Amortyzacja samochodu w przedsiębiorstwie – stawki, metody, limity

Wielu przedsiębiorców ma w swoich firmach pojazdy i może w związku z tym skorzystać z różnych modeli finansowania. Jeśli zdecydujesz się na zakup samochodu i wprowadzenie go do ewidencji środków trwałych, zyskasz możliwość ujęcia amortyzacji w kosztach podatkowych prowadzonego przedsiębiorstwa. Odpowiednia metoda amortyzacji sprawi, że będziesz w stanie dostosować sposób rozliczenia do indywidualnego przypadku. Poznaj różne modele finansowania pojazdów firmowych i dowiedz się, co to jest amortyzacja samochodu i jakie formy może przybrać.

Na czym polega amortyzacja samochodu?

Wszystkie środki trwałe wykorzystywane w przedsiębiorstwie z biegiem czasu zużywają się i tracą wartość. Tego rodzaju koszt prowadzenia działalności może być odliczony od dochodu jako amortyzacja środka trwałego. Samochód wprowadzony do ewidencji środków trwałych – zarówno osobowy, jak i inny – umożliwia wobec tego dokonywanie odpisów amortyzacyjnych.

Samochód, który wchodzi w skład majątku przedsiębiorstwa, jest uważany za środek trwały, tak samo jak wiele innych urządzeń czy maszyn wykorzystywanych w firmie. Z jego tytułu mogą być również dokonywane odpisy amortyzacyjne. 

Kwestię amortyzacji środków trwałych szczegółowo opisuje art. 32 Ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości. Zgodnie z nim polega ona na systematycznym i planowym rozłożeniu wartości początkowej środka trwałego na ustalony okres amortyzacji. Jego rozpoczęcie nie może przy tym nastąpić wcześniej niż przyjęcie środka trwałego, a zakończenie ma miejsce, jeżeli suma odpisów amortyzacyjnych zrówna się z wartością początkową albo środek trwały zostanie zlikwidowany czy sprzedany. Jak to wygląda w praktyce? 

Jeżeli wprowadzisz pojazd do ewidencji środków trwałych, masz prawo do stopniowego odliczania ustalonej części jego wartości i zaliczania tych odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodu. Jest kilka modeli tych odliczeń uzależnionych m.in. od stanu samochodu (nowy czy używany), wartości, przeznaczenia i sposobu korzystania z pojazdu. Oczywiście nadal masz także możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodu wydatków związanych z eksploatacją, takich jak wydatki na paliwo czy ubezpieczenie. W zależności od sposobu wykorzystania samochodu zaliczysz w koszty całość wydatku lub 75% wartości netto plus połowę nieodliczonego VAT-u.

Jakie korzyści może dać Ci amortyzacja? Przede wszystkim pozwoli Ci uzyskać spore oszczędności rozłożone na dłuższy okres użytkowania pojazdu – choć w niektórych przypadkach możliwe będzie rozliczenie jednorazowe.

Kiedy można dokonać amortyzacji samochodu?

Art. 22a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje dodatkowe warunki, które musi spełnić pojazd i każdy inny środek trwały, aby możliwe było dokonywanie odpisów amortyzacyjnych. Amortyzowany przedmiot powinien:

• stanowić własność lub współwłasność podatnika, 
• być nabyty lub wytworzony we własnym zakresie, 
• być kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania, 
• być przeznaczony do użytku przez okres dłuższy niż rok, 
• być wykorzystywany na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą lub oddany do używania na podstawie np. umowy najmu czy dzierżawy. 

Aby amortyzacja była możliwa, musisz być formalnym właścicielem pojazdu. Nie zastosujesz odpisów, jeżeli np. korzystasz z leasingu operacyjnego czy wynajmu długoterminowego. 

W jaki sposób zamortyzować samochód?

Aby możliwe było dokonywanie odpisów amortyzacyjnych, przede wszystkim musisz wpisać pojazd do ewidencji środków trwałych przedsiębiorstwa. W dniu przyjęcia środka trwałego należy również prawidłowo określić metodę amortyzacji, stawkę oraz okres. Przepisy wskazują także, że konieczna jest okresowa weryfikacja, czy uwarunkowania nie uległy zmianie, a więc również, czy nie powinien zmienić się sposób określania odpisów amortyzacyjnych.

