Wczasy pod gruszą – czy muszą być wypłacane przez każdego pracodawcę?

Okres letni to czas, kiedy wielu Twoich pracowników udaje się na zasłużony urlop. Jednym ze sposobów na sfinansowanie wydatków na wakacyjne podróże są wczasy pod gruszą, czyli dodatkowe świadczenie pieniężne przysługujące niektórym pracownikom. Zachodzisz w głowę, czy każdy pracodawca jest zobowiązany do jego wypłacania? W tym artykule rozwiejemy wszelkie Twoje wątpliwości!

Wczasy pod gruszą, czyli dofinansowanie wypoczynku

Według badania przeprowadzonego na zlecenie Mondial Assistance, średni koszt wyjazdu wakacyjnego Polaków w 2023 roku wynosi 2254 zł/os. w przypadku urlopu w Polsce i 3971 zł/os. dla wycieczki poza granice kraju¹. Wczasy pod gruszą to popularna nazwa dofinansowania do wypoczynku, czyli świadczenia finansowego dla pracowników przebywających na urlopie wypoczynkowym. Są to dodatkowe środki, jakie może otrzymać pracownik poza wynagrodzeniem przysługującym mu za wolne dni. Oznacza to, że wypłata świadczenia nie wpływa na wysokość należnej wypłaty.

Jakie akty prawne regulują kwestie związane z wczasami pod gruszą? Kodeks pracy, który jest podstawowym źródłem praw i obowiązków pracowników oraz pracodawców, w żaden sposób nie porusza tematu dofinansowań do wypoczynku. Zapisy ustawowe znajdziemy w Ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS).

Czy wczasy pod gruszą są obowiązkowe?

Przechodząc do kwestii obligatoryjności wczasów pod gruszą, nieprzypadkowo wspominamy o ZFŚS i jego podstawie prawnej. Świadczenie to jest wypłacane ze środków zgromadzonych na właśnie na funduszu socjalnym, a do jego utworzenia zobligowani są tylko niektórzy pracodawcy.

Warto zaznaczyć, że nawet jeśli ustawa nakłada na Ciebie obowiązek założenia funduszu socjalnego, wczasy pod gruszą nie muszą być wypłacane. Zgromadzone na nim środki możesz wydatkować w inny sposób. Co więcej, gdy zdecydujesz się na oferowanie dofinansowania wypoczynku, pracownicy nie są zobligowani do pobierania go. Swoje dni wolne mogą rozdysponować w dowolny sposób, a także nie muszą wnioskować o wypłatę wczasów pod gruszą, nawet jeśli spełniają wszystkie warunki.

Pracownicy uprawnieni do otrzymania świadczenia

Ustawa o ZFŚS precyzuje również, dla kogo są wczasy pod gruszą. Według ustawodawcy, środki te przeznaczone są nie tylko dla zatrudnionych przez Ciebie pracowników, ale i dla:

• członków ich rodzin,
• byłych pracowników – oznacza to, że uprawnieni są także emeryci i renciści,
• rodzin byłych pracowników,
• wszystkich osób, którym umożliwiono korzystanie z funduszu na podstawie regulaminu.

Chociaż wczasy pod gruszą nazywane są dofinansowaniem do wypoczynku, wcale nie oznacza to, że pracownik musi wybrać się w podróż, aby móc ubiegać się o wypłatę świadczenia. Swoje dni wolne może wykorzystać na wyjazd krajowy lub zagraniczny o dowolnej długości, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby spędził urlop w domu. Wynika to z genezy wakacji pod gruszą, wprowadzonych w Polsce w czasach PRL-u. Zastrzyk gotówki miał zachęcić obywateli do samodzielnego organizowania wyjazdów wakacyjnych pod namioty, na działkę czy na wieś. Bez znaczenia jest także termin urlopu – można zaplanować go na miesiące letnie, ale i ferie zimowe, a także na inny, wybrany przez pracownika okres.

Ponadto prawodawca uzależnił wypłatę świadczenia od sytuacji życiowej pracownika, ustalanej na podstawie dochodów na osobę w rodzinie. Pozostałe warunki wczasów pod gruszą ustalasz Ty, czyli pracodawca, w regulaminie funduszu. Musisz jednak uwzględniać np. zakaz dyskryminacji. Nie możesz zatem stosować kryteriów dotyczących zajmowanego stanowiska, stażu pracy, wyników oceny okresowej czy wieku.

W większości wypadków pracodawcy określają jedynie minimalną długość urlopu wypoczynkowego, jaką należy wykorzystać, aby móc ubiegać się o wczasy pod gruszą. Ile dni wolnych powinno uprawniać do świadczenia? Zwykle jest to od 10 do 14 dni.

Pracodawca ustala też, co ile lat wczasy pod gruszą przysługują pracownikom. Niektóre zakłady pracy umożliwiają wnioskowanie o dofinansowanie co roku, inne np. co dwa lata. Opracowując regulamin funduszu, warto zastanowić się nad ograniczeniem częstotliwości wypłaty świadczenia, gdyż może to przełożyć się na jego wysokość.

Wysokość dofinansowania wypoczynku

Wiesz już, co to wakacje pod gruszą, czy pracodawca jest zobligowany do wypłacania świadczenia i jacy pracownicy są do niego uprawnieni. Pora omówić kwestie finansowe, czyli jak wysoka jest kwota wczasów pod gruszą. Ustawodawca nie określił, ile ma wynosić świadczenie. W przepisach zastrzegł jedynie, że jego wysokość jest uzależniona jedynie od kryterium dochodowego. 

Pracownik ubiegający się o wypłatę musi złożyć oświadczenie o swoich dochodach oraz zaświadczenie o zarobkach osób, z którymi tworzy wspólne gospodarstwo domowe. Jako pracodawca nie musisz zatem wypłacić wszystkim swoim pracownikom wczasów pod gruszą w tej samej kwocie. Masz możliwość samodzielnego wyznaczenia wysokości świadczenia oraz progów przyznawania.

Kiedy należy złożyć wniosek o dofinansowanie wypoczynku?

Mówienie o wczasach pod gruszą jako dofinansowaniu wypoczynku może wprowadzać w błąd, gdyż w rzeczywistości wypłacane jest dopiero po zakończeniu urlopu. W pierwszej kolejności pracownik powinien zaplanować i wykorzystać dni wolne, a po powrocie do pracy złożyć wniosek o wczasy pod gruszą. Jak już wspomnieliśmy, musi dołączyć do niego zaświadczenie o zarobkach członków swojej rodziny, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe.

Natomiast to, kiedy wypłacane są wczasy pod gruszą, należy określić w regulaminie funduszu, gdyż ustawodawca nie uregulował tej kwestii prawnie. Termin możesz skonstruować dowolnie, np.:

• do 15 lipca i 15 października każdego roku,
• do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu złożenia wniosku,
• w przeciągu 14 dni od pozytywnego rozpatrzenia wniosku.

Wczasy pod gruszą – korzyści dla pracodawcy i pracownika

Obowiązek utworzenia ZFŚS nie powinien być traktowany jako zło konieczne i dodatkowe formalności i czynności do wykonania. Wbrew pozorom decyzja o wypłacaniu pracownikom wczasów pod gruszą może przynieść wiele korzyści obu stronom stosunku pracy.

Dla Twoich pracowników jest to przede wszystkim dodatkowa gotówka, dzięki której będą w stanie zaplanować wyjazd wakacyjny. Być może środki te pozwolą im na dłuższy wypoczynek, podróż do wymarzonego zakątka świata lub wyjazd do dawno niewidzianych krewnych. Warto również wspomnieć, że wakacje mogą przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu, pracoholizmowi i pozytywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne pracownika.

Wypłata wakacji pod gruszą to dla Ciebie, jako pracodawcy, możliwość budowania pozytywnego wizerunku (na przykład employer branding). Zyskujesz również bardziej zmotywowanych, wypoczętych pracowników. Ponadto zachęcanie ich do wybierania dłuższych urlopów ułatwia planowanie i rozkład pracy.

Wczasy pod gruszą – podsumowanie dla pracodawców

Świadczenie może być wypłacane, jeśli w firmie działa ZFŚS.

• W firmie zatrudniającej minimum 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty – obowiązkowy.
• W firmie zatrudniającej mniej niż 50, ale nie mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty – na wniosek związków zakładowych.

¹ https://tvn24.pl/biznes/z-kraju/wakacje-2023-kierunki-koszty-ile-za-wyjazd-zagraniczny-ile-za-urlop-w-kraju-wyniki-badania-7181760