System kaucyjny w Polsce już od 2025 r. Co to oznacza dla przedsiębiorcy?

Produkty z tworzyw sztucznych wpływają na środowisko – to niezaprzeczalny fakt. Dlatego UE podejmuje szereg działań, aby ograniczać negatywne skutki tego zjawiska. Jednym z nich jest dyrektywa, którą 6 czerwca 2023 r. zatwierdziła Rada Ministrów w ramach dostosowania przepisów w Polsce do rozwiązań unijnych. Dotyczy tzw. systemu kaucyjnego i ma na celu ograniczenie negatywnego wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. O co dokładnie chodzi w tym rozwiązaniu? Opowiadamy!

Od kiedy zacznie obowiązywać system kaucyjny?

System kaucyjny – co zmienia i kogo dotyczy?

Dzisiaj powszechnie stosuje się system segregacji odpadów komunalnych. Za jego realizację odpowiadają gminy, a w praktyce wygląda to tak, że podczas segregacji opakowania (w tym butelki) trafiają do odpowiednich pojemników. Nowe rozwiązanie ma za zadanie podnieść skuteczność działań i zwiększyć efekty recyklingu. Na czym więc będzie polegać?

Gdy zechcesz przystąpić do systemu kaucyjnego, pamiętaj:

• osoby, które będą oddawały butelki, nie muszą okazywać paragonu;
• wysokość kaucji zostanie określona w rozporządzeniu (zgodnie z projektem z kwietnia ma to być 50 gr);
• ustawa nie określa, w jaki sposób odbierane będą opakowania – manualnie czy za pomocą automatów – wybór będzie należał do Ciebie.

System kaucyjny – jak działa?

Cały proces powinien wyglądać następująco:

1. sklep kupuje i opłaca produkty objęte kaucją u producenta lub importera.
2. Następnie sprzedaje je klientom w swoim punkcie – poza ceną za towar pobiera również kaucję.
3. Klient dostarcza puste opakowania do sklepu, który przystąpił do systemu kaucyjnego. Otrzymuje paragon z należną kwotą – może ją wypłacić lub wykorzystać w danym sklepie.
4. Po uzbieraniu odpowiedniej liczby opakowań sklep informuje operatora o potrzebie ich odebrania. 
    

   Operatorem jest podmiot, który obsługuje system kaucyjny. Dobrym przykładem może być grupa producentów napojów. Po odebraniu od sklepów opakowań przekazuje je do firm zajmujących się recyklingiem. Co więcej, rozlicza również handlowców z kaucji.

5. Operator przekazuje opakowania do firmy zajmującej się recyklingiem.

Systemy kaucyjne w innych państwach

W innych krajach systemy kaucyjne na butelki i opakowania PET działają od wielu lat. W Niemczech system w obecnej formie obowiązuje od 2006 roku, w Norwegii od 1999 r., na Litwie od 2016 r., a np. w Estonii od 2005 r. W sumie dostępny jest w 13 europejskich krajach. Jednak i tak najważniejsza jest jego skuteczność. A tę odczuwają też obywatele. Dla przykładu po przeprowadzonej na Litwie ankiecie okazało się, że 97% konsumentów przyznało, że system jest niezbędny, a 95% z nich zauważyło zmniejszenie skali zaśmiecenia¹. Co więcej, średnia efektywności utrzymuje się na wysokim poziomie.

Jakie artykuły obejmie w Polsce?

System kaucyjny będzie dotyczył:

• jednorazowych butelek z tworzyw sztucznych do 3 litrów;
• szklanych butelek wielorazowego użytku do 1,5 litra;
• metalowych puszek o pojemności do 1 litra.

System kaucyjny – co oznacza dla przedsiębiorców?

Jak wspomnieliśmy wyżej, obowiązek przystąpienia do systemu będą miały sklepy powyżej 200 metrów kwadratowych. Dlatego klienci najczęściej zwrócą butelki w dużych sieciówkach. Mimo że w Polsce operator będzie pokrywał opłatę manipulacyjną, więc właściciele sklepów nie powinni ponosić kosztów, to np. u naszych sąsiadów pojawiła się pewna zależność. Z jednej strony w krajach europejskich – w tym w Niemczech – widoczny jest trend wybierania przez konsumentów sklepów, w których mogą jednocześnie zwrócić opakowania objęte kaucją. A ze względu na wysoki koszt logistyki i zakupu automatów kaucyjnych pojawiły się znaczące utrudnienia w płynnym działaniu małych sklepów (w przeciwieństwie do dużych sieciówek)³.

Z drugiej strony zwraca się uwagę na fakt, że kaucja wiąże się z możliwością wydania jej w danym sklepie. Co może przyciągać stałych klientów. Tak też było na Słowacji, klienci sami szukali możliwości zwrotu opakowań w lokalnych sklepikach. 

Koszt wprowadzenia systemu kaucyjnego w Polsce 

Szacuje się, że system kaucyjny będzie kosztował jednorazowo ok. 500 mln euro. Mimo że kwota wydaje się wysoka, to i tak jest porównywalna z karami nakładanymi na Polskę z tytułu tzw. plastic levy. Według Ministerstwa Finansów rocznie płacimy w sumie 2 mld zł z powodu nieprzetworzonego plastiku.

¹ https://kaucyjny.pl/

² https://kaucyjny.pl/wp-content/

³ https://kaucyjny.pl/wp-content/uploads/2023/07/System-kaucyjny-to-sie-oplaca.pdf