Gospodarka odpadami w firmie – co musisz wiedzieć?

Prowadzenie firmy to poważne zobowiązanie. Dotyczy również odpowiedzialności za środowisko naturalne. Troska o jego stan przekłada się na długą listę obowiązków, które muszą spełnić przedsiębiorcy. Odnoszą się one do różnych obszarów działania: od wytwarzania odpadów po emisję zanieczyszczeń powietrza czy wody. Sprawdź, jak odpowiedzialnie zarządzać odpadami w firmie i działać w zgodzie z obowiązującymi przepisami.

 
Ochrona środowiska podlega wielu regulacjom prawnym. Dotyczą one przede wszystkim przedsiębiorstw, których działalność może w znaczący sposób wpływać na stan środowiska. Musisz zapoznać się z tymi przepisami, zwłaszcza jeżeli dopiero rozważasz otwarcie własnego biznesu. W niektórych przypadkach może okazać się, że odpowiednie wpisy do ewidencji lub zgody musisz zdobyć wcześniej. Z kolei w trakcie prowadzenia działalności konieczne może być składanie sprawozdań i wnoszenie obowiązkowych opłat. 

Najważniejsze akty prawne, które definiują politykę zarządzania odpadami w Polsce

 
Kwestię gospodarowania odpadami i obowiązków, z którymi się to wiąże, reguluje kilka aktów prawnych. Jeżeli w ramach prowadzonej działalności będziesz produkować odpady inne niż typowe odpady komunalne (a więc takie, które produkują również gospodarstwa domowe), przede wszystkim zapoznaj się z Ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.
 
Z punktu widzenia przedsiębiorców szczególnie istotna informacja dotyczy Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO). To elektroniczny system, którego ważną częścią jest rejestr BDO, czyli rejestr podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami. Jeżeli zamierzasz wejść na rynek z określonymi towarami oraz opakowaniami, może się okazać, że jeszcze przed rozpoczęciem działalności musisz uzyskać wpis do rejestru marszałka województwa, a w trakcie jej prowadzenia – korzystać z elektronicznego systemu umożliwiającego realizację obowiązków sprawozdawczych.

Kto musi prowadzić ewidencję odpadów w BDO?

Zgodnie z ustawą, ewidencję odpadów powinien prowadzić każdy podmiot, który wytwarza odpady lub gospodaruje nimi. Istnieje jednak sporo wyjątków. Przede wszystkim pod uwagę musisz wziąć typ produkowanych odpadów. Zwolnienie dotyczy przedsiębiorców, którzy są wytwórcami odpadów komunalnych, a więc takich, jakie wytwarzają gospodarstwa domowe. 
 
Odpady, których nie trzeba ewidencjonować, wskazano również w Rozporządzeniu Ministra Klimatu z 23 grudnia 2019 r. Mowa w nim m.in. o określonych ilościach opakowań z kartonu, tworzyw sztucznych, ale również odchodach zwierzęcych, gruzie z rozbiórek i remontów czy produktach spożywczych nieprzydatnych do spożycia.

Ewidencjonowanie i wywóz odpadów

Rejestracja podmiotu w BDO to zaledwie punkt wyjścia. Zobowiązane podmioty muszą również prowadzić ewidencję odpadów, która będzie uwzględniała ich ilości i rodzaj: zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Klimatu z 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów. Określone zobowiązania dotyczą także wywozu odpadów. 
 
Jeżeli widniejesz w rejestrze, musisz najpierw utworzyć w BDO kartę przekazania odpadów. Umieść w niej – poza danymi swojej firmy, numer wpisu, nazwę i adres firmy odpowiedzialnej za transport odpadów oraz numer rejestracyjny pojazdu, który je odbiera. Karta musi również uwzględniać datę i godzinę przekazania odpadów oraz adres podmiotu, który je przyjmuje. 
 
Kolejnym dokumentem, który musisz wystawić, jest elektroniczna karta ewidencji odpadów BDO. Umieścisz w niej dane na temat wytworzonych i przekazanych odpadów – w tym celu w systemie wskaż kartę przekazania odpadów, którą chcesz ująć w ewidencji.
 
Jeśli chcesz zadbać o gospodarkę odpadami w swojej firmie, wybierz także odpowiedzialnego i doświadczonego partnera. Dzięki niemu zdecydowanie prościej będzie Ci nie tylko zarządzać odpadami, ale również prowadzić wymaganą przez prawo dokumentację.

PSZOK, czyli punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych

Dość duża część firm – zwłaszcza reprezentujących sektor usług – produkuje przede wszystkim odpady, które stanowią odpady komunalne. Dotyczy to np. typowej makulatury, śmieci wytworzonych w części socjalnej, ale również odpadów wielkogabarytowych, takich jak stare meble czy zużyta elektronika. Co zrobić w takim przypadku? Wywóz podstawowych odpadów zazwyczaj następuje w ramach umowy z firmą obsługującą np. konkretną gminę. 
 
