Co to jest pomoc de minimis i na czym polega?

Niestandardowe czasy wymagają niestandardowych rozwiązań. Taka myśl przyświecała politykom, którzy kilka lat temu wprowadzili w systemie nową formę wsparcia. Obecnie rynek bezwzględnie weryfikuje rentowność biznesów, a wielu przedsiębiorców działa na granicy przetrwania i chętnie przyjmie każde wsparcie, które umożliwi pozostanie na rynku. Szukasz rozwiązań, które pomogą Ci przetrwać trudny czas? Sprawdź, czy obejmuje Cię pomoc de minimis dla przedsiębiorców.

Co to jest pomoc de minimis i na czym polega?

Pomysł wprowadzenia w Polsce nowych form wsparcia MŚP po raz pierwszy nabrał formalnego kształtu niemal 10 lat temu. Rozporządzenie Komisji Unii Europejskiej szczegółowo opisuje pomoc de minimis. Co obejmuje? Jest to specjalne wsparcie dla nowych i działających już małych i średnich przedsiębiorstw, którego celem jest poprawienie wewnętrznej sytuacji ekonomicznej i płynności finansowej firm. W skrócie – pomoc de minimis dla firm to pomocna dłoń, która ma pozwolić utrzymać się na rynku i rozwijać się. Forma i sposób, w jaki jest udzielana, mogą być różne, ale zakres został ściśle określony w przepisach.

W tekście rozporządzenia komisja odniosła się do kilku najważniejszych kwestii, od których uzależnione jest przyznanie wsparcia. Zasady wymienione w dokumencie obejmują m.in.: 

• wysokość kwoty finansowania – nie może wpływać znacząco na konkurencyjność w danym sektorze, a tym samym wywierać jakiekolwiek zmiany w procesie handlowym, 
• formę – przedstawiono kilka możliwości uzyskania pomocy,
• jawność informacji – każdy beneficjent trafia do Systemu Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej (SUDOP) dokładnymi danymi dotyczącymi wysokości otrzymanej pomocy i terminu jej uzyskania.

Jak widzisz, reguła de minimis stanowi wyjątek od ogólnego zakazu udzielenia pomocy publicznej, który jest praktykowany w Unii Europejskiej. Zgodnie z założeniem niewielkie kwoty pomocy nie zakłócają konkurencji na rynku wspólnotowym. Warunki dopuszczalności pomocy de minimis są precyzyjnie określone w przepisach unijnych, a ich przestrzeganie jest ściśle monitorowane przez odpowiednie organy.

W jakich formach może być udzielona pomoc de minimis?

W rozporządzeniu Komisji Europejskiej przedstawiono zakres oraz formy pomocy de minimis. Lista form wsparcia jest szeroka. Możliwości obejmują m.in.:

• kredyty lub pożyczki na preferencyjnych warunkach,
• szkolenia i wsparcie firm doradczych,
• jednorazową dotację na inwestycje,
• refundację,
• zwolnienie z podatku lub obniżenie podstawy opodatkowania,
• umorzenie zaległych opłat podatkowych lub odsetek,
• umorzenie odsetek ZUS,
• podatkową ulgę de minimis,
• dofinansowania do wynagrodzeń pracowników,
• Gwarancji i poręczeń kredytowych
• dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych,
• preferencyjne oprocentowanie pożyczek,
• jednorazową amortyzację do 50 000 euro dla małych podatników.

Ile wynoszą limity pomocy de minimis?

Limit pomocy de minimis jest ściśle określony przez przepisy unijne. Zgodnie z nowym rozporządzeniem Komisji Europejskiej 2023/2831, które weszło w życie 1 stycznia 2024 roku, maksymalna kwota pomocy wynosi 300 000 euro brutto dla jednego podmiotu gospodarczego w okresie trzech lat. Co istotne, w nowych przepisach zlikwidowano odrębny limit dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie drogowego transportu towarów – teraz one również mogą otrzymać wsparcie do 300 000 euro.

Przy obliczaniu limitu wprowadzono także nowy sposób liczenia okresu trzech lat. Od 2024 roku okres ten należy oceniać w sposób ciągły, licząc wstecz od dnia przyznania pomocy (np. od daty zawarcia umowy o dofinansowanie projektu). Jest to istotna zmiana w porównaniu do wcześniejszych zasad, gdzie brano pod uwagę rok bieżący i dwa poprzednie lata podatkowe.

