Pomoc publiczna – najważniejsze informacje. Na jakie formy wsparcia mogą liczyć przedsiębiorcy?

Podstawą wolnego rynku jest jednakowy dostęp do możliwości, jakie daje gospodarka, co obejmuje także uczciwą konkurencję i równe szanse dla każdego przedsiębiorcy. W określonych sytuacjach instytucje państwowe mogą jednak zdecydować, aby przekazać tzw. korzyść ekonomiczną pewnym jednostkom. Nie każdy skorzysta z tego rodzaju wsparcia – udzielanie pomocy publicznej jest ograniczone przepisami.

Co to jest pomoc publiczna i do kogo jest skierowana?

Pomoc publiczna dla firm rozpatrywana jest najczęściej jako rodzaj wsparcia udzielanego przedsiębiorstwom finansowany publicznymi środkami. Trudno jest precyzyjnie określić definicję, gdyż nie jest ona ujęta w żadnym prawnym dokumencie i Ustawa o pomocy publicznej dla przedsiębiorców również tego wyrażenia jednoznacznie nie wyjaśnia.

Samo pojęcie zaczęło funkcjonować w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i bez wątpienia można wskazać, co jest celem takiej pomocy – zwiększenie konkurencyjności określonych podmiotów gospodarczych. Zakres i formy wsparcia są określone przez prawo Unii Europejskiej, które umożliwia wspomaganie działalności z zakresu produkcji, usług bądź dystrybucji.

Ponieważ selektywne wsparcie w pewnym stopniu wpływa na swobodę rynkowej konkurencji, wprowadzono ograniczenia w jego udzielaniu. Państwo może więc wesprzeć pewne jednostki, jeśli usprawiedliwiają to istotne przesłanki, które wskazano w Traktacie, w art. 107 ust. 1. 

Zasady przyznawania pomocy publicznej

W związku z wpływem, jaki selektywna pomoc publiczna ma na rynek i konkurencyjność, określono zasady udzielania pomocy publicznej dla przedsiębiorców. Komisja Europejska czuwa nad tym, żeby udzielane wsparcie jak najmniej negatywnie wpływało na gospodarkę. Regulacji podlega również dynamika wzrostu gospodarczego, tak aby nie była faworyzowana żadna z gałęzi rynku. 

Udzielenie pomocy publicznej przedsiębiorstwu może odbyć się w formie programów pomocowych lub tzw. pomocy de minimis. Z dotacji czy dofinansowania może skorzystać każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Szczegółowe wytyczne znajdują się w Rozporządzeniu Komisji Europejskiej z 17 czerwca 2014 roku. Z ich treści wynika, że pomoc może być zastosowana w odniesieniu do określonego podmiotu wówczas, jeśli będzie to zgodne z zasadami funkcjonowania rynku wewnętrznego.

Rodzaje wsparcia, jakie możesz uzyskać?

Jeśli chcesz ubiegać się dofinansowanie, dotację czy przyznanie ulg podatkowych lub zwolnień, możesz to zrobić właśnie w ramach pomocy publicznej. 

Formalnie jako beneficjent możesz skorzystać z jednego z trzech rodzajów wsparcia:

• pomocy horyzontalnej, która ma zastosowanie niezależnie od sektora gospodarczego i miejsca prowadzenia działalności. Obejmuje ona między innymi restrukturyzację przedsiębiorstw, dotacje na badania, rozwój i wprowadzanie innowacji, ochronę środowiska, energetykę oraz szkolenia. Wspomniana wcześniej pomoc de minimis również ma charakter horyzontalny i w przypadku jej beneficjenta nie mają znaczenia ani sektor gospodarczy, ani region, w jakim przedsiębiorstwo funkcjonuje.Najczęściej jest związana z ochroną środowiska i działalnością badawczą, i przyznawana jest na rozwój edukacji, wprowadzenie innowacji, szkolenia i restrukturyzację podmiotów będących w trudnej sytuacji. 
• pomocy regionalnej, która może objąć przedsiębiorcę działającego w słabo rozwiniętym regionie. Udzielenie jej wnioskodawcy ma na celu wsparcie inwestycji i stworzenie nowych miejsc zatrudnienia.
• pomocy sektorowej, udzielanej w przypadku przedsiębiorstw działających w tzw. sektorach wrażliwych, czyli m.in. w przemyśle węglowym, hutnictwa żelaza i stali oraz przemyśle stoczniowym, a także podmiotów z konkretnie określonego sektora gospodarczego. Powstała z uwagi na fakt, że rodzaj sektora gospodarczego determinuje poniekąd wyzwania i problemy, z którymi mogą zmagać się firmy. W specyficznych gałęziach występują nieco inne trudności, dlatego też z myślą o tych branżach wyróżniono specjalny program pomocowy dla przedsiębiorców, jakim jest właśnie pomoc sektorowa. Przy udzielaniu finansowania w tym zakresie mogą obowiązywać dodatkowe wymogi czy regulacje, ponieważ w wymienionych obszarach działalności mamy do czynienia ze specyficznym charakterem problemów, z którymi mierzą się przedsiębiorcy.

Pomoc de minimis – dla małych i średnich firm

Szczególnym typem wsparcia, które może otrzymać przedsiębiorstwo, jest pomoc de minimis. Z założenia ma ona ściśle określone pułapy pomocowe i nie powinna negatywnie wpływać na konkurencyjność. Komisja Europejska dokładnie określiła, na jakiej podstawie może zostać udzielona pomoc tego rodzaju i jakie są maksymalne kwoty, o które dany przedsiębiorca może się ubiegać. Pomoc de minimis może mieć między innymi formę: dotacji, szkoleń, pożyczki na preferencyjnych warunkach czy refundacji i ma być ratunkiem dla podupadających mniejszych i średnich firm.