Czym są fundusze unijne i na co możesz je przeznaczyć w swojej firmie?

Prowadzisz firmę i chcesz pozyskać środki na inwestycje? Doskonałym źródłem kapitału mogą stać się fundusze z Unii Europejskiej. Dostęp do nich jest otwarty dla różnych przedsiębiorstw i organizacji – w tym także dla Ciebie! Jeżeli chcesz otrzymać dofinansowanie, musisz dowiedzieć się, czym są fundusze unijne i na co możesz je przeznaczyć.

Co to są fundusze unijne i kto je ustala?

Unia Europejska to nie tylko sojusz polityczny, ale również organizacja międzynarodowa dysponująca własnym budżetem, na który składają się przede wszystkim pieniądze z państw członkowskich. Ich znaczna część jest przeznaczana na realizację polityki spójności, czyli wyrównywanie różnic w gospodarkach poszczególnych krajów członkowskich. Idea jest prosta: poprzez zapewnienie dodatkowych środków regiony o mniejszym potencjale ekonomicznym mają rozwijać się szybciej i zapewniać wyższą konkurencyjność oraz innowacje.

Fundusze Europejskie to – z perspektywy państw należących do UE i ich obywateli – bez wątpienia jedna z najważniejszych korzyści wynikających z członkostwa w Unii Europejskiej. Ich podstawowym celem jest zwiększanie konkurencyjności mniej rozwiniętych rynków, wspieranie modernizacji gospodarki i transformacji społecznych oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu. Aby było to możliwe, niezbędna jest jednak realizacja oddolnych projektów. To dlatego olbrzymie sumy trafiają do zarejestrowanych na terenie Unii przedsiębiorstw. Oznacza to, że również Twoja firma ma szansę pozyskać Fundusze Europejskie dla firm, jeśli tylko masz dobry pomysł na ich spożytkowanie!

Lista wspieranych obszarów jest jednak zdecydowanie dłuższa: należy do niej między innymi rozwiązywanie problemów społecznych, w tym walka z bezrobociem i ubóstwem, przeciwdziałanie dyskryminacji i wspieranie grup wykluczonych czy ochrona środowiska naturalnego oraz zapobieganie negatywnym konsekwencjom zmian klimatu.

Oprócz podstawowych funduszy, do dyspozycji mieszkańców pozostają również środki przeznaczane na rozwiązywanie pojawiających się problemów. Przykładem takiego projektu jest NextGeneration EU, którego celem jest wzmocnienie europejskich państw i gospodarki po zakończeniu pandemii COVID-19 – jego łączna kwota to aż 750 mld euro.

Z jakich rodzajów funduszy możesz korzystać?

Choć zwykle środki pochodzące z UE określa się wspólnym mianem funduszy europejskich, w rzeczywistości mowa o kilku odrębnych budżetach. Każdy fundusz odnosi się do konkretnego obszaru działania i umożliwia realizację innych projektów. Jeżeli masz więc pomysł, który chcesz sfinansować przy wsparciu środków pochodzących z UE, musisz zapoznać się najpierw z zasadami funkcjonowania konkretnego funduszu, a następnie dostępnymi w jego ramach programami i projektami. Rodzaje funduszy obowiązujących w aktualnej perspektywie finansowej znajdziesz poniżej.

Polityka spójności to bardzo szerokie pojęcie. Obejmuje realizację dużych projektów infrastrukturalnych, jednak może wesprzeć także wiele Twoich inicjatyw. Ten fundusz unijny sprawdzi się np. jeżeli chcesz zainwestować w innowacje, zwiększenie konkurencyjności, podnieść zatrudnienie w firmie albo poszerzyć kompetencje swoich pracowników.

Finansowane w ramach polityki spójności programy mogą oferować dostęp do środków dla osób rozpoczynających przygodę z biznesem. Zanim zdecydujesz się otworzyć firmę, warto sprawdzić dostępne opcje. Na realizację celów związanych z polityką spójności, Polska ma otrzymać 76 mld euro.

Programy funduszy UE dla Twojej firmy

Krajowe i regionalne cele mogą być realizowane w ramach specjalnych funduszy, które w znacznej części zastępują znane z poprzedniej perspektywy finansowej programy funduszy unijnych. Należą do nich:

• Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS) – To jeden z największych programów, którego celem jest wsparcie zrównoważonego rozwoju opartego na niskoemisyjnej gospodarce i ochronie środowiska. Pula środków pochodzących z budżetu UE to aż 111,7 mld zł.
• Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) – zastępuje programy Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 (POIG) oraz Inteligentny Rozwój 2014-2020 (POIR) – 36,6 mld zł trafi do przedsiębiorców i instytucji naukowych, których projekty zakładają zwiększenie innowacyjności.
• Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy (FERC) – Program Polska Cyfrowa (POPC) w latach 2014-2020 zrobił wiele dla cyfryzacji Polski. Obecnie zyskał nową formułę, w ramach której środki będzie można przeznaczać między innymi na zwiększanie dostępności internetu czy wprowadzanie innowacyjnych usług cyfrowych. Wkład UE w ten obszar to 9,1 mld zł.
• Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS) – to następca bardzo popularnego Programu Wiedza Edukacja Rozwój (POWER). 18,5 mld zł pochodzących z budżetu UE ma na celu wsparcie edukacji, usług zdrowotnych, rodziców i osób ze szczególnymi potrzebami.
• Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej – to specjalny program, którego celem jest przeznaczenie jeszcze większych środków na podnoszenie potencjału regionów Polski Wschodniej. Obok województw lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego w nowej perspektywie może z niego korzystać również Mazowsze z wyłączeniem Warszawy i sąsiadujących z nią powiatów. Na ten cel z budżetu UE przeznaczono 12,2 mld zł.
• Programy Interreg (Europejskiej Współpracy Terytorialnej) – to specjalne programy transgraniczne i międzyregionalne dające dostęp do dodatkowych środków. Polska zarządza czterema programami – Południowy Bałtyk, Polska-Słowacja, Polska-Saksonia, Polska-Ukraina.
• Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich (PTFE) – za funduszami europejskimi stoi skomplikowany system. PTFE powstał z myślą o szkoleniu osób korzystających z Funduszy Europejskich i zajmujących się zarządzaniem nimi. Łącznie na ten cel przeznaczono aż 2,5 mld zł.

