Słowniczek terminów związanych ze śladem węglowym

Kwestia zielonej transformacji firm wiąże się z terminami, które mogą być dla Ciebie nowe. Właśnie dlatego stworzyliśmy słowniczek pojęć pojawiających się w tym kontekście. Jeśli nie widzisz szukanego wyjaśnienia - zgłoś to w komentarzu.

Carbon offset - kompensacja emisji dwutlenku węgla

Kompensacja emisji dwutlenku węgla (ang. carbon offset) – redukcja lub usunięcie emisji dwutlenku węgla czy innych gazów cieplarnianych z atmosfery, w celu zrekompensowania wygenerowanego śladu węglowego. Proces ten odbywa się poprzez zakup kredytów węglowych i inwestowanie w projekty środowiskowe, które pomagają w redukcji lub absorpcji gazów, np. poprzez zalesianie terenów. Zgodnie z GHG Protocol, firmy powinny w pierwszej kolejności redukować emisje, a offsetowanie emisji niemożliwych do wyeliminowania powinno być stosowane jako ostatni kroki w tym procesie. 

Carbon offset credits - kredyty węglowe

Kredyty węglowe (ang. carbon offset credits) – zbywalne certyfikaty potwierdzające redukcję 1 tony CO2e (ekwiwalentu dwutlenku węgla) w projektach redukcyjnych, które dodatkowo pozytywnie wpływają na społeczności lokalne. Projekty te często są związane z unowocześnieniem sposobu pozyskiwania wody zdatnej do picia, bioróżnorodności czy produkcją energii ze źródeł odnawialnych. Carbon offset credits mogą pozyskać zarówno podmioty indywidualne, jak i organizacje. Coraz częściej można przekazywać określone kwoty na neutralizację emisji gazów cieplarnianych (GHG, ang. greenhouse gases) powstałych w związku z podróżą, np. podczas zakupu biletu lotniczego. 

CO2e

CO2e – ekwiwalent dwutlenku węgla. Wyliczenie śladu węglowego obejmuje emisje dwutlenku węgla, metanu, podtlenku azotu i innych gazów cieplarnianych (GHG). Wynik obliczeń wyrażony jest w ekwiwalencie dwutlenku węgla (CO2e). Jest to jednostka miary, która bierze pod uwagę potencjał globalnego ocieplenia (ang. Global Warming Potential) każdego z gazów cieplarnianych, wyrażona w przeliczeniu na jednostkę dwutlenku węgla. 

Czynniki chłodnicze

Czynniki chłodnicze – ciekłe lub gazowe substancje chłodzące, które uczestniczą w wymianie ciepła w urządzeniach chłodniczych lub pompach ciepła. W większości przypadków podlegają one powtarzającej się przemianie fazowej z cieczy w gaz i z powrotem. Ze względu na skład chemiczny można podzielić je na: chlorofluorowęglowodory (CFC), wodorochlorofluorowęglowodory (HCFC), hydrofluorowęglowodory (HFC), wodorobromofluorowęglowodory HBFC oraz węglowodory (HC). Czynniki chłodnicze podlegają ścisłym regulacjom ze względu na ich toksyczność, palność oraz wpływ czynników chłodniczych CFC i HCFC na zubożenie warstwy ozonowej, a czynników chłodniczych HFC na globalne ocieplenie.

Dane dotyczące działalności

Dane dotyczące działalności (ang. activity data) - dane reprezentujące działania biznesowe, które prowadzą do emisji gazów cieplarnianych (np. zużycie energii elektrycznej w kWh/rok). 

Emisje gazów cieplarnianych

Emisje gazów cieplarnianych - termin określający emisje zanieczyszczeń powietrza. 

Zakresy emisji 

Zakres 1  

Zakres 1 to emisje bezpośrednie, które wynikają m.in. ze: 

• spalania paliw w źródłach stacjonarnych bądź mobilnych, które są własnością firmy bądź są przez nią nadzorowane, 
• zachodzących procesów technologicznych,  
• ulatniających się czynników chłodniczych. 

Zakres 2

Zakres 2 to pośrednie emisje energetyczne wynikające ze zużywania importowanej (zakupionej czy dostarczonej z zewnątrz): 

• energii elektrycznej i cieplnej,
• pary technologicznej,
• chłodu.

Zakres 3 

W Zakres 3 wchodzą inne pośrednie emisje powstałe w całym łańcuchu wartości firmy w wyniku m.in.: 

• zakupu towarów i usług,
• zagospodarowania odpadów,
• transportu surowców oraz produktów,
• podróży służbowych pracowników,
• użytkowania produktów przez końcowych użytkowników.

Emisje zorganizowane, procesowe

Emisje zorganizowane, procesowe - emisje z procesów fizycznych lub chemicznych, takie jak CO2 z etapu kalcynacji w produkcji cementu, CO2 z krakingu katalitycznego w przetwórstwie petrochemicznym, emisje PFC z wytopu aluminium itp.

Emisje rozproszone, niezorganizowane

Emisje rozproszone, niezorganizowane - zamierzone i niezamierzone uwolnienia, takie jak wycieki ze złączy, uszczelnień, a także emisje niezorganizowane z hałd węgla, oczyszczalni ścieków, dołów, wież chłodniczych, zakładów przetwarzania gazu itp.

