Mała firma z klimatem. 10 kwestii, które musisz uwzględnić, kiedy zakładasz biznes

Założenie własnej firmy to wielki krok – szansa na spełnienie marzenia o swoim biznesie i okazja do tego, by stać się kowalem własnego losu. Jednak we współczesnym świecie w biznesie nie chodzi tylko o stawianie na siebie – żeby przynosić zyski, Twoje usługi muszą również odpowiadać na potrzeby klientów. A współczesny konsument chce wydawać pieniądze odpowiedzialnie. Dlatego planując strategię rozwoju nowej firmy warto zadać sobie pytanie o to, jak jej działalność będzie oddziaływać na społeczeństwo. Coraz ważniejsza jest tu odpowiedzialność klimatyczna, czyli świadomość wpływu danego biznesu na klimat i środowisko przyrodnicze. 

Potwierdzają to różne badania. Na przykład według raportu „2023 Buying Green Report”, przeprowadzonego przez Trivium Packaging¹, 82 proc. konsumentów z różnych grup wiekowych z całego świata jest gotowych płacić więcej za zrównoważone opakowania, co stanowi to wzrost o 4 punkty procentowe względem 2022 roku. Natomiast pokolenie Z jest w tej kwestii jeszcze bardziej zdeterminowane – aż 90 proc. badanych deklaruje taką gotowość. 

Eko nie tylko dla wielkich firm

Zrównoważone opakowania to jedynie przykład, jednak ten trend jest o wiele szerszy. Wielkie firmy nie mają już wyjścia, do odpowiedzialności klimatycznej zmuszają je nie tylko presja konsumencka, ale również regulacje prawne. W Unii Europejskiej wszystkie duże przedsiębiorstwa i spółki notowane na unijnych rynkach, które zatrudniają co najmniej 500 osób, a ich roczne przychody przekraczają 170 mln zł, od 2017 roku były (na mocy dyrektywy NFRD) zobowiązane do sporządzania raportu niefinansowego ze swojej działalności. W jego zakres wchodził opis wpływu na społeczeństwo, środowisko i ład korporacyjny, znany jako ESG (z ang. Environmental, Social, Governance), czyli prawne zobowiązanie do mierzenia i transparentnego komunikowania tego, jak działalność danej instytucji wpływa m.in. na klimat i środowisko. Raportowanie ESG służy także do przekazywania informacji o tym, w jaki sposób dany biznes dąży do zniwelowania swojego negatywnego wpływu na środowisko i jak podwyższa standardy społeczne swojej działalności (chodzi tu na przykład o działania na rzecz równouprawnienia w firmie). 

Warto zwrócić jednak uwagę, że globalnie biznes bezpośrednio lub pośrednio wpływa na około 70 proc. wszystkich emisji gazów cieplarnianych. Dlatego dziś presja na mierzenie wpływu na środowisko i klimat zaczyna dotyczyć coraz większej liczby firm, także tych mniejszych. Z tego powodu w styczniu 2023 roku weszła w życie Dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), czyli akt prawny regulujący kwestie sprawozdawczości niefinansowej w Unii Europejskiej, w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw. Nowe przepisy precyzyjniej niż dotychczas określają sposób mierzenia odpowiedzialności klimatycznej przedsiębiorstw, a także poszerzają zakres raportowanych danych. W swoich raportach firmy będą musiały zawrzeć informacje o aspektach związanych z klimatem, bioróżnorodnością, ochroną wód i powietrza oraz o kwestiach  społecznych, takich jak prawa człowieka, ład korporacyjny, warunki pracy i relacje z dostawcami. Ponadto wymóg raportowania niefinansowego rozszerza się względem poprzednich przepisów i dotyczy większego katalogu firm. Podczas gdy przed wprowadzeniem dyrektywy musiało to robić około 12 tys. firm w UE, dziś jest to około 50 tys. W Polsce konieczność raportowania dotyczyć będzie ok.  12 tys. przedsiębiorstw. Przepisy te zaczną obowiązywać  z początkiem 2024 roku. 

