Jak obliczyć koszt produktu? Oto co musisz wiedzieć!

Określanie wartości produktów lub usług to czynnik decydujący o rentowności całego projektu. Potrafi on jednak sprawić problem nawet doświadczonym przedsiębiorcom. Zastanawiasz się, jak ustalić ceny z uwzględnieniem kluczowych czynników? Spokojnie, pomożemy Ci! Z tego artykułu dowiesz się, jak obliczyć koszt wytworzenia produktu lub faktyczne koszty usługi.

Zapewne doskonale wiesz, że obowiązująca w każdym biznesie zasada jest prosta: jeśli chcesz odnieść zysk, to Twój dochód ze sprzedaży musi być wyższy od poniesionych kosztów. Zanim określisz marżę czy przeprowadzisz kalkulację potencjalnych przychodów, musisz skrupulatnie oszacować koszty wytworzenia albo pozyskania produktu lub oferowanej usługi.

Rzecz jasna w rachunkowości istnieje kilka sposobów na określenie tego wskaźnika. Niezależnie od branży i charakterystyki konkretnej firmy pewne elementy nie ulegają przy tym zmianie. Zanim przystąpisz do działania, uporządkuj wszystkie informacje, które mogą wpływać na całkowity koszt, jaki poniesiesz.

Jak obliczyć koszt wytworzenia produktu?

Jednostkowy koszt wytworzenia produktu możesz określić, stosując tzw. kalkulację podziałową. Owszem, brzmi to nieco tajemniczo, ale spokojnie: tak naprawdę obliczenie kosztu nie powinno sprawić Ci większych problemów.

Na początek przyda Ci się znajomość trzech głównych odmian tej kalkulacji. Należą do niej:

• kalkulacja podziałowa prosta: skorzystasz z niej, jeśli Twoja firma specjalizuje się w produkcji jednego rodzaju wyrobów, na przykład klawiatur komputerowych. Aby obliczyć współczynnik, musisz podzielić poniesione w wybranym okresie koszty przez liczbę wyprodukowanych wyrobów;
• kalkulacja podziałowa ze współczynnikami: przyda Ci się, jeśli w analizie chcesz uwzględnić więcej wyrobów, które są produkowane z wykorzystaniem tych samych zasobów czy urządzeń, na przykład różnego rodzaju drzwi (wejściowe, balkonowe, wewnętrzne). W tym przypadku musisz ustalić współczynniki odnoszące się do konkretnych rodzajów produkcji;
• kalkulacja podziałowa fazowa (określana również jako kalkulacja procesowa): to nieco bardziej skomplikowane zagadnienie, ale i w tym przypadku na pewno świetnie sobie poradzisz. Warto jednak wiedzieć, że fazowa dzieli się dodatkowo na półfabrykatową (jeżeli rezultatem kolejnych faz produkcyjnych jest wytworzenie półfabrykatu) oraz bezpółfabrykatową.

Pierwszym krokiem, jaki musisz wykonać, będzie wybór optymalnego sposobu obliczeń, który wynika przede wszystkim z charakteru produkcji i procesów zachodzących w Twoim przedsiębiorstwie. Na poniższym przykładzie wytłumaczymy Ci, jak obliczyć koszt jednostkowy.

Załóżmy, że Twoja firma zajmuje się produkcją noży. W analizowanym przedziale czasowym udało Ci się wyprodukować 2000 szt. noży, co kosztowało 200 000 zł. Koszt produkcji jednego noża wyniósł Cię 100 zł. Proste, prawda? Niestety nie zawsze rachunki będą takie proste.

Sytuacja komplikuje się, jeśli pod uwagę weźmiesz również pewną liczbę produktów niezakończonych. W takiej sytuacji Twoja firma poniosła przecież określone wydatki i zużyła materiały, a jednak nie są to pełnoprawne produkty gotowe do sprzedaży. Jak możesz je rozliczyć?

Musisz pamiętać o tym, że jednostkowy koszt wytworzenia produktu niezakończonego przelicza się procentowo w stosunku do kosztu wytworzenia produktu gotowego. Kolejnym krokiem, jaki wykonasz, powinno być zsumowanie salda produktów niezakończonych na początku i końcu analizowanego okresu, na przykład kwartału.

Uprośćmy to nieco. Jeżeli Twoja firma przygotowała 1800 szt. noży oraz 200 szt. produktów gotowych w 50%, jednostka będzie kosztować 105,26 złotych. Już rozumiesz, jak to działa? W biznesie każdy grosz się liczy. To, że nie wszystkie Twoje produkty zostały wprowadzone do obiegu, nie oznacza, że nie wpłynęły one na kondycję finansową Twojego biznesu.

Jak obliczyć koszt produktu – co wchodzi w skład kosztów?

Produkcja to tylko jeden z wielu wydatków, jakie poniesiesz w toku wprowadzania końcowego produktu na rynek. Jeśli chcesz otrzymać miarodajny wynik, konieczne uwzględnij wszystkie czynniki, jakie składają się na dany proces. Te zależą od struktury Twojej firmy czy miejsca, w którym prowadzisz działalność.