Gaz cieplarniany

Gaz cieplarniany - gaz (gazowy składnik atmosfery), który przyczynia się do efektu cieplarnianego w atmosferze. Według GHG Protocol ślad węglowy obejmuje emisje następujących gazów cieplarnianych:

• dwutlenek węgla (CO2) 
• metan (CH4) 
• podtlenek azotu (N2O) 
• sześciofluorek siarki (SF6) 
• perfluorowęglowodory (PFC) 
• hydrofluorowęglowodory (HFC) 
• trójfluorek azotu (NF3) 

Greenwashing

Greenwashing – taktyka, która polega na przyciąganiu uwagi konsumentów za pomocą fałszywych obietnic ekologicznych oraz podkreślaniu rzekomego działania na rzecz redukcji niekorzystnego wpływu firmy na środowisko. W przypadku, gdy niejasne komunikaty firm nie wynikają z dezinformującego zamiaru, a z braku odpowiedniej świadomości, wiedzę w tym zakresie warto jak najszybciej uzupełnić. W innym razie może to skutkować negatywnym postrzeganiem firmy przez rynek i stopniowo prowadzić do celowej formy greenwashingu. 

Gwarancja pochodzenia

Gwarancja pochodzenia – dokument, który poświadcza odbiorcy końcowemu wartości środowiskowe wynikające z unikniętej emisji gazów cieplarnianych. Potwierdza, że określona w tym dokumencie ilość energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej lub sieci przesyłowej została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii. Gwarancja wydawana jest przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 261 z późn. zm.).

GWP

GWP (ang. Global Warming Potential), potencjał tworzenia efektu cieplarnianego - służy do ilościowej oceny wpływu danej substancji na efekt cieplarniany. Porównuje ilość ciepła zatrzymanego przez określoną masę gazu do ilości ciepła zatrzymanego przez podobną masę dwutlenku węgla. GWP jest przeliczany dla określonego przedziału czasu, zwykle 20, 100 lub 500 lat. GWP dla dwutlenku węgla wynosi 1. 

GHG Protocol

GHG Protocol/Protokół GHG - najpopularniejsze i najbardziej wiarygodne ramy raportowania emisji gazów cieplarnianych. Są rezultatem współpracy World Resources Institute oraz World Business Council for Sustainable Development. Dokument ustanawia kompleksowe ramy pomiaru i zarządzania emisjami gazów cieplarnianych (ang. greenhouse gases) sektora prywatnego i publicznego, a także łańcuchów wartości i działań mitygacyjnych (służących łagodzeniu zmian klimatu poprzez ograniczanie emisji gazów cieplarnianych). 

IPCC

IPCC - Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (ang. The Intergovernmental Panel on Climate Change) to naukowe i międzyrządowe ciało doradcze utworzone w 1988 r. na wniosek członków Organizacji Narodów Zjednoczonych. IPCC przygotowuje kompleksowe raporty oceniające stan wiedzy naukowej, technicznej i społeczno-ekonomicznej na temat zmian klimatu, ich skutków i przyszłych zagrożeń oraz możliwości ograniczenia tempa zmian klimatu. 

IPCC Assessment Report

IPCC Assessment Report - raport Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu, dokonujący oceny globalnego ocieplenia, opracowywany przez Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu. Podsumowuje naukowe, techniczne i socjoekonomiczne dane dotyczące obecnych i przewidywanych zmian klimatu. Z raportów IPCC czerpie się informacje o GWP (ang. Global Warming Potential) gazów cieplarnianych.  

Konkurencyjność klimatyczna

Konkurencyjność klimatyczna – zdolność do budowania przewagi nad konkurentami w kwestiach klimatycznych. Składowymi konkurencyjności klimatycznej są: strategia klimatyczna, ślad węglowy oraz program redukcji emisji. Konkurencyjność klimatyczna coraz częściej stawiana jest na równi z innymi aspektami decydującymi o powodzeniu danego podmiotu w biznesie, takimi jak jakość czy koszty produkcji.

Metoda market-based i location base

W Zakresie 2 GHG Protocol zobowiązuje firmy do raportowania emisji gazów cieplarnianych według dwóch metod i wartości liczbowych: wartości opartej na lokalizacji (ang. location based) oraz na rynku (ang. market based).  

• Location-based - metoda oparta na lokalizacji, odzwierciedla średnią intensywność emisji w sieciach, wykorzystując głównie dane dotyczące średniego wskaźnika emisji dla danej sieci. 
• Market-based - odzwierciedla emisje energii elektrycznej celowo wybrane przez przedsiębiorstwo (lub brak wyboru). W ramach tego podejścia wskaźniki emisji pochodzą z instrumentów umownych, które obejmują wszelkiego rodzaju umowy między dwiema stronami dotyczące sprzedaży i zakupu energii. 

Spalanie stacjonarne

Spalanie stacjonarne – spalanie paliw ciekłych, stałych lub gazowych w urządzeniach stacjonarnych, takich jak: kotły, piece, palniki, turbiny, spalarnie i grzejniki procesowe.

Spalanie mobilne

Spalanie mobilne – spalanie paliw ciekłych, stałych lub gazowych w urządzeniach transportowych, takich jak: samochody, ciężarówki, autobusy, pociągi, samoloty, łodzie, statki, barki itp.

Ślad węglowy

Ślad węglowy (ang. carbon footprint) - wyliczenie całkowitej emisji gazów cieplarnianych podczas pełnego cyklu życia jednostki funkcjonalnej lub podmiotu. Może to być m.in. przedsiębiorstwo, produkt, usługa, wydarzenie (np. konferencja), podróż samolotem, ale też miasto, kraj czy osoba prywatna. 

Wskaźnik emisji

Wskaźnik emisji - stosunek emisji gazów cieplarnianych do działalności odpowiedzialnej za tę emisję (np. kilogramy CO2e na litr oleju napędowego). Współczynniki emisji i dane dotyczące działalności są podstawą do obliczania emisji GHG.