Metody amortyzacji samochodu w przedsiębiorstwie

Amortyzacja może przybrać różne formy. Najpopularniejsza i najprostsza jest amortyzacja liniowa, która pozwala na dokonywanie odpisów amortyzacyjnych o stałej wysokości przez cały okres amortyzacji. Istnieją jednak alternatywy pozwalające skrócić okres amortyzacji, a więc również zwiększyć wartość odpisów i szybciej ująć w kosztach wartość początkową zakupionego samochodu. 

Metoda liniowa i liniowa przyspieszona

Amortyzacja samochodu osobowego użytkowanego w firmie najczęściej przybiera postać liniową. Roczna stawka wynosi w tym przypadku 20%, co oznacza, że właśnie taką część wartości początkowej możesz odliczyć w ciągu jednego roku. Wobec tego łączny okres amortyzacji wynosi 5 lat, a odpisy rozkładają się równomiernie. Możesz zacząć stosować odpisy amortyzacyjne od początku miesiąca następującego po tym, w którym auto zostało ujęte w ewidencji środków trwałych.

W określonych przypadkach dostępna jest również przyspieszona amortyzacja samochodu, czyli metoda liniowa przyspieszona. W jej ramach zgodnie z art. 22i Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych możliwe jest skorzystanie z wyższej stawki i skróconego czasu amortyzacji. W tym celu należy zastosować odpowiedni współczynnik, biorąc pod uwagę maksymalny współczynnik wynoszący 1,4. W takim scenariuszu stawka wyniesie 28%, a okres amortyzacji ulegnie skróceniu do 3 lat i 7 miesięcy. Ustawodawca podaje dwa kryteria uprawniające do skorzystania z przyspieszonej amortyzacji: 

• pojazd jest wykorzystywany bardziej intensywnie w porównaniu z przeciętnymi warunkami;
• pojazd wymaga szczególnej sprawności technicznej.

Zwróć uwagę, że to na przedsiębiorcy spoczywa obowiązek prawidłowego określenia metody amortyzacji i współczynnika. Metoda przyspieszona znajdzie zastosowanie np. jeżeli w ramach funkcjonowania przedsiębiorstwa poruszasz się samochodem w trudnym terenie czy wykorzystujesz go w wymagających pracach, powodujących zwiększone zużycie pojazdu.

Pamiętaj, że konieczne będzie regularne weryfikowanie zasadności stosowania podwyższonego współczynnika. Jeżeli np. zmieni się charakter użytkowania pojazdu, konieczne będzie jego obniżenie.

Indywidualna metoda amortyzacji pojazdu

Powyższe dwie metody wykorzystasz w stosunku do standardowych, nowych pojazdów wprowadzonych do majątku firmy. Auta używane lub ulepszane mogą zostać objęte jeszcze korzystniejszym rodzajem amortyzacji, czyli amortyzacją indywidualną. Zasady określania indywidualnych stawek amortyzacyjnych znajdują się w art. 22j Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z nim okres amortyzacji środków transportu, w tym samochodów osobowych, nie może być krótszy niż 30 miesięcy, czyli 2 lata i 6 miesięcy. Co kryje się pod pojęciem ulepszenia? Ustawodawca wskazuje, że dotyczy to środków trwałych, w przypadku których przed wprowadzeniem ich do ewidencji podatnik poniesie koszty w wysokości co najmniej 20% ich wartości początkowej. 

Amortyzacja samochodu używanego

Jak widzisz, co do zasady amortyzacja samochodu używanego może być wyjątkowo korzystna. Jeżeli zastosujesz indywidualną metodę amortyzacji, w ciągu roku odliczysz nawet 40% wartości początkowej pojazdu. 

