Czym jest PKWiU i gdzie jest stosowane?

Odpowiednie klasyfikowanie towarów i usług to ważny obowiązek każdego przedsiębiorcy, który przekłada się również na kwestie podatkowe. Aby robić to poprawnie, należy zaznajomić się z PKWiU. Co to jest i w jakich sytuacjach okaże się przydatne? Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najważniejsze pytania.

Co to jest PKWiU?

PKWiU, czyli Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług, to katalog produktów – zarówno towarów, jak i usług – funkcjonujących w obiegu gospodarczym na naszym rynku. Wykaz jest bardzo szczegółowy: dzieli produkty na sekcje, działy, grupy, klasy, kategorie, podkategorie i pozycje. 

Każdemu produktowi towarzyszy konkretny liczbowy symbol PKWiU. Dzięki niemu znajdowanie informacji w ewidencji oraz odróżnianie od siebie konkretnych typów towarów lub usług jest stosunkowo proste.

Niekiedy symbole PKWiU bywają mylone z kodami Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). W rzeczywistości to dwa różne – choć zintegrowane ze sobą – katalogi, których celem jest usystematyzowanie informacji dotyczących odmiennych obszarów funkcjonowania podmiotów gospodarczych. 

Danych dotyczących wytwarzanych i sprzedawanych towarów i świadczonych usług należy szukać w PKWiU. Z kolei PKD, które należy wskazać m.in. w CEIDG, skupia się na realizowanych przez firmę działaniach. PKWiU 2015, PKD 2007 oraz regulowana przez Komisję Europejską Nomenklatura Scalona (CN, z ang. Combined Nomenclature) stanowią podstawy obowiązującego w Polsce systemu gospodarczych klasyfikacji statystycznych.

PKWiU a klasyfikacje międzynarodowe

Oczywiście klasyfikacje PKWiU nie są jedyną próbą usystematyzowania i skatalogowania występujących na rynku produktów. Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług jest również zgodna z międzynarodowymi systemami klasyfikowania. Dzięki temu możliwe jest porównanie ze sobą katalogu towarów i usług stosowanych na różnych rynkach i ich standaryzowanie. Punktem odniesienia na szczeblu międzynarodowym jest Centralna Klasyfikacja Produktów (CPC, z ang. Central Product Classification). Za jej przygotowanie odpowiada Organizacja Narodów Zjednoczonych. Klasyfikacją wykorzystywaną na terenie Unii Europejskiej, z którą zintegrowane jest PKWiU, jest natomiast podzielona na sześć poziomów CPA (z ang. Classification of Products by Activity), czyli Klasyfikacja Produktów według Działalności. 

W handlu międzynarodowym wykorzystuje się również inne klasyfikacje standaryzujące towary, jak prowadzony przez ONZ Zharmonizowany System Oznaczania i Kodowania Towarów (z ang. Harmonized Commodity Description and Coding System). 

W celach statystycznych, dla określania importu i eksportu, stosowana jest także Standardowa Klasyfikacja Handlu Międzynarodowego (SITC). W Unii Europejskiej niezwykle ważną rolę odgrywa wspomniana wcześniej Nomenklatura Scalona (CN), wykorzystywana między innymi do opisywania przepływu towarów. Dostępna jest także klasyfikacja PRODCOM (Klasyfikacja produktów przemysłowych UE).

Funkcja PKWiU

Zgodnie z aktualnym Rozporządzeniem w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU), klasyfikację stosuje się w: 

• statystyce, 
• ewidencji, 
• dokumentacji, 
• rachunkowości, 
• urzędowych rejestrach, 
• systemach informacyjnych administracji publicznej.

Z perspektywy przedsiębiorców szczególnie ważny jest wpływ PKWiU na sposób i koszty prowadzenia działalności gospodarczej. Właściwe przyporządkowanie sprzedawanych towarów i usług decyduje m.in. o ustaleniach dotyczących opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych i prawnych, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, a także podatkiem od towarów i usług. Lista kodów PKWiU okaże się więc wyjątkowo przydatna, jeżeli zastanawiasz się, jaką stawkę ryczałtu zastosować albo czy konieczne będzie korzystanie z kasy fiskalnej.

Jak zbudowany jest kod PKWiU?

Kluczową rolę w systemie, zwłaszcza z perspektywy osób, które muszą posługiwać się klasyfikacją, jest kod PKWiU. Co to jest? W ten sposób określa się symbol przyporządkowany do konkretnego towaru lub usługi. Jego budowa odzwierciedla siedmiopoziomową strukturę PKWiU. Kolejne elementy kodu pozwalają na coraz bardziej precyzyjne określanie charakteru produktu, co ogranicza potencjalne wątpliwości co do przyporządkowania.