Fundusze Europejskie dla regionów

Dostęp do środków z UE możesz uzyskać nie tylko za pośrednictwem programów centralnych. Stałym elementem strategii jest promowanie inicjatyw regionalnych. Każde województwo jest objęte własnym programem, w ramach którego może finansować lokalne inwestycje. Łącznie to 153 mld zł, czyli aż 44% całości środków pozyskanych w ramach funduszy.

Sprawdź, na co możesz przeznaczyć dotacje z UE

Jak widzisz, środki mogą pochodzić z różnych źródeł, co wpływa na sposoby wykorzystania funduszy unijnych. Jeśli prowadzisz firmę, możesz je przeznaczyć m.in. na:

• rozwój firmy: zakup sprzętu czy maszyn, które wykorzystujesz w przedsiębiorstwie;
• cyfryzację: kiedy chcesz wprowadzić w swojej firmie rozwiązania cyfrowe, np. nowe systemy informatyczne wspierające Twoich pracowników;
• badania i rozwój: instytucje europejskie kładą szczególny nacisk na zwiększenie innowacyjności biznesu i całej gospodarki, a więc np. badania, które mają na celu wprowadzenie nowych rozwiązań na rynek;
• eksport: jednym z kluczowych aspektów zwiększenia potencjału Twojej firmy może być ekspansja zagraniczna. Dofinansowanie obejmuje np. na udział w targach i innych wydarzeniach lub promocję marki;
• ochronę środowiska: niezwykle ważną rolę w polityce całej Unii Europejskiej pełni ochrona środowiska i przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Inwestycje w ten obszar mają priorytetowe znaczenie;
• szkolenia pracowników: zapewnienie dodatkowego kształcenia Twoich pracowników to jeden z czynników istotnych nie tylko w gospodarczym, ale też społecznym kontekście;
• założenie firmy lub start-upu: jeżeli jesteś jeszcze na etapie opracowywania pomysłu na biznes, możesz uzyskać specjalną dotację. To kolejne połączenie realizacji polityki społecznej i gospodarczej. Dodatkowe fundusze uzyskasz, jeżeli projekt jest realizowany na terenach wiejskich.

Alternatywa dla funduszy unijnych – z jakich źródeł możesz pozyskać dofinansowanie?

Fundusze europejskie cieszą się olbrzymią popularnością i są dostępne dla szerokiego grona beneficjentów. Dostęp do nich zależy jednak przede wszystkim od aktualnej dostępności konkretnych programów. To, czy i na jakich zasadach otrzymasz środki, zależy także od oceny Twojego projektu. Jeżeli nie uda Ci się pozyskać kapitału albo nie znajdziesz konkursu dostosowanego do Twoich oczekiwań, nic straconego. Do Twojej dyspozycji pozostają również alternatywne źródła dofinansowania.

Należą do nich:

• projekty rządowe i samorządowe;
• inicjatywy organizacji pozarządowych;
• pożyczka BGK: osoby rozpoczynające przygodę z biznesem mogą skorzystać ze specjalnej pożyczki Banku Gospodarstwa Krajowego. W ten sposób uzyskasz do dwudziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia, a spłata wiąże się z wyjątkowo atrakcyjnym oprocentowaniem wynoszącym 0,01 lub 0,03% w skali roku;
• dotacje z urzędu pracy może otrzymać osoba bezrobotna, która chce uzyskać fundusze na start działalności. Dotacja nie może przekroczyć sześciokrotności przeciętnego wynagrodzenia;
• wsparcie firm na wsi: osoby ubezpieczone w KRUS mogą uzyskać dofinansowanie z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, inni mieszkańcy terenów wiejskich skorzystają ze wsparcia Lokalnych Grup Działania;
• wsparcie Polskiego Funduszu Rozwoju obejmuje wiele rozwiązań, w tym dotacje dla firm opracowujących innowacyjne produkty planujących ekspansję zagraniczną i finansowanie dla określonych branż;
• wsparcie aniołów biznesu: jeżeli masz ciekawy pomysł na biznes, dobrym rozwiązaniem może stać się nawiązanie współpracy z aniołem biznesu, czyli prywatnym inwestorem, który zdecyduje się na zasilenie Twojego przedsięwzięcia kapitałem oraz doświadczeniem w zamian za udziały w firmie;
• venture capital: na podobnej zasadzie działa dofinansowanie, które otrzymasz od funduszy venture capital, inwestujących w dobrze rokujące biznesy na początku ich działania.