Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności, czyli MPP

Dzień dobry, dzisiaj temat znany i lubiany przez wszystkich, czyli split payment - mechanizm podzielonej płatności 

Podstawowe założenia MPP - istota działania

Założeniem stosowania mechanizmu podzielonej płatności jest uniemożliwienie nieuczciwym podmiotom dokonywania transakcji bez zapłaty podatku VAT, a następnie szybkie zniknięcie z rynku. Zapłata w mechanizmie podzielonej płatności polega na rozdzieleniu zapłaty należności dokonywanej przelewem na dwa strumienie: kwotę odpowiadającą kwocie podatku VAT wykazanej na fakturze, która trafia na specjalny rachunek dostawcy, zwany rachunkiem VAT oraz kwotę odpowiadającą kwocie sprzedaży netto, wykazanej na fakturze, która jest przelewana na rachunek rozliczeniowy sprzedawcy powiązany z rachunkiem VAT. Podział płatności dokonywany jest na poziomie systemów banku, ale żeby tak się stało podatnik-nabywca musi prawidłowo wypełnić formularz przelewu. 

Mechanizm ten może być stosowany wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników VAT i wyłącznie w związku z zapłatą za fakturę, na której wykazano kwotę podatku. 

Mechanizmu podzielonej płatności nie można stosować przy innych niż przelew formach rozliczeń bezgotówkowych, np. płatności kartami płatniczymi, przekazami, wekslami czy też, co dość oczywiste, gotówką. 

Obligatoryjny MPP

Od 1 listopada 2019 roku do polskiego systemu podatkowego wprowadzono obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności. Polega on na tym, że przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, dokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza 15 tys. zł lub jej równowartość wyrażoną w walucie obcej - podatnicy są zobowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności.

Z załączniku nr 15 do Ustawy o VAT wymieniono tak zwane towary i usługi wrażliwe, którymi obrót lub świadczenie których narażone jest na szczególne nadużycia lub wyłudzenia. Katalog ten obejmuje towary i usługi objęte niegdyś krajowym odwrotnym obciążeniem. To jest obowiązkiem rozliczenia podatku VAT przez nabywcę towarów. Są to między innymi paliwa, węgiel, metale szlachetne i nieszlachetne, jak miedź czy aluminium, elektornika, czyli smartfony, tablety, komputery, złom i odpady, roboty ogólnobudowlane i podobne np. roboty tynkarskie, malarskie, wykonywanie instalacji elektrycznych, kanalizacyjnych, cieplnych czy klimatyzacyjnych.

Ustawodawca wprowadził również próg kwotowy powodujący obowiązek zastosowania mechanizmu podzielonej płatności. 

Próg ten wynosi 15 tys. zł lub równowartość tej kwoty w walucie obcej. Do przeliczenia na złote kwot wyrażonych w walucie obcej stosuje się te same zasady przeliczania, co w celu określenia podstawy opodatkowania dla podatku od towarów i usług. Co ważne, wartość tę należy odnieść do wartości brutto konkretnego towaru lub usługi wymienionej w załączniku nr 15. 

Podział płatności

Obowiązek zapłaty podzielonej płatności istnieje również w sytuacji, gdy na fakturze wskazano kilka pozycji, a tylko jedna z nich mieści się w załączniku nr 15 i wartość faktury przekracza kwotę 15 tys. zł brutto. W przypadku, gdy faktura o wartości powyżej 15 tys. zł brutto będzie zawierała chociaż jedną pozycję objętą załącznikiem nr 15, np. będzie to laptop na kwotę 3 tys. zł netto plus 690 zł VAT-u, wówczas obowiązek zastosowania mechanizmu podzielonej płatności będzie dotyczył kwoty równej kwocie podatku z tej konkretnej pozycji, a więc kwoty równej 690 zł. Nie wyklucza to możliwości uregulowania w mechanizmie podzielonej płatności całej należności wynikającej z faktury.

Postanowienia umowne pomiędzy dostawcą i nabywcą, wyłączające stosowanie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności będą nieważne jako sprzeczne z Ustawą. 

Mechanizm podzielonej płatności stosuje się w przypadku dokonania płatności na rzecz polskiego podatnika podatku VAT. Nie ma zastosowania w przypadku płatności na rachunek zagraniczny. Mechanizm podzielonej płatności nie może być także wykorzystywany do zapłaty za czynności lub zdarzenia pozostające poza zakresem podatku od towarów i usług, np. do zapłaty odszkodowania, a także zaświadczenia zwolnione z VAT, opodatkowane stawką 0% lub objęte odwrotnym obciążeniem. 

Obligatoryjny MPP - Inne niż przelew metody płatności

Możliwe jest również dokonywanie wpłaty podatku VAT z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych na rachunek VAT płatnika będącego zarejestrowanym odbiorcą lub podmiotem prowadzącym skład podatkowy w rozumieniu ustawy o podatku akcyzowym. 