W razie konieczności wywozu niestandardowych odpadów, w wielkogabarytowych, elektrośmieci czy odpadów zielonych, właściwym miejscem jest punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK). Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach określa, że utworzenie takiego punktu należy do obowiązków każdej gminy. Jednocześnie nie w każdym przypadku jest on udostępniany przedsiębiorcom lub może się to wiązać z koniecznością poniesienia dodatkowej opłaty.
 
Jeżeli przeprowadzasz w siedzibie firmy roboty budowlane i w związku z tym powstają np. odpady z rozbiórki, podmiotem, który powinien je odebrać i wywieźć, jest przedsiębiorstwo wykonujące usługę. Upewnij się, że się tym zajmie.

Czym jest ROP, czyli rozszerzona odpowiedzialność producenta?

Ustawa o odpadach wprowadza również pojęcie rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Zakłada ono, że przedsiębiorca wprowadzający na rynek produkty oraz produkty w opakowaniach powinien ponosić za nie odpowiedzialność w momencie, kiedy stają się one odpadami. Z czym to się wiąże? Jeżeli produkujesz takie towary, musisz przede wszystkim zapewnić system zbierania odpowiedniego typu odpadów na obszarze, na którym towary te wprowadzane są do obrotu. To z kolei wiąże się z koniecznością zapewnienia niezbędnych środków finansowych i organizacyjnych. Przede wszystkim dotyczy to sprzętu elektronicznego, baterii i akumulatorów oraz opakowań.
 
W jaki sposób sprostać wymogom prawnym? Możesz np. uruchomić w swoim sklepie stacjonarnym punkt odbioru zużytych urządzeń od Twoich klientów. Jeżeli sprzedajesz na odległość, możesz zapewnić ich odbiór w trakcie dostawy towarów. Pozyskane w ten sposób odpady następnie należy poddać recyklingowi. W przypadku działalności na szerszą skalę, system zbierania odpadów powinien powstać we współpracy np. z dystrybutorami aktywnymi na konkretnym rynku.
 
Ustawa zobowiązuje producentów również do przewidywania powstawania odpadów, minimalizacji ich ilości oraz wspierania zrównoważonych modeli produkcji i konsumpcji.

Jakie kary i grzywny grożą za niewłaściwie prowadzoną gospodarkę odpadami w firmie?

Jeżeli zamierzasz prowadzić przedsiębiorstwo, które będzie produkować odpady, musisz sumiennie stosować się do obowiązujących przepisów. Nawet drobne niedopatrzenia o charakterze formalnym mogą okazać się kosztowne. W przypadku BDO kary za brak rejestracji mogą wynieść nawet 1 mln zł. 
 
Samo gospodarowanie odpadami w sposób niezgodny z umieszczonymi w rejestrze informacjami wiąże się z kolei z karą grzywny lub aresztu. Taka sama odpowiedzialność grozi za brak wniosku rejestracyjnego, zmieniającego wpis lub o wykreślenie z rejestru. Od 5 tys. zł do 1 mln zł kary administracyjnej zapłacą również przedsiębiorcy, którzy nie umieszczą na dokumentach związanych z gospodarowaniem odpadami swojego numeru rejestrowego.

Co jeszcze możesz zrobić dla środowiska? Zainwestuj w ekologię!

Wpływ na środowisko naturalne ma oczywiście nie tylko to, w jaki sposób zarządzasz odpadami. Podejmując dobre decyzje, jesteś w stanie zarówno działać w zgodzie z ekologią, jak i oszczędzać. 
 
Jednym z najważniejszych ekologicznych trendów jest również inwestycja w pojazdy elektryczne. Na drogach coraz częściej pojawiają się nie tylko ekologiczne auta osobowe, ale również elektryczne samochody ciężarowe i dostawcze.
 
Według raportu ING i EY Biznes dla klimatu¹. Raport o zmianie priorytetów aż 57% firm na globalnym rynku deklaruje przyspieszenie wdrożeń związanych z zieloną transformacją. Jest to jeden z najważniejszych trendów w światowym biznesie. W ślad za potrzebami idą również możliwości finansowe. Do Twojej dyspozycji pozostają różnego typu dopłaty i dotacje, w tym te pochodzące z budżetu UE, oraz specjalne ekokredyty pozwalające uzyskać wyjątkowo korzystne warunki finansowe pożyczek na cele ekologiczne.

¹ ING, EY, Biznes dla klimatu. Raport o zmianie priorytetów. Wrzesień 2021 [PDF]. Dostępny w Internecie: https://assets.ey.com/content/dam/ey-sites/ey-com/pl_pl/topics/climate-change/raport_ing_ey_biznes-dla-klimatu_raport_o_zmianie_priorytetow_20-09-2021.pdf dostęp: 18.11.2022.