Symbol klasyfikacji statystycznej PKWiU składa się z następujących elementów:
A – poziom sekcji
XX – poziom działu
XX.X – poziom grupy
XX.XX – poziom klasy
XX.XX.X – poziom kategorii
XX.XX.XX – poziom podkategorii
XX.XX.XX.X – poziom pozycji

Kompletny kod składa się wobec tego z jednej litery od A do U wskazującej na sekcję, w której znajduje się produkt, oraz siedmiu cyfr. Pierwsze cztery poziomy PKWiU są takie same jak oznaczenia analogicznych kodów PKD charakteryzujących zakres wykonywanej działalności. Pierwsze sześć symboli jest zgodnych z międzynarodową klasyfikacją CPA. Siódmy poziom został przyjęty na potrzeby krajowe.
 

Jak ustalić kod PKWiU dla swoich towarów i usług?

Jak widzisz, wykaz kodów PKWiU jest bardzo rozbudowany i szczegółowy. Możesz więc precyzyjnie określać sprzedawane artykuły czy usługi. Odpowiedni numer PKWiU znajdziesz bezpośrednio w załączniku do regulującego klasyfikację rozporządzenia. 

Możesz także skorzystać z wyszukiwarki dostępnej na stronie Głównego Urzędu Statystycznego: https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/. Aby ustalić kody PKWiU 2015, przejdź do odpowiedniej zakładki. W tym samym miejscu możesz również sprawdzić kody poprzednich edycji PKWiU, PKD czy PRODPOL. 

Przy podejmowaniu decyzji o wyborze kodów PKWiU pomocne mogą okazać się również wykorzystywane kody PKD. Oznaczenie produktów w znacznej mierze wynika z typu prowadzonej działalności, a oba systemy są ze sobą wzajemnie powiązane.

Jeśli pomimo tego masz problemy z określeniem kodów, z pomocą mogą przyjść eksperci Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi. W tym celu musisz złożyć pisemny wniosek z prośbą o ustalenie prawidłowych symboli.

Zastosowanie kodów PKWiU

Poprawne klasyfikowanie sprzedaży i przypisywanie jej do odpowiednich kodów PKWiU pozwoli usprawnić fakturowanie i księgowość oraz dostosować się do obowiązujących przepisów – zwłaszcza tych dotyczących opodatkowania.

Klasyfikacja ma wpływ przede wszystkim na:

• Stawki podatku VAT: podstawowa stawka VAT wynosi obecnie 23%, jednak zastosowanie mają również stawki obniżone (8% lub 5%) oraz stawka preferencyjna 0%. Dla określania stawek podatku VAT w przypadku towarów zgodnie z nową matrycą wykorzystuje się kod CN, a PKWiU 2015 obejmuje sprzedaż usług oraz towarów w zakresie m.in. zastosowania mechanizmu podzielonej płatności (MPP).
• Zwolnienie z VAT: ponadto kody PKWiU mogą decydować o tym, czy w ogóle musisz występować w roli czynnego podatnika podatku VAT. Zwolnienie podmiotowe jest możliwe, jeżeli przychody ze sprzedaży w poprzednim roku nie przekroczyły kwoty 200 000 zł. Sprzedaż niektórych typów towarów i usług uniemożliwia jednak skorzystanie z tego zwolnienia. Dotyczy to między innymi sprzedaży urządzeń elektrycznych czy pojazdów samochodowych.
• Obowiązek korzystania z kas rejestrujących: w świetle Ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych są zobowiązani do rejestrowania sprzedaży przy pomocy kas rejestrujących, czyli popularnych kas fiskalnych. Pewna grupa przedsiębiorców jest jednak zwolniona z tego obowiązku i nie musi korzystać z kas niezależnie od wysokości obrotu. Sprzedaż niektórych towarów i usług wiąże się natomiast z obowiązkowym korzystaniem z kasy, nawet jeśli nie przekracza limitu 20 000 zł wskazanego w Rozporządzeniu w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Decydujące okażą się kody PKWiU.
• Stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych: jeżeli chcesz rozliczać się ryczałtem, musisz w prawidłowy sposób określać stawki podatku. Mowa jednak nie o stawce przypisanej do całej działalności, a konkretnej sprzedaży. Może się więc zdarzyć, że w ramach jednej faktury sprzedawane towary lub usługi będą opodatkowane w różny sposób. W Ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne znajdziesz szczegółową listę stawek przyporządkowanych do konkretnych kodów PKWiU.

Jak to wygląda z perspektywy praktycznej? Co prawda wskazywanie PKWiU na fakturze nie jest obowiązkowe, jednak może uprościć rozliczenia, zwłaszcza jeżeli korzystasz z obniżonej stawki podatku VAT lub rozliczasz się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych z wykorzystaniem wielu stawek. W takich sytuacjach warto dodać na fakturze adnotacje dotyczące symboli PKWiU.