Zwróć również uwagę, że ustawa określa dosyć precyzyjnie, jakie warunki musi spełnić środek trwały, aby być uznanym za używany: konieczne jest udowodnienie, że przed nabyciem pojazd był wykorzystywany przez inny podmiot przynajmniej przez okres 6 miesięcy. Jeżeli był więc użytkowany przez krótszy czas, niemożliwe będzie zastosowanie stawki indywidualnej (chyba że zdecydujesz się na jego ulepszenie).

Jednorazowa amortyzacja samochodu

W niektórych przypadkach możliwe jest zastosowanie amortyzacji jednorazowej, czyli rozliczenie całej wartości początkowej w ramach jednego odpisu amortyzacyjnego lub zaliczenie zakupu do kosztów uzyskania przychodu bez konieczności jego wprowadzania do ewidencji środków trwałych. Limit wartości środka trwałego, który może być rozliczony w taki sposób, wynosi 10 000 zł (netto w przypadku czynnych podatników VAT, brutto, jeżeli korzystasz ze zwolnienia). Jeżeli więc kupisz auto osobowe, które spełnia to podstawowe kryterium, nie musisz rozkładać amortyzacji na dłuższy okres, ale możesz to oczywiście zrobić.

Większe możliwości oferuje jednorazowa amortyzacja samochodu ciężarowego. W przypadku małych podatników (przychody ze sprzedaży brutto w poprzednim roku powinny być niższe niż równowartość 2 000 000 euro) oraz przedsiębiorców rozpoczynających działalność, możliwe jest skorzystanie z amortyzacji jednorazowej w ramach pomocy de minimis. Wtedy roczny limit jednorazowej amortyzacji wynosi 50 000 euro. Co ważne: z tej formy wsparcia przedsiębiorców wyłączone są samochody osobowe.

Leasing a amortyzacja samochodu

Jak widzisz, podstawowym wymogiem w kontekście amortyzacji jest fakt posiadania pojazdu. Nie możesz więc dokonywać odpisów amortyzacyjnych w przypadku leasingu operacyjnego – w takim scenariuszu do zastosowania odpisów amortyzacyjnych uprawniony jest leasingodawca, który jest również formalnym właścicielem leasingowanych samochodów. Możliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych oferuje jednak leasing finansowy.

Innym zagadnieniem jest wykup samochodu z leasingu a amortyzacja. Jeżeli zdecydujesz się na wykupienie pojazdu użytkowanego wcześniej w ramach leasingu, zachowujesz prawo do dokonywania odpisów amortyzacyjnych w późniejszym czasie. Na określenie wartości początkowej wpływ będzie miała przede wszystkim kwota wykupu. Jeżeli będzie wynosiła mniej niż 10 000 zł, możesz rozliczyć ten wydatek jednorazowo, w przeciwnym razie konieczne będzie wprowadzenie go do ewidencji środków trwałych i stosowanie odpisów amortyzacyjnych. Zwróć jednak uwagę, że nie możesz zastosować metody indywidualnej, jeżeli pojazd był wykorzystywany wcześniej w Twojej firmie.

Ile wynoszą limity przy amortyzacji pojazdu?

Odpisy amortyzacyjne od wartości wyższych od tych limitów nie mogą być zaliczone jako koszty podatkowe. 

Jak obliczyć amortyzację samochodu w firmie?

Aby obliczyć amortyzację, przede wszystkim musisz ustalić wartość początkową pojazdu oraz określoną stawkę amortyzacji, która wskaże, jaką część wartości możesz rozliczać w ujęciu rocznym. Następnie, aby dowiedzieć się, ile wyniesie miesięczny odpis, otrzymaną wartość należy podzielić przez 12 (liczba miesięcy). Przypomnijmy, że stawka amortyzacji dla samochodów osobowych w metodzie liniowej wynosi:

• standardowa metoda liniowa: 20%;
• metoda liniowa przyspieszona: do 28%;
• metoda indywidualna: do 40%.

Przykładowo: jeśli wprowadzasz do ewidencji środków trwałych nowy samochód osobowy o wartości 100 000 zł, zastosowanie ma metoda liniowa. W związku z tym rocznie możesz odliczyć 20 000 zł (20% x 100 000 zł), a miesięczny odpis wyniesie 1666,67 zł.