W takim przypadku komunikat przelewu różni się od standardowego komunikatu. Podatnik dokonując wpłaty na rachunek VAT płatnika w komunikacie przelewu, w polu przeznaczonym na kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w MPP, jak i w polu przeznaczonym na kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto, wpisuje kwotę podatku, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności. Z kolei w polu przeznaczonym na wskazanie numeru faktury podatnik wskazuje numer dokumentu związanego z płatnością, a wystawionego przez zarejestrowanego odbiorcę lub prowadzącego skład podatkowy. Z kolei w polu przeznaczonym na wskazanie NIP-u dostawcy lub usługodawcę podatnik wskazuje NIP płatnika. 

Sprzedawca zobowiązany jest do wystawienia faktury z adnotacją “Mechanizm podzielonej płatności”, a także do przyjęcia płatności w mechanizmie podzielonej płatności. 

Zapisy na fakturach

Natomiast nabywca towarów lub usług jest zobowiązany dokonać płatności z wykorzystaniem tego mechanizmu również wtedy, gdy faktura nie zawiera właściwej adnotacji, ale zakup spełnia przesłanki zastosowania obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności. 

Od 1 lipca 2021 roku nie ma za to obowiązku oznaczania transakcji podlegających obowiązkowemu mechanizmowi podzielonej płatności oznaczeniem MPP w Jednolitym Pliku Kontrolnym (JPK).

Środki zgromadzone na rachunku VAT mogą zostać przekazane tylko na ściśle wskazane w ustawie cele. Kwestie te reguluje ustawa Prawo bankowe, wskazując, że z rachunku VAT dokonana może zostać m.in. płatność kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT innego dostawcy. Wpłata na konto urzędu skarbowego z tytułu podatku VAT, CIT, PIT, akcyzowego oraz należności celnych, w tym również zaliczek oraz odsetek, a także zapłata składek na ubezpieczenia społeczne, a w przyszłości także na ubezpieczenia rolnicze.

Sankcje dla nabywców i sprzedawców

Dokonanie przez nabywcę zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności to kluczowy element całego systemu, stąd jego funkcjonowanie zostało zabezpieczone regulacjami o charakterze sankcyjnym. 

W przypadku, gdy nabywca mimo ciążącego na nim obowiązku, nie dokona płatności w mechanizmie podzielonej płatności naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustala dodatkowe zobowiązania podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi, które były objęte obowiązkiem. 

Z kolei nabywca uniknie odpowiedzialności, jeśli dostawca lub usługodawca rozliczył całą kwotę podatku wynikającą z tej faktury. 

Ponadto nabywca towarów może zostać pociągnięty do odpowiedzialności solidarnej wraz z podatnikiem dokonującym dostawy towarów lub usług. Jeśli bowiem w momencie dokonania dostawy towarów wskazanych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku, przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę, lub choćby jej część, nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego, to nabywca odpowiada solidarnie wraz z podatnikiem dokonującym dostawy tego towaru. 

Z odpowiedzialności tej może podatnika zwolnić dokonanie płatności za towary z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności. 

Brak umieszczenia na wystawionej fakturze oznaczenia “mechanizm podzielonej płatności” wiąże się z nałożeniem na podatnika, który wystawił fakturę, sankcji w wysokości 30% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. 

Przykładowo na kwotę 2 tys. zł netto + 460 zł VAT-u, wówczas sankcja będzie naliczana wyłącznie od wartości kwoty podatku należnego z tytułu tej konkretnej pozycji, a więc od kwoty równej 460 zł. Wystawca faktury uniknie sankcji, jeśli zapłata przez nabywcę zostanie zrealizowana zgodnie z zasadami mechanizmu podzielonej płatności. 

Jeśli więc sprzedawca omyłkowo nie oznaczy faktury koniecznym dopiskiem, wówczas w interesie samego wystawcy będzie poinformowanie nabywcy, że wystawił fakturę bez wymaganego oznaczenia, a także o obowiązku zapłaty przez nabywcę w mechanizmie podzielonej płatności. 

Informację tę sprzedawca może przekazać nabywcy w dowolnej formie i w dowolny sposób, nawet przez wystawieniem faktury korygującej. Należy zaznaczyć, że sprzedawca tak czy inaczej ma obowiązek skorygowania faktury wystawionej wadliwie, czyli bez wymaganego oznaczenia. 

Fakturę może też poprawić nabywca, wystawiając notę korygującą. Na podatniku może ciążyć również odpowiedzialność karna skarbowa z art. 57 c. Kodeksu karnego skarbowego, tj. może podlegać karze grzywny do 720 stawek dziennych.