Pomoc de minimis uznaje się za przyznaną w momencie, gdy przedsiębiorstwo uzyskuje uprawnienie do jej otrzymania zgodnie z obowiązującym krajowym systemem prawnym – niezależnie od faktycznego terminu wypłaty środków. Przykładowo, taką datą może być więc podpisanie umowy dotyczącej dofinansowania realizacji konkretnego projektu. 

Pomoc de minimis a inne formy pomocy publicznej – co warto wiedzieć?

Pomoc de minimis i pomoc publiczna stanowią zbliżone pod wieloma względami formy wsparcia przedsiębiorców. Różnią się jednak od siebie w kilku kluczowych aspektach, które są istotne również z perspektywy przedsiębiorcy chcącego z nich korzystać. 

Pomoc de minimis charakteryzuje się bardziej elastycznym podejściem i uproszczonymi procedurami. Jest to szczególnie istotne dla małych i średnich przedsiębiorstw, które potrzebują szybkiego dostępu do wsparcia bez nadmiernych obciążeń administracyjnych. Warto mieć również świadomość, że ograniczenia kwotowe obejmują jedynie pomoc de minimis, a pomoc publiczna zasadniczo może być udzielana bez limitów.

Pomoc publiczna jest zazwyczaj ukierunkowana na konkretne obszary strategiczne, takie jak: rozwój regionalny, ochrona środowiska czy badania i rozwój. Natomiast pomoc de minimis może być wykorzystana bardziej elastycznie, często jako uzupełnienie innych form wsparcia. Co istotne, pomoc publiczna może być udzielana długoterminowo, a nawet bezterminowo, a pomoc de minimis podlega ograniczeniom czasowym.

Warto również podkreślić, że oba rodzaje wsparcia podlegają różnym systemom monitorowania. O ile pomoc publiczna wymaga szczegółowego raportowania i zatwierdzenia przez Komisję Europejską, o tyle w przypadku pomocy de minimis wystarczające jest krajowe monitorowanie przyznanych środków, co znacząco upraszcza proces pozyskiwania wsparcia.

Pomoc de minimis w rolnictwie i dla innych branż – co obejmuje?

Pomoc de minimis może wyglądać inaczej w konkretnych branżach. Przykładowo w rolnictwie reguluje ją Rozporządzenie 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym. Podobnie jak w omówionych wcześniej przykładach również w przypadku rolnictwa istnieje sporo obszarów, w których można zastosować pomoc de minimis. Limit jest jednak zdecydowanie niższy. Obecnie maksymalna kwota pomocy dla jednego gospodarstwa rolnego wynosi 20 000 euro w okresie trzech lat. Wsparcie to może przyjmować różne formy, np. dopłat do materiału siewnego oraz bioasekuracji, dopłat dla pszczelarzy, ulgi w podatkach i czynszach dzierżawnych, dopłat do oprocentowania kredytów klęskowych czy dofinansowania utylizacji padłych zwierząt.

Kwestia pomocy de minimis w rolnictwie jest obecnie przedmiotem intensywnych dyskusji na forum Unii Europejskiej. Przykładowo: już w sierpniu 2024 roku Polska wykorzystała całą przyznaną pulę środków wynoszącą 295,9 mln euro, co spowodowało wstrzymanie wielu form wsparcia, w tym możliwości zaciągania nowych kredytów preferencyjnych czy udzielania ulg podatkowych. 

W odpowiedzi na tę sytuację toczą się rozmowy o zwiększeniu limitu pomocy de minimis z 20 do 50 000 euro na gospodarstwo. Propozycję tę popiera większość państw UE oraz komisarz ds. rolnictwa. Dodatkowo rozważany jest projekt, który mógłby zwiększyć pulę krajową z 295 do nawet 512 000 000 euro. Komisja Europejska proponuje także szereg zmian w rozporządzeniu, które ma obowiązywać do końca 2027 roku, w tym wprowadzenie obowiązkowego centralnego rejestru pomocy de minimis oraz zmianę sposobu obliczania okresów pomocowych.

Odrębne regulacje obowiązują np. w rybołówstwie. Tam zastosowanie ma Rozporządzenie 717/2014 z dnia 27 czerwca 2014 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rybołówstwa i akwakultury. Zgodnie z nim udzielanie pomocy de minimis jest możliwe do kwoty 30 000 euro brutto w okresie trzech kolejnych lat podatkowych. Łączna kwota pomocy w przypadku Polski to natomiast 16 532 000 euro w okresie trzech lat.