Pamiętaj też o tym, że koszty wytworzenia są w Polsce zdefiniowane w przepisach prawnych. Najważniejszym dokumentem jest tutaj ustawa o rachunkowości, a dokładniej artykuł 28 tego aktu prawnego. Zwróć uwagę na to, że zgodnie z literą prawa, koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem, a także uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu.

Do kosztów bezpośrednich możesz zaliczyć:

• wartość zużytych materiałów bezpośrednich,
• koszty pozyskania i przetworzenia,
• inne koszty poniesione w celu doprowadzenia produktu do postaci i miejsca, w jakich znajduje się w dniu wyceny.

Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu części kosztów pośrednich zaliczysz natomiast:

• pośrednie koszty produkcji,
• część stałych, pośrednich kosztów produkcji odpowiadających poziomowi tych kosztów, przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.

Zauważ też, że w ustawie wymienione są też koszty wydziałowe, będące pośrednimi kosztami produkcji. Możesz do nich zaliczyć:

• inne zużyte materiały,
• niezwiązane z produkcją koszty paliwa i energii,
• koszty wynagrodzenia przypadające na niezwiązane z produkcją stanowiska, w tym administrację i kierownictwo,
• amortyzację środków trwałych,
• koszty serwisu, remontów,
• czynsze, podatki, koszty dzierżawy, wynajmu,
• koszty ubezpieczeń.

Wycena produktu lub usługi na podstawie kosztów promocji, produkcji czy obsługi sprzedaży

Koszty związane z marketingiem, sprzedażą czy obsługą posprzedażową wielokrotnie przewyższają sam koszt produkcji. Czy wobec tego możesz uwzględniać je w kalkulacjach?

Wszystko zależy od celu wyliczeń. Inne założenia przyświecają bowiem kalkulacji wstępnej, która poprzedza rozpoczęcie produkcji i ma za zadanie oszacować sam koszt wytworzenia produktu przez Twoją firmę, a inne dotyczą kalkulacji wynikowej.

Zachęcamy Cię jednak, by poświęcić nieco czasu i uważnie przejrzeć te dane. To doskonałe źródło wiedzy o kondycji Twojego biznesu, które może znacznie uprościć oszacowanie wpływu kosztów pozaprodukcyjnych na wprowadzenie produktu na rynek. Kto wie, być może analiza takich informacji uchroni Cię przed „utopieniem” wielkich pieniędzy w nierentownym projekcie?

Na co należy zwrócić uwagę podczas obliczania kosztów produktów i usług?

Jak widzisz, obliczanie kosztu produktu nie jest trudne, mimo tego, że musisz wziąć pod uwagę wiele bardzo zróżnicowanych czynników. W związku z tym, podstawowym wyzwaniem, przed jakim stanie Twoja firma, będzie miarodajne uwzględnienie wszystkich wydatków związanych z wytworzeniem produktu, a także wprowadzeniem go na rynek i utrzymaniem posiadanych zasobów.

Wymaga to zachowania pewnej elastyczności. Wykorzystywane metody obliczeń muszą być także dostosowane do charakterystyki Twojej firmy i zachodzących w niej procesów.

Powróćmy na moment do analizowanego wcześniej przykładu, jednak tym razem zmieńmy nieco założenia. Wyobraź sobie, że Twoja firma specjalizująca się w produkcji noży poniosła koszty w wysokości 200 000 zł. Udało Ci się wyprodukować 500 noży dużych oraz 1500 noży małych, przy czym nakłady materiałów związane z produkcją noży dużych są o 50% wyższe.

W takiej sytuacji liczbę sztuk pomnóż przez współczynnik: 500*1,5 + 1500*1 = 2250. W związku z tym wyprodukowanie jednej umownej jednostki (mały nóż) kosztowało Cię 88,88 złotych. Jak obliczysz koszty produkcji dużego noża? Wystarczy, że pomnożysz tę wartość przez współczynnik, co daje sumę 133,35 złotych.

Oczywiście powyższe wyliczenia dotyczą produkcji i wdrażania na rynek towarów. Jak obliczysz koszt usługi? O ile oszacowanie stałych i zmiennych kosztów uzyskania przychodu (np. materiałów, wydatków związanych z transportem, energią) jest stosunkowo proste, często okazuje się, że najważniejszym komponentem, który jednocześnie najtrudniej wycenić, jest poświęcony czas oraz posiadana wiedza i umiejętności.

Pomocne w tym zakresie będą analiza rynku i dostosowanie swojej oferty do obowiązujących w branży standardów. Dobrze byłoby też, gdyby Twoja firma dysponowała rozpisaną stawką netto za każdą roboczogodzinę dla wszystkich pracowników. Znacznie ułatwi to pracę. Wierzymy, że Ci się uda i że skrupulatna analiza kosztów znacznie przybliży Cię do osiągnięcia sukcesu w biznesie!