Co to jest działalność gospodarcza – definicja, cechy i przykłady

Pojęcie działalności gospodarczej zajmuje szczególne miejsce w polskim prawie i obiegu gospodarczym. Od tego, jak zostanie zakwalifikowana biznesowa aktywność, zależy szereg obowiązków – od rejestracji w odpowiednich urzędach przez płacenie składek ZUS aż po sposób rozliczania się z fiskusem. Kiedy właściwie zaczyna być wykonywana działalność gospodarcza? Co to znaczy z perspektywy przepisów i jak odróżnić ją od innych form aktywności na rynku? Sprawdźmy!

Jak brzmi definicja działalności gospodarczej według przepisów?

Każdy z nas jest w stanie jednoznacznie powiązać funkcjonowanie dużej firmy zatrudniającej wiele osób z wykonywaniem działalności gospodarczej. Ale w przypadku mniejszego biznesu jest to zdecydowanie trudniejsze. Załóżmy, że co jakiś czas sprzedajesz w mediach społecznościowych przygotowywane samodzielnie ozdoby. A może udzielasz korepetycji kilku uczniom albo pomagasz znajomym w remontach w zamian za ustalone wynagrodzenie. Czy należy mówić wówczas o działalności gospodarczej? 

Sięgnijmy do przepisów. Jaka ustawa definiuje działalność gospodarczą? Obecnie podstawowe znaczenie ma Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Czym według niej jest działalność gospodarcza? Definicja ustawowa została zawarta w art. 3 i jest bardzo zwięzła. Zgodnie z nią:

Bardziej rozbudowana definicja widnieje natomiast w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. W art. 5a czytamy, że przez pozarolniczą działalność gospodarczą rozumie się:

Brzmi prosto? A jednak interpretacja bywa nieco bardziej złożona.

Jakie cechy wyróżniają działalność gospodarczą?

Żeby lepiej zrozumieć, co to jest działalność gospodarcza, przyjrzyjmy się jej czterem kluczowym cechom. Każda z nich musi wystąpić, żeby móc mówić o działalności gospodarczej.

• Zorganizowanie – nie oznacza, że musisz dysponować wielkim biurem czy fabryką. Wystarczy, że Twoja aktywność ma jakąś strukturę. Na przykład: masz firmową stronę internetową, wizytówki, konkretne miejsce do pracy czy nawet tylko listę klientów i regularny sposób świadczenia usług. Jeśli prowadzisz korepetycje, to zorganizowanie może oznaczać stały harmonogram zajęć i wizytówkę w serwisach pośredniczących między nauczycielami i uczniami.
• Zarobkowość – chodzi o cel, niekoniecznie faktyczne przychody. Możesz przez pierwsze miesiące nie zarabiać ani złotówki, a nawet ponosić straty, ale jeśli Twoim celem jest osiągnięcie zysku, działalność ma charakter zarobkowy. Załóżmy, że otwierasz sklep internetowy – nawet jeśli pierwszy miesiąc jedynie ponosisz koszty, a sprzedał się tylko jeden produkt, to nadal prowadzisz działalność zarobkową.
• Wykonywanie we własnym imieniu – oznacza, że to Ty podejmujesz decyzje i ponosisz za nie odpowiedzialność, działasz pod własnym nazwiskiem. Jeśli jesteś pracownikiem i wykonujesz zadania dla pracodawcy, to nie prowadzisz działalności gospodarczej – nawet jeśli masz dużo swobody w działaniu i podejmujesz ważne decyzje.
• Ciągłość – to cecha, której zrozumienie sprawia pewne trudności. Nie musisz pracować 24 h przez okrągły tydzień. Możesz prowadzić działalność sezonową (jak instruktor narciarstwa) czy projektową (fotograf ślubny). Chodzi o to, żeby Twoja aktywność nie była jednorazowa. Jeśli sprzedajesz swój stary samochód, to nie ma tu mowy o ciągłości. Ale jeśli regularnie kupujesz i sprzedajesz auta, to zmienia postać rzeczy.

Kiedy działanie uznaje się za działalność zarobkową?

W cytowanych wcześniej ustawach pojawia się ważne kryterium charakteryzujące działalność gospodarczą: powinna być działalnością zarobkową. Jak ocenić, czy Twoja aktywność spełnia ten warunek?

Oczywiście z jednej strony ważne są Twoje subiektywne intencje. Czy podejmujesz działalność w celu zarabiania? Czy traktujesz to jako sposób na uzyskanie podstawowego lub dodatkowego dochodu, czy może tylko hobby, które z założenia nie ma przynosić zysku? 

Z drugiej strony mamy oczywiście do czynienia z aspektami obiektywnymi, które interesują przede wszystkim instytucje państwowe. Kluczową rolę odgrywa więc to, czy działalność przynosi przychody i czy podjęto działania, które mają na celu ich uzyskanie.