Jak ubiegać się o udzielenie pomocy de minimis?

Żeby skorzystać z pomocy de minimis, musisz złożyć wniosek w odpowiedniej instytucji wsparcia. Może to być np.: 

• Bank Gospodarstwa Krajowego, 
• bank komercyjny oferujący dofinansowane kredyty, 
• agencja rozwoju regionalnego, 
• fundusz pożyczkowy czy inna organizacja. 

Do wniosku należy dołączyć formularz informacyjny zawierający szczegółowe dane o przedsiębiorstwie oraz wszystkie zaświadczenia o otrzymanej wcześniej pomocy de minimis lub oświadczenie o jej nieotrzymaniu w okresie trzech poprzednich lat. Konieczne może być także dostarczenie dodatkowych dokumentów. Pomocnym narzędziem jest baza SUDOP, gdzie sprawdzisz dotychczas otrzymane wsparcie oraz znajdziesz informacje o aktualnie wdrażanych środkach pomocowych. Wyczerpujące informacje o pomocy do minimis i innych formach pomocy znajdziesz także w serwisie UOKiK.

Pomoc de minimis – wykluczone branże

Pomimo szerokiego zakresu wsparcia oferowanego w ramach pomocy de minimis, niektóre sektory gospodarki są wyłączone z możliwości jej otrzymania. Wyłączenia te wynikają z potrzeby ochrony konkurencji na rynku unijnym oraz specyfiki poszczególnych branż.

Z pomocy de minimis nie mogą skorzystać:

• przedsiębiorstwa z sektora rybołówstwa i akwakultury:
  • prowadzące działalność w zakresie produkcji podstawowej,
  • zajmujące się przetwarzaniem i wprowadzaniem do obrotu produktów rybołówstwa (gdy kwota pomocy zależy od ceny lub ilości produktów);
• przedsiębiorstwa z sektora rolnego:
  • prowadzące działalność związaną z produkcją podstawową produktów rolnych,
  • działające w sektorze przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, gdy wysokość pomocy jest ustalana na podstawie ceny lub ilości produktów albo jeśli przyznanie pomocy zależy od przekazania jej części lub całości producentom surowców;
• przedsiębiorstwa prowadzące działalność eksportową:
  • gdy pomoc jest bezpośrednio związana z ilością wywożonych produktów,
  • zajmujące się tworzeniem i prowadzeniem sieci dystrybucyjnej za granicą,
  • ponoszące inne wydatki bieżące związane z działalnością wywozową;
• przedsiębiorstwa, których pomoc byłaby uwarunkowana:
  • pierwszeństwem wykorzystania towarów krajowych względem importowanych,
  • preferencyjnym traktowaniem produktów krajowych w stosunku do zagranicznych.

Jak często można korzystać z pomocy de minimis i gdzie ją uzyskać?

Jak widzisz, sięgnięcie po pomoc de minimis może przynieść Twojemu biznesowi wiele korzyści. Ile razy można otrzymać wsparcie? Nie jest to ograniczone liczbowo – przedsiębiorca może ubiegać się o wsparcie wielokrotnie, pod warunkiem nieprzekroczenia ustalonego limitu 300 000 euro w okresie trzech lat. 

Masz oczywiście obowiązek ustalenia sumy wykorzystanego w danym okresie wsparcia i złożenia zgodnego z prawdą oświadczenia za każdym razem, zanim sięgniesz po pomoc de minimis. Gdzie uzyskać wsparcie? Środki mogą pochodzić z różnych źródeł. Programy realizują różnego typu instytucje publiczne i prywatne. Przedsiębiorcy mogą m.in. ubiegać się o pomoc w bankach komercyjnych oferujących dofinansowane kredyty, agencjach rozwoju regionalnego czy instytucjach realizujących dofinansowane szkolenia. 

Chociaż pomoc de minimis jest zasadniczo dostępna przez cały rok, niektóre instytucje mogą mieć ograniczone budżety lub określone terminy naboru wniosków. Najlepiej więc regularnie monitorować ogłoszenia i komunikaty publikowane przez instytucje udzielające wsparcia. Informacje o wdrażanych środkach pomocowych można znaleźć również w bazie SUDOP.