Opłata produktowa – co oznacza i kogo dotyczy?

Naukowcy biją na alarm – problem zanieczyszczenia środowiska jest poważny. Rządzący starają się z nim walczyć między innymi poprzez ograniczenie stosowania jednorazowych opakowań. Projekt zmian w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami wprowadza tzw. opłatę produktową. Dowiedz się, kogo ona dotyczy i ile wynosi.

Opłata produktowa – co stoi za jej wprowadzeniem?

Uzasadnienie projektu wskazuje, że opłata produktowa ma zniechęcić klientów do nabywania opakowań jednorazowego użytku, które są produkowane z tworzyw sztucznych (potocznie określanych jako plastik).

Celem zmian jest zwiększenie świadomości konsumentów w zakresie wagi recyklingu i przekonanie ich do kupowania produktów w opakowaniach z odzysku. Do 2026 roku znacząco ograniczone zostanie stosowanie m.in. kubków na napoje i pojemników na posiłki z tworzyw sztucznych.

Nałożenie opłaty produktowej wynika z unijnych regulacji. Ustawa ma wprowadzać do krajowego prawa zapisy dyrektywy unijnej w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Wstępne szacunki wskazują, że opłata ma przynieść państwu nawet 21 milionów złotych rocznie.

Jak opłata produktowa wpłynie na cenę produktów?

Opłaty produktowe wpłyną na ceny produktów, ponieważ przedsiębiorcy prawdopodobnie będą starali się przerzucić je na klientów. W praktyce wszystkie produkty, które są wydawane w plastikowych opakowaniach, mogą podrożeć nawet o złotówkę. Wprowadzone opłaty nie ominą importerów i dystrybutorów. Do ich pobierania zobowiązane będą hurtownie, lokale gastronomiczne i sklepy detaliczne.

Dodatkowo przedsiębiorcy będą mieli obowiązek przedstawiania swoim klientom alternatyw. Chodzi o dostarczanie opakowań, które będą mogły zostać poddane recyklingowi albo wykorzystane ponownie w przyszłości.

Opakowania obecne na rynku muszą być odpowiednio oznaczone, co również generuje koszty. Na produktach należy umieszczać informację o:

• rodzaju materiałów, z których zostało wykonane opakowanie,
• ewentualnej możliwości wielokrotnego użycia,
• ewentualnej przydatności do recyklingu.

Oznakowanie powinno być zamieszczone na opakowaniu lub naklejonej na nim etykiecie. W przypadku towarów o dużych gabarytach, których nie da się oznaczyć w sposób opisany powyżej, ustawa dopuszcza dołączenie ulotki informacyjnej. Oznakowanie powinno być wyraźne, widoczne, czytelne i trwałe również po otwarciu opakowania.

Jakich przedsiębiorców będzie dotyczyć opłata produktowa?

Każdy przedsiębiorca, który wprowadza na rynek produkty w opakowaniach, jest zobowiązany zapewniać odzysk, w tym recykling odpadów powstałych z tego powodu (art. 17 ust. 1 ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi).

O przestrzeganie ustawowego obowiązku można zadbać osobiście lub skorzystać z usług profesjonalnej organizacji odzysku opakowań. Jeśli decydujesz się zapewnić odzysk samodzielnie, możesz również prowadzić recykling opakowań zebranych od innych, o ile odpady są tego samego rodzaju. Współpraca z organizacją odzysku powinna z kolei odbywać się na podstawie umowy pisemnej. Brak zastosowania tej formy prowadzi do nieważności kontraktu.

Opłata produktowa może dotyczyć przykładowo:

• lokali gastronomicznych, takich jak bary, restauracje czy pizzerie – jeśli oferują posiłki na wynos,
• kawiarni – serwujących napoje na wynos w jednorazowych opakowaniach,
• importerów – jeśli po raz pierwszy wprowadzają do obrotu w Polsce produkt w opakowaniu,
• sklepów internetowych – pakujących towar do wysyłki w zbiorcze opakowania,
• producentów towarów różnego rodzaju, którzy swoje produkty pakują w worki i kartony,owijają folią lub umieszczają na paletach.

Jakie są stawki opłaty produktowej?

To, ile w praktyce zapłacisz z tytułu opłaty produktowej, zależy przede wszystkim od rodzaju i wagi opakowań.

Projektowane zmiany zakładają m.in. poniższe stawki:

W przypadku opakowań wydawanych nabywcom w jednostkach handlu detalicznego, jednostkach handlu hurtowego lub jednostkach gastronomicznych:

• 0,20 zł za 1 kubek na napoje, w tym ich pokrywkę i wieczko;
• 0,25 zł za 1 pojemnik na posiłki, w tym pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez.

Dla poszczególnych rodzajów opakowań wprowadzanych do obrotu:

• butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów, włącznie z ich zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych – 1 zł za kilogram;
• opakowania z aluminium – 1,40 zł za kilogram;
• opakowania z papieru i tektury – 0,70 zł za kilogram;
• opakowania z drewna – 0,30 zł za kilogram;
• opakowania wielomateriałowe – 1,70 zł za kilogram;
• opakowania środków niebezpiecznych, będących środkami ochrony roślin – 2,20 zł za kilogram.

Maksymalna stawka opłaty produktowej może wynieść 1 zł za jedną sztukę opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Jeśli przedsiębiorca lub organizacja nie dopełnią obowiązku uiszczania opłaty produktowej w pełnej kwocie w terminie, zapłacą więcej. Marszałek województwa ma uprawnienie do wydania decyzji, w której określi wysokość zaległości z tytułu opłaty produktowej. Jeśli zaległość nie zostanie opłacona, na przedsiębiorcę zostanie nałożona dodatkowa opłata produktowa w wysokości 50% kwoty niewpłaconej opłaty produktowej.