Prowadzenie JDG a urlop macierzyński – jak połączyć bycie mamą z własną firmą?

Prowadzisz jednoosobową działalność gospodarczą, jesteś w ciąży i… masz mnóstwo pytań? To naturalne, że chcesz wiedzieć, jakie prawa przysługują Ci jako przedsiębiorczyni, która niebawem będzie mamą. Czy możesz pójść na płatny urlop, podobnie jak kobiety zatrudnione na umowę o pracę albo prowadzić biznes podczas macierzyńskiego? Łączenie roli rodzica i JDG jest w naszym kraju dość trudne, ale wykonalne.

Jakie prawa ma matka prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą?

Jeśli jesteś przedsiębiorczynią na JDG, nie obejmują Cię przepisy Kodeksu pracy, więc po urodzeniu dziecka nie pójdziesz ani na urlop macierzyński, ani na urlop rodzicielski, tak jak mamy zatrudnione na podstawie umowy o pracę.

Dobra wiadomość jest taka, że za okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu i rodzicielskiemu może przysługiwać Ci prawo do płatnego przez ZUS zasiłku macierzyńskiego. JDG  nie jest jednak jedynym warunkiem jego otrzymania. Jakie wymogi obowiązują?

Prowadząc działalność gospodarczą, co miesiąc do ZUS-u odprowadzasz składki na ubezpieczenia społeczne. Niektóre z tych składek opłacasz dobrowolnie. Należy do nich składka na ubezpieczenie chorobowe. Jej opłacanie decyduje o prawie do zasiłku macierzyńskiego!

Ważne, żebyś do ubezpieczenia chorobowego przystąpiła najpóźniej w przeddzień porodu. W przypadku tego świadczenia nie obowiązuje okres wyczekiwania. Oczywiście prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje Ci również po przysposobieniu dziecka lub jego przyjęciu na wychowanie w ramach rodziny zastępczej.

Podczas macierzyńskiego jesteś zwolniona z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i wypadkowe. Składki te będzie opłacać za Ciebie ZUS. W trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego płacisz tylko składkę zdrowotną i wykazujesz ją w comiesięcznej deklaracji ZUS DRA. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy Twój zasiłek macierzyński nie przekracza kwoty 1 000 zł miesięcznie. Wówczas nie będziesz płacić nawet składki zdrowotnej. 

Jeśli zasiłek macierzyński Ci się nie należy, masz prawo do świadczenia rodzicielskiego wynoszącego 1 000 zł miesięcznie. Będziesz je otrzymywać przez 52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka. Wniosek o świadczenie rodzicielskie składasz nie w ZUS-ie, ale w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej, właściwym ze względu na Twoje miejsce zamieszkania. 

Po okresie urlopu macierzyńskiego możesz nadal otrzymywać zasiłek – za czas urlopu rodzicielskiego przysługującego pracownikom. ZUS będzie wypłacać Ci takie świadczenie przez maksymalnie 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego, zdrowego dziecka. 

Przysługuje Ci też prawo do 3-letniego urlopu wychowawczego, o ile planujesz osobiście opiekować się dzieckiem. W końcu korzystanie ze żłobków, usług niani czy wsparcia bliskich jest możliwością, a nie obowiązkiem. Warunki są dwa. 

• Musisz prowadzić swój biznes przez co najmniej 6 miesięcy.
• Musisz zawiesić działalność gospodarczą z powodu osobistej opieki nad dzieckiem. W okresie urlopu wychowawczego Twoje składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe będą finansowane przez państwo.

Urlop macierzyński dla przedsiębiorczyni – co warto wiedzieć?

Najwięcej wątpliwości związanych z JDG i urlopem macierzyńskim budzi możliwość jednoczesnego otrzymywania zasiłku z ZUS-u i zarabiania. Musisz wiedzieć, że w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego możesz nadal prowadzić swój biznes i czerpać z niego zyski. Nie ma znaczenia, czy na co dzień pracujesz w domu, czy dojeżdżasz do innego lokalu. Jeśli jednak po narodzinach zdecydujesz się kontynuować działalność, musisz odprowadzać składki na ubezpieczenie zdrowotne. 

Ile wynosi okres wypłacania zasiłku macierzyńskiego? Czas ten jest ściśle powiązany z liczbą urodzonych lub przyjętych na wychowanie dzieci. Gdy urodzisz jedno dziecko, ZUS będzie wypłacać Ci zasiłek macierzyński przez 20 tygodni (140 dni). W przypadku bliźniaków należy Ci się 31 tygodni urlopu (217 dni). Najdłużej możesz otrzymywać zasiłek przez 37 tygodni (259 dni).

Dotyczy to sytuacji urodzenia lub przyjęcia na wychowanie pięciorga i więcej dzieci. Okres pobierania przez przedsiębiorczynię zasiłku macierzyńskiego jest więc taki sam, jak w przypadku mamy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę. 

Ile pieniędzy otrzymasz jako mama i przedsiębiorczyni? Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od wysokości opłacanych składek, a dokładnie od zadeklarowanej podstawy, od której oblicza się składki. Pod uwagę bierze się okres 12 miesięcy poprzedzających pójście na macierzyński. 

Jeśli okaże się, że po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy Twój zasiłek wyniesie mniej niż 1 000 zł, świadczenie zostanie podwyższone do 1 000 zł. 

Jakie formy pomocy są dostępne dla mam prowadzących firmę?

Przedsiębiorcy na JDG opłacający dobrowolną składkę chorobową, zyskują prawo do:

• zasiłku chorobowego,
• świadczenia rehabilitacyjnego,
• zasiłku opiekuńczego (na czas opieki nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny).

Jeśli opłacasz składki jako mama-przedsiębiorczyni możesz dodatkowo liczyć na:

• zasiłek macierzyński – za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego,
• świadczenie rodzicielskie – jeśli nie masz prawa do zasiłku macierzyńskiego,
• urlop wychowawczy – w formie przerwy od prowadzenia działalności w celu sprawowania opieki nad dzieckiem.

Dodatkowo każdy przedsiębiorca objęty obowiązkowym ubezpieczeniem wypadkowym ma prawo do świadczeń wypadkowych w razie wypadku przy pracy.

Warto wiedzieć, że świadczenia dla rodzin uzależnione od aktywności zawodowej, np. Aktywny Rodzic, przyznawane są niezależnie od tego, czy jesteś przedsiębiorczynią, czy osobą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę.  

Jakie obowiązki względem ZUS mają przedsiębiorczynie w ciąży?

Jeśli z powodu choroby otrzymałaś L4 w czasie ciąży, przysługuje Ci prawo do zasiłku chorobowego. Aby go otrzymać, złóż w ZUS wypełniony formularz ZUS Z-3b. Pamiętaj, że do przyznania w niedalekiej przyszłości zasiłku macierzyńskiego bardzo ważne jest uregulowanie zaległości wobec ZUS-u. W 2025 roku Twoje zadłużenie nie może przekroczyć 1% minimalnego wynagrodzenia. 

Zasiłek macierzyński a działalność gospodarcza - wideo z ekspertką