Załóżmy, że wykonujesz biżuterię handmade dla przyjemności i czasem wykonujesz ją dla znajomych w zamian za zwrot wydatków poniesionych w związku z zakupem materiałów. Czy jest to działalność handlowa? Definicja ujęta w ustawie raczej nie jest tu spełniona. Ale jeśli już na etapie planowania myślisz o zysku, reklamie i stałych klientach, sprawa wygląda inaczej.

Przykłady działalności gospodarczej – co się kwalifikuje, a co nie?

Jak widzisz, granica pomiędzy działalnością hobbystyczną i niezarobkową a działalnością gospodarczą niekiedy bywa płynna. Przyjrzyjmy się kilku przykładom. Co z pewnością jest działalnością gospodarczą? Są to realizowane w sposób ciągły i z zamiarem zarobku działania:

• prowadzenie sklepu internetowego z odzieżą,
• sprzedaż produkowanych własnoręcznie produktów w sklepie stacjonarnym, 
• prowadzenie hurtowni materiałów budowlanych,
• świadczenie usług IT dla małych firm,
• świadczenie przewozów busem,
• prowadzenie warsztatu stolarskiego i sprzedaż mebli klientom.

Wówczas bez wątpienia należy założyć działalność gospodarczą i odprowadzać z tego tytułu konieczne składki i podatki. Możesz to zrobić samodzielnie przez wniosek na Firmove lub z pomocą Księgowej od ING. Warto od razu pomyśleć o księgowości w jednoosobowej działalności. 

Co nie jest działalnością gospodarczą?

• Sprzedaż używanych powyżej 6 miesięcy przedmiotów i urządzeń,
• doraźna pomoc sąsiadowi w obowiązkach domowych,
• prowadzenie bloga lub kanału YouTube o swoich zainteresowaniach.

Oczywiście sytuacja może się zmienić. Na przykład jeśli postanowisz prowadzić działalność handlową związaną ze sprzedażą używanych przedmiotów albo Twój blog będzie w sposób zorganizowany i ciągły przynosił przychody. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z ekspertem księgowości lub doradcą podatkowym. Możesz także wystąpić o indywidualną interpretację do urzędu skarbowego. 

Czy działalność nierejestrowana to też działalność gospodarcza?

Art. 5 ustawy Prawo przedsiębiorców wprowadza jeszcze jeden termin istotny z perspektywy osób, które podejmują na niewielką skalę własną działalność. Co to jest tak zwana działalność nierejestrowana i czy jest rodzajem działalności gospodarczej? Zgodnie z tym przepisem:

„Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia”¹.

Jeśli Twoje miesięczne przychody nie przekraczają 3 499,50 zł (75% minimalnego wynagrodzenia w 2025 roku) i przez ostatnie 60 miesięcy nie była przez Ciebie prowadzona działalność gospodarcza, możesz funkcjonować na zasadach działalności nierejestrowanej. Pamiętaj jedynie o ewidencji sprzedaży oraz rozliczeniu należnego podatku w deklaracji rocznej.

Przykład: sprzedajesz tworzone metodą scrapbookingu przedmioty. Jeżeli w żadnym miesiącu nie przekroczysz limitu przychodu, możesz legalnie prowadzić taką działalność bez rejestracji. Ale uwaga – jeśli przekroczysz limit, musisz zarejestrować działalność w ciągu 7 dni.

Paradoks polega na tym, że działalność nierejestrowana ma wszystkie cechy działalności gospodarczej, ale ustawowo nie jest za nią uznawana. 

Dlaczego warto znać definicję przed założeniem własnej firmy?

Zwróć uwagę, że o klasyfikacji działalności gospodarczej decyduje nie sam fakt rejestracji, ale obiektywne przesłanki. Wyobraź sobie, że przez pół roku prowadzisz działalność, nie wiedząc o tym, że ciążą na Tobie obowiązki przedsiębiorcy. W takim przypadku kontrola ze strony urzędu skarbowego lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może okazać się wyjątkowo kosztowna. 

Znajomość definicji i przesłanek działalności gospodarczej pozwoli Ci:

• uniknąć problemów prawnych – wiesz, kiedy musisz się zarejestrować, płacić składki ZUS i rozliczać podatki;
• świadomie planować biznes – możesz wybrać optymalną formę prawną dla swojej działalności czy określić formę opodatkowania;
• lepiej zarządzać finansami – po rejestracji działalności nie ogranicza Cię limit przychodów i możesz wypłynąć na szerokie biznesowe wody;
• czerpać korzyści dla przedsiębiorców – prowadzenie firmy to również przywileje i nowe możliwości, np. możesz korzystnie rozliczać samochód w jednoosobowej działalności gospodarczej.

Podstawowa rada? Zanim zaczniesz jakąkolwiek regularną aktywność zarobkową, zastanów się, czy nie spełnia czterech cech działalności gospodarczej. Czy Twoja aktywność jest zorganizowana, zarobkowa, ciągła i wykonywana we własnym imieniu? Jeśli tak, prawdopodobnie prowadzisz działalność gospodarczą i musisz liczyć się z konsekwencjami i obowiązkami.

^{1 Przepisy w tym zakresie od 2026 roku zostaną zmienione – limity i metody obliczania będą inne.}