunków określonych w art. 17a i 17b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W miesiącu kalendarzowym poprzedzającym planowany miesiąc objęty ulgą należy złożyć wniosek o zwolnienie ze składek drogą elektroniczną – wyłącznie przez eZUS. 

Kolejnym warunkiem jest zgłoszenie do ubezpieczeń: emerytalnego, rentowego, wypadkowego lub zdrowotnego nie więcej niż 10 osób (w tym przedsiębiorcy). Ponadto obowiązuje limit przychodów przedsiębiorcy: w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nie może przekroczyć równowartości 2 milionów euro w złotówkach.

Przedsiębiorca decydujący się na wakacje zusowskie musi również dysponować limitem pomocy de minimis wystarczającym na pokrycie składek objętych ulgą. Jeśli spełnione zostaną te warunki, ulga może obejmować również składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, pod warunkiem że przedsiębiorca był objęty ubezpieczeniem chorobowym, czyli był zgłoszony do ubezpieczenia chorobowego w miesiącu składania wniosku i miesiącu poprzedzającym.

Korzyści wakacji od ZUS dla osób wykonujących wolny zawód

Jakie są korzyści z wakacji dla osoby wykonującej wolny zawód? ZUS, przyznając zwolnienie z opłacenia składek, daje przedsiębiorcy nie tylko możliwość zaoszczędzenia. Pozwala też zachować uprawnienia do zasiłku chorobowego. Ważnym aspektem jest również brak wpływu wakacji na przyszłe świadczenia emerytalne i rentowe. Firma może kontynuować swoją działalność bez konieczności jej zawieszania, a zatem nadal wystawiać faktury i generować przychody. Za zaletę należy uznać także łatwość całego procesu – wnioski o wakacje od ZUS dla przedsiębiorców składa się online. Co więcej, korzystanie z tej opcji jest dobrowolne, więc przedsiębiorca ma pełną swobodę w decyzji, kiedy i czy w ogóle skorzystać z ulgi.

Terminy składania wniosków

Przedstawiciele wolnych zawodów od kilku miesięcy czekają na możliwość ubiegania się o wakacje od ZUS. Od kiedy będą one faktycznie dostępne? Pierwszy wniosek w systemie PUE ZUS pojawi się 1 listopada. Oznacza to, że w 2024 roku przedsiębiorcy będą mogli obniżyć swoje składki rentowe, wypadkowe, zdrowotne i chorobowe tylko za grudzień (a więc de facto nie zapłacą składek w styczniu). 

Kolejna możliwość zwolnienia będzie przysługiwała w dowolnym miesiącu 2025 roku. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, aby na przykład zrobić sobie aż dwumiesięczną przerwę od ZUS (za grudzień i styczeń). Należy jednak pamiętać, że wnioski złożone po terminie nie będą rozpatrywane.

Dokumenty niezbędne do uzyskania zwolnienia z ZUS

Co należy zrobić, aby uzyskać wakacje od ZUS? Wniosek jest w tym wypadku wystarczający – przedsiębiorca musi podać swoje podstawowe dane, takie jak imię, nazwisko, NIP, PESEL (lub serię i numer dowodu osobistego lub paszportu), a następnie wskazać miesiąc kalendarzowy, w którym zamierza skorzystać ze zwolnienia. Kluczowym elementem wniosku jest oświadczenie, że na dzień jego złożenia spełnia się warunki dotyczące wysokości przychodów oraz nieprowadzenia działalności na rzecz byłego pracodawcy w ramach umowy o pracę. ZUS ma prawo zweryfikować te informacje. Do wniosku należy również dołączyć zaświadczenia o otrzymanej pomocy de minimis w ciągu ostatnich trzech lat lub oświadczenie o braku takiej pomocy. Należy także pamiętać, że miesiąc, w którym przedsiębiorca skorzysta z wakacji ZUS, nie zwalnia od składania deklaracji rozliczeniowych i pozostałych raportów miesięcznych, a wakacje od ZUS należy właściwe zaewidencjonować na RCA.

Z jakimi problemami mogą spotkać się osoby wykonujące wolny zawód ubiegające się o wakacje od ZUS?

Wakacje od ZUS, ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, interpretacje – to wszystko jest nowością. Z tego powodu przedsiębiorca wykonujący wolny zawód, pragnący skorzystać ze zwolnienia, może napotkać pewne problemy. Przede wszystkim podmioty, które regularnie płacą wyższe składki z myślą o wyższej emeryturze, będą mogły uzyskać pomoc liczoną tylko od najniższej podstawy wymiaru, a więc w kwocie 1600,32 zł z dobrowolnym chorobowym lub 1485,35 zł bez chorobowego. W tym okresie można też wykazać tylko podstawę minimalną ubezpieczenia, co oznacza, że nie trzeba dopłacać różnicy między ulgą a wysokością składek opartych na podwyższonej podstawie.

Dodatkowym wyzwaniem w 2024 roku jest krótki czas na złożenie wniosku, co może uniemożliwić skorzystanie z ulgi wszystkim zainteresowanym. Aby uniknąć tego problemu, warto wcześniej przygotować odpowiednią dokumentację, zapoznać się z warunkami ulgi i prawidłowo wypełnić wniosek.