Odpowiedzialność klimatyczna staje się więc wymogiem prawnym dla coraz większej liczby podmiotów. Większość firm, także tych małych i mikroprzedsiębiorstw, spotyka się z rosnącymi oczekiwaniami społecznymi dotyczącymi wpływu ekologicznego. Dodatkowo coraz częściej pytane są o ślad węglowy i strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych przez swoich partnerów biznesowych. Ten trend to nie jedynie zwykła moda, ale pragmatyzm. Jeśli dana firma miałaby na przykład ponieść dodatkowe koszty lub liczyć się ze stratami wizerunkowymi za to, że jej działalność wiąże się z wysokimi emisjami gazów cieplarnianych, to nic dziwnego, że od swoich podwykonawców zaczyna oczekiwać świadomego redukowania śladu węglowego. Przykładowo, jeśli wielki koncern spożywczy deklaruje zmniejszenie emisji dwutlenku węgla związanych z transportem towarów o 20 proc. w ciągu najbliższych kilku lat, to w nieunikniony sposób wybierze dostawców, którzy mogą zaoferować mu niskoemisyjne usługi transportowe. Takie praktyki mają już miejsce wśród tego typu firm działających na polskim rynku. 

Nowoczesne myślenie o ochronie środowiska

Kierunek, w jakim zmienia się otoczenie biznesowe w UE sprawia, że nie sposób myśleć o rozwoju firmy, ignorując kwestie odpowiedzialności klimatycznej. Jeśli chcesz uwzględnić wpływ Twojego biznesu na klimat i środowisko, warto będzie podzielić to zagadnienie na dwa kluczowe obszary. 

Pierwszy to odpowiedzialność środowiskowa wobec planety i ludzi, w tym konsumentów. W dobie kryzysu bioróżnorodności, a także zagrożenia niesionego przez zmianę klimatu, niektóre inwestycje stopniowo stają się coraz mniej sensowne. Przykładowo, współczesny konsument nie chce, by jego ulubiona czekolada powstawała kosztem ostatnich siedlisk orangutanów w lasach deszczowych, które wycina się pod plantacje oleju palmowego lub kosztem dobrostanu pracujących przy jego produkcji rolników. To oznacza, że klienci niechętnie wybiorą produkt powstający takim nakładem społecznym i ekologicznym. Trend ten dotyczy także polskich konsumentów. Świadczy o tym na przykład rosnąca w naszym kraju popularność certyfikatu Fairtrade², który przyznawany jest globalnie firmom dbającym o zachowanie standardów pracy rolników i nie opierających swojego modelu biznesowego na wyzysku środowiska naturalnego. 

Drugim obszarem jest odpowiedzialność firmy wobec partnerów biznesowych. W tym kontekście warto pamiętać, że banki, firmy ubezpieczeniowe, fundusze private equity i fundusze emerytalne coraz mniej chętnie finansują inwestycje o negatywnym wpływie na środowisko, a coraz częściej tzw. zielone inwestycje. Na przykład według danych UN Global Compact w 2022 roku, wolumen zrównoważonych obligacji osiągnął 965 miliardów dolarów i względem 2020 roku wzrósł o 80 proc³. Dotyczy to również innych form finansowania inwestycji i ich ubezpieczenia. Co to oznacza dla firm? Że jeśli chcą się rozwijać i pozostać wiarygodnym partnerem biznesowym, muszą liczyć się z tym, że ignorowanie kwestii klimatycznych będzie coraz bardziej utrudniać im pozyskiwanie finansowania i ubezpieczenia, a zatem zmniejszać ich konkurencyjność.

Ekoodpowiedzialność w praktyce

Czym konkretnie może się przejawiać działalność firmy, która traktuje swój wpływ na klimat i środowisko odpowiedzialnie? Może być to bardzo wiele różnych działań, z których liczne nie są wyłącznie domeną globalnych gigantów. Jeśli mamy na to wpływ, możemy kupować energię odnawialną do zasilania działania przedsiębiorstwa albo zainwestować we własne odnawialne źródła energii, takie jak fotowoltaika. Taką praktyką może być również przeciwdziałanie marnotrawstwu surowców (na przykład poprzez ich powtórne wykorzystanie, optymalizację procesów produkcyjnych czy choćby segregację odpadów). Jeśli nasza firma produkuje towary – możemy wybrać zrównoważone surowce (o niższym śladzie węglowym czy wodnym niż ich odpowiedniki) lub już na etapie projektowania zadbać o to, by możliwe było ich powtórne wykorzystanie lub przetworzenie. W ekologicznej rewolucji może pomóc także nowoczesna technologia, jak automatyczne rozwiązania pozwalające na oszczędzanie światła, wody czy energii w biurach.

Zielone początki

Co ważne, motywatorem do tych zmian nie powinny być wyłącznie proekologiczne regulacje. Warto wyprzedzać trendy legislacyjne, ponieważ rosnąca świadomość społeczna związana z wpływem biznesu na klimat to wspomniane już rosnące wymagania konsumenckie. To również coś niezwykle ważnego dla początkującego przedsiębiorcy – szansa na zbudowanie przyszłościowego biznesu poprzez wybór mądrej strategii rozwoju oraz perspektywa długofalowych oszczędności. 

Zielona strategia nowej firmy to niekoniecznie przykry obowiązek. Dlaczego? Ponieważ zdecydowanie łatwiej jest te kwestie zaplanować na początku biznesu, niż wprowadzać modyfikacje w procesy, już w trakcie działalności. Na przykład jeśli już na etapie budowy siedziby dla firmy, przedsiębiorca bierze pod uwagę rozwiązania takie jak kogeneracja energii i prądu, efektywne chłodzenie i ogrzewanie, termomodernizacja itp., ma szansę na utrzymanie niskich kosztów utrzymania budynku. Dużo trudniej wprowadzać takie rozwiązania w już istniejącej infrastrukturze. Można sobie wyobrazić, że także nasza firma może działać jak nowocześnie zaplanowany ekologiczny i oszczędny budynek lub być energetyczno-ekologicznym wampirem, chłonącym środki finansowe i zasoby oraz wymagającym ciągłego dostosowywania do zmieniających się regulacji. 

10 kluczowych ekowskazówek dla początkującego przedsiębiorcy

Choć szczegółowe rozwiązania dla firmy z zakresu odpowiedzialności ekologicznej i klimatycznej muszą być dopasowane do specyfiki Twojej firmy, to poniżej wskazujemy kluczowe obszary, na które warto w tym kontekście zwrócić uwagę. W każdej firmie przynajmniej część z tych wskazówek okaże się przydatna przy planowaniu jej działalności.

1. Analiza cyklu życia produktu: Przemyśl, w jaki sposób Twój produkt jest wytwarzany, pakowany, transportowany i użytkowany. Zrozumienie całego cyklu życia produktu pozwoli zidentyfikować obszary, w których można wprowadzić bardziej zrównoważone praktyki. 
2. Wybór surowców: Staraj się wybierać surowce pochodzące z odnawialnych źródeł, o niskim śladzie węglowym i wodnym oraz minimalnym wpływie na środowisko. 
3. Efektywność energetyczna: Zainwestuj w technologie i urządzenia, które są energooszczędne. Optymalnie byłoby zaplanować wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, takich jak moduły fotowoltaiczne. Warto rozważyć technologie jak kogeneracja albo trigeneracja.
4. Zarządzanie odpadami lub szerzej - założenia gospodarki cyrkularnej: Opracuj strategię minimalizacji i efektywnego zarządzania odpadami. Możesz przemyśleć ponowne wykorzystanie, recykling i kompostowanie.
5. Zrównoważone opakowania: Wybierz opakowania, które są minimalnie szkodliwe dla środowiska, nadają się do recyklingu lub są biodegradowalne. 
6. Transport i logistyka: Znajdź sposoby na ograniczenie emisji CO2 związanej z transportem swoich produktów. Może to obejmować optymalizację tras, wybór bardziej ekologicznych środków transportu lub nawet lokalną dystrybucję. Dodatkowo można starać się wyeliminować "puste przebiegi" samochodów ciężarowych i łączyć różne załadunki (o ile nie są to towary niebezpieczne i pozwala na to specyfikacja). Warto dążyć do elektryfikacji floty samochodowej. 
7. Edukacja konsumentów: Informuj swoich klientów o ekologicznych aspektach Twoich produktów oraz o tym, jak mogą przyczynić się do ochrony klimatu poprzez odpowiedzialne korzystanie z produktów. W procesie tym uważaj na greenwashing, czyli nierzetelne, zakłamane reklamowanie produktów czy usług jako zielonych, podczas gdy w rzeczywistości takie nie są. Więcej o tak zwanej “eko–ściemie”, czyli ekologiczne mydleniu oczu klientów i partnerów przeczytasz tutaj. 
8. Współpraca z dostawcami: Współpracuj tylko z dostawcami, którzy podzielają Twoje wartości związane z odpowiedzialnością klimatyczną i ekologią.  
9. Licz, monitoruj i raportuj: Wprowadź system liczenia, monitorowania oraz raportowania śladu węglowego i firmy, a nawet poszczególnych produktów. Regularnie raportuj swoje postępy do odpowiednich organizacji. Więcej o tym znajdziesz tutaj.
10. Innowacje i badania: W miarę możliwości wspieraj innowacje mające na celu poprawę ekologiczności produkcji oraz opracowywanie nowych rozwiązań, które mogą mieć pozytywny wpływ na środowisko. 

Firmy usługowe powinny pomyśleć dodatkowo o rozwiązaniach takich jak:

• Zielone biuro lub praca zdalna: Jeśli to możliwe, dokładnie zapoznaj się z danymi dotyczącymi źródeł energii w wynajmowanym budynku czy biurze. Staraj się wybierać nieruchomości, które opierają swój system energetyczny o OZE. Rozważ umożliwienie pracownikom pracy zdalnej. To pomaga zmniejszyć emisje związane z dojazdami do pracy.
• Ograniczenie papieru: Dąż do minimalizacji zużycia papieru poprzez cyfrowe dokumenty, e-faktury i komunikację online z klientami. 
• Zielone technologie: Rozważ inwestycję w technologie poprawiające efektywność energetyczną, takie jak inteligentne termostaty czy panele słoneczne. 

Pamiętaj, że proces wdrażania zrównoważonych praktyk powinien być stopniowy. Ważne jest, aby podejść do tego z długofalowym planem i dążyć do ciągłego doskonalenia, w miarę naszych możliwości redukując negatywny wpływ na środowisko. Nie zniechęcaj się, jeśli nie wszystkie rozwiązania, które dziś stosujesz są “zielone”. Nawet małe działania mogą przyczynić się do poprawy stanu środowiska, wzrostu świadomości, a jednocześnie przyciągnąć partnerów biznesowych oraz klientów, którzy cenią sobie firmy odpowiedzialne klimatycznie. Pamiętaj też, że każde naprawdę zielone rozwiązanie w Twojej firmie to powód do dumy – warto się nim pochwalić, żeby zdobyć szczere uznanie konsumentów, poprawić konkurencyjność klimatyczną i dzielić się dobrymi praktykami z innymi. 

¹ https://pap-mediaroom.pl/biznes-i-finanse/wedlug-najnowszych-danych-konsumenci-na-calym-swiecie-coraz-czesciej-wybieraja-0

² https://www.fairtrade.org.pl/wp-content/uploads/2021/08/2021-PL-Badanie-konsumenckie-Fairtrade-GlobeScan.pdf

 ³ https://ungc.org.pl/wp-content/uploads/2023/06/Zielone-Finanse-w-Polsce-2023.pdf