Preferencyjne składki ZUS dla nowych firm – jak z nich skorzystać?

Jeśli rozpoczynasz działalność na własny rachunek, na pewno interesujesz się inicjatywami, które ułatwią Ci start na gruncie finansowym. Ustawodawca w tym zakresie proponuje programy wspierające początkujących przedsiębiorców i preferencyjne składki ZUS. Działalność gospodarcza staje się dzięki nim korzystniejsza. Wyjaśniamy, czy samozatrudnienie i preferencyjny ZUS się wykluczają oraz podpowiadamy, jak skorzystać z preferencyjnych składek ZUS i ulg na start.

Preferencyjne składki ZUS dla nowych firm – co musisz o nich wiedzieć?

Obecnie nowi przedsiębiorcy mają do wyboru szereg rozwiązań, których celem jest ułatwienie im rozwinięcia skrzydeł na rynku. Są to nie tylko dodatkowe fundusze na rozpoczęcie działalności, ale również ulgi w składkach na ubezpieczenie społeczne. Obecnie w systemie podatkowym wyróżniamy kilka takich programów. Jest to ulga na start, mały ZUS i mały ZUS Plus. Na czym polegają i kiedy można z nich skorzystać?

Ulga na start

Jednym z ułatwień dla początkujących przedsiębiorców jest ulga na start, dzięki której przez 6 miesięcy płacisz tylko składkę zdrowotną. Musisz jednak spełnić łącznie następujące warunki:

• rozpoczynasz działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmujesz ją ponownie po 60 miesiącach od jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia,
• nie prowadzisz działalności dla byłego pracodawcy, na rzecz którego przed rozpoczęciem działalności (w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym) wykonywane były czynności, które wchodzą teraz w zakres Twojej działalności.

Mały ZUS

24 miesiące – przez taki okres możesz płacić obniżone składki ZUS. To duże ułatwienie dla osób, które dopiero rozpoczynają swoją działalność. Co ważne, mały ZUS plus przysługuje w cyklach obejmujących 5 lat: 3 lata preferencyjnego ZUS-u i 2 lata przerwy. 

Niższe składki na ubezpieczenia społeczne możesz płacić, jeśli spełniasz następujące warunki:

• w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie była prowadzona przez Ciebie żadna inna działalność gospodarcza;
• w ramach własnej działalności gospodarczej nie świadczysz na rzecz byłego pracodawcy takich samych usług jak na etacie; dotyczy to pracodawcy, który Cię zatrudniał Cię na podstawie umowy o pracę w tym samym roku, w którym działalność została przez Ciebie założona lub w roku ją poprzedzającym.

Mały ZUS Plus

Mały ZUS Plus to możliwość opłacania obniżonych składek na ubezpieczenia społeczne przez maksymalnie 36 miesięcy, w ciągu kolejnych 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej. Aby skorzystać z tej ulgi, musisz spełnić dwa kluczowe warunki:

• Twoje przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej przez cały poprzedni rok kalendarzowy nie przekroczyły 120 000 zł. W przypadku prowadzenia działalności przez część roku, próg ten jest proporcjonalnie niższy.
• Twoja działalność gospodarcza w poprzednim roku kalendarzowym była prowadzona przez nie mniej niż 60 dni kalendarzowych.

Zwolnienia ze składek

Są sytuacje, w których w ogóle nie musisz opłacać składek. Jest to możliwe wtedy, gdy prowadzisz działalność bez rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). A możesz to zrobić, jeśli:

• Twój przychód w żadnym miesiącu nie przekracza 75% minimalnego wynagrodzenia (w 2025 r. limit ten wynosi 3499,50 zł),
• w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie była przez Ciebie prowadzona żadna działalność gospodarcza.

W takiej sytuacji nie obejmują Cię jednak ubezpieczenia – ani społeczne, ani zdrowotne.

Kto nie może skorzystać z preferencyjnych składek ZUS?

Wiesz już, dla kogo preferencyjne składki ZUS są dostępne. Kto nie może z nich skorzystać? Wyłączenie obejmuje: 

• osoby współpracujące z podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą (małżonkowie, dzieci własne i przysposobione, rodzice i macochy/ojczymowie, osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym), 
• osoby wykonujące działalność na rzecz byłego pracodawcy (w tym samym roku kalendarzowym i w roku poprzedzającym rozpoczęcie działalności; w zakresie, w jakim wykonywały czynności na rzecz pracodawcy),
• wspólników spółek jawnych, komandytowych i partnerskich.

Warto dodać, że osoby współpracujące zawsze opłacają składki od kwoty nie niższej od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Wysokość preferencyjnych stawek ZUS dla działalności gospodarczej

Niższe składki na ubezpieczenia społeczne oblicza się od zadeklarowanej kwoty, jednak nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Z kolei składki na ubezpieczenie zdrowotne obliczane są na zasadach ogólnych – od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. 

W Polsce mamy sporo tzw. wyłączeń przedmiotowych, czyli grup osób lub firm, które mimo spełnienia opisanych przez nas przesłanek, nie będą mogły korzystać z preferencyjnych składek. Zanim zatem zarejestrujesz firmę, koniecznie sprawdź, czy niższe stawki na pewno Ci przysługują!

Jak długo można korzystać z preferencyjnego ZUS-u?

Okres korzystania z preferencyjnych składek ZUS jest ściśle określony w Ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Jeśli rozpoczynasz działalność gospodarczą, możesz skorzystać z następującej ścieżki ulg:

1. Ulga na start – trwa przez pierwsze 6 miesięcy prowadzenia działalności i w tym okresie możesz płacić tylko składkę zdrowotną. Okres ten nie wlicza się do emerytury i renty.
2. Preferencyjne składki ZUS – obowiązują przez okres 24 miesięcy, kiedy to podstawa wymiaru składek wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia (od 2025 roku: 1399,80 zł).

Co ważne, zawieszenie działalności nie przerywa biegu 24 miesięcy preferencyjnych składek. Okres ulgi liczy się od pierwszego dnia następnego miesiąca, jeśli działalność rozpoczęto w trakcie miesiąca. Po zakończeniu preferencyjnego ZUS-u możesz przejść na mały ZUS plus (o ile spełniasz warunki) lub na